Yabancı Öz Yok

Bademağacı Kazıları'nm sürdüğü 1993-2009 yılları arasında İlk Tunç Çağı yerleşmesinden 102 adet damga mühür ve son çalışma sezonlarında da sayı tabletleri ile bir bulla ele geçmiştir. Bütün bunlar, bu çağda mülkiyet ve belgeleme konusundaki gelişimin Bademağacı'nda ve dolayısıyla Anadolu'nun batı bölgelerinde, öngörülenden biraz daha erken ve kapsamlı olduğunu düşündürmektedir.Önasya'da yazı öncesi dönemlerde mühürlerin kullanım alanları konusunda çeşitli tahminler yapılmıştır. Bu bağlamda, mühürlerin günümüze kadar ulaşamayan dayanıksız maddeler üzerine basılmış olabileceğine ilişkin bir yaklaşım da söz konusudur. Öte yanda, yazı veya işaret içeren belgeler bulma konusunda hiç beklentinin olmadığı tarih öncesi dönem kazılarında, üzerinde bazı işaretlerin yer aldığı kil nesnelerin veya bullalarm gözden kaçmaması için özel bir dikkat gerekmektedir. Son kazı sezonlarında, Bademağacı İTÇ II yerleşmesinin güney ucundaki Çok Odalı Yapı 2'nin (ÇOY 2) doğu kesimindeki odalarından birinde mühür baskılı bir bulla'nm ele geçmesi, yukarıda sözü edilen koleksiyonu zen-ginleştirmiş, bu alanda bilgi eksikliğini bir ölçüde gidermiş ve bazı yeni sorular sormamıza yol açmıştır. Bulla'nm ele geçtiği ÇOY 2, 2008 kazı döneminde açılan ve 40x25 m. ölçülerine erişilen bir alandadır. Burada en ilginç durum, höyüğün bu kesiminde, yerleşmeyi çevreleyen radial düzende bağımsız megaron planlı yapıların olmamasıdır. Megaronlar yerine bu kesimde, ÇOY 1' deki gibi oda sıraları yer almaktadır. Ayrıca, bu oda zincirinin yerleşmenin en dış halkasını oluşturmadığı görülmektedir. Bu dizinin dışında yerleşmenin güney surları ve diğer kesimlere göre daha dar bir glacis dikkati çekmektedir. ÇOY 2'nin odaları, bulla'nm ele geçtiği mekan da dahil olmak üzere hemen hemen boş olarak gün ışığına çıkmış, yapının sadece bir odasında, bir kısmı geçirdiği büyük yangında zarar görmüş çok sayıda çanak çömlek ile bronz iğneler ele geçmiştir.Küçük taşçık katkılı kilden yapılmasına karşılık iyi pekişmiş, kırmızımsı bej renkli bulla, olasıdır ki ÇOY 2'nin geçirdiği yangın sırasında iyice pişmiştir. Bulla'nm ön yüzünde dörtgen biçimli bir mühüre ait baskı izi vardır. Baskı, bir çerçeve içinde birbirine paralel beş çizgiden oluşmaktadır. Arka yüzündeki iç bükey iz, yaklaşık olarak bir işaret parmağına uymakta ve bu girintinin içine bir büyüteçle bakıldığında, birbirine paralel ince çizgiler dikkati çekmektedir. Bulla da bir ip izi bulunmamasını, örneğimizin iki uçtan kırılmış olması ile açıklamak mümkündür.Bademağacı'nda bugüne kadar ele geçen mühürler arasında, bulla üzerindeki mühüre benzeyen bir örneğin baskı alanı dörtgen biçimlidir, çift çerçeve içinde birbirine dik yerleştirilmiş iki dik iki yatay paralel çizgi vardır. Bu mühür, bulla üzerindeki mühürün, baskı alanının dörtgen formu ve çerçevelenmesi, hem de paralel çizgilerden oluşan desen kompozisyonu bakımından en yakın benzeridir. Bademağacı bulla'sınm ne tür bir malzeme üzerine uygulandığı, ya da başka bir anlatımla bulla'nm arka yüzündeki çukur kısımda görülen ince-paralel izlerin ait olduğu nesnenin türü, buluntunun değerlendirilmesi açısından önemlidir. Söz konusu çukurluğun yaklaşık bir parmak kalınlığında olması, bizim önce bu çizgilerin parmak izi olup olmadığını sormamıza neden olmuştur. Diğer bir olasılık, izlerin bir dokumaya ait olabileceğidir. Bir küpün/iri çömleğin ağzına örtülen dokuma üzerine bulla aplike edilmiş olabilirdi; bu durumda bulla'nm arka yüzündeki parmak kalınlığındaki çukurluğun, küpün ağız kenarına ait olduğunu da düşünebiliriz. Burada vurgulamak istediğimiz son ihtimal ise, bulla'nm arka yüzündeki ince çizgilerin iyi kesilip düzeltilmiş bir ahşap nesneye, yani günümüze kadar ulaşamayan tahta bir tablete ait olabileceğidir. Bulla'nm arka yüzündeki giderek daralan 'iz'in tabletin köşeye yakın ucuna rastladığı ve bulla'nm her iki ucunun kırık olması nedeniyle, yukarıda da belirttiğimiz gibi tablet üzerinde olduğu varsayılan iplerin negatif izlerini görmenin mümkün olmadığı da söylenebilir. Hititler Dönemi'nde bazı idari kayıtların tahta tabletlere yazılması nedeniyle günümüze kadar ulaşamadığı olasılığı daha önceleri birçok kez vurgulanmıştı. Tahta tabletler konusunda daha somut kanıtları, bunların sarayda, tapınaklarda çeşitli törenlerde görev alan katipler tarafından yazıldığını belirten Boğazköy ve Maşat Höyük belgelerinden öğreniyoruz. Daha erken dönemlerde de, örneğin Bademağacı'nda mühürler, sayı tabletleri ve bulla'nm yanı sıra kayıt tutmak ve belgelemek için tahta tabletlerin de kullanılmış olabileceği akla gelmektedir. Bazı mühürlerde ve sayı tabletlerinde gördüğümüz işaret dilinin tahta tabletlere kazınmasının hiç de zor olmadığını sanıyoruz.Burada bulla'nm Bademağacı'nda mı mühürlendiği, ya da başka bir yerden mi yerleşmeye geldiği soruları da akla gelmektedir. Bunun cevabı, bulla'nm uygulandığı "nesne" ya da "eşya" ile de ilişkilidir. Eğer yukarıda tartışıldığı gibi, bulla bir çömlek ya da küpün ağzına örtülmüş bir dokuma üzerine aplike edilerek mühürlendi ise, o zaman Bademağacı'na başka bir yerden getirilmiş olması mümkündür. Tahta bir tablete aplike edilerek mühürlendiği düşünüldüğünde ise bu işlemin Bademağacı'nda gerçekleşmiş olduğu varsayılmalıdır. ÇOY 2'nin çok sayıda çanak çömlek ve küpün ele geçtiği bir odasında büyük olasılıkla giren çıkan malların kaydı tutulmuş olmalıydı. Dolayısıyla bulla da Bademağacı'na herhangi bir yerden gelmemiş, sözkonusu kayıt işlemleri sırasında ÇOY 2 içinde mühürlenmiş olmalıdır.Batı Anadolu'da İlk Tunç Çağı'na ait bir yerleşim yerinde 100 kadar mühürün ele geçmesi bile tek başına önemli bir önemli olgudur. Bu bağlamda, yerleşmede kullanılmış olan mühür sayısının kazılarda ele geçenden daha fazla olduğuna kuşku yoktur. Bademağacı mühürleri arasında kimi örneklerin baskı alanlarında sıradan doldurma motifleri değil de bazı işaretler olabileceği daha önceleri vurgulanmıştı. Bademağacı'nda son 17 yılda, günümüze kısmen ulaşan bir sur, tüm yerleşmeyi çevreleyen bir taş döşeme ve dış halkada bugüne