Azize Thekla fildişi kabartmalı kevhası

Yabancı Öz Yok

An ivory relief of Saint Thecla

Azize Thekla fildişi kabartmalı plakası; Phrygia Bölgesi'nin batı ucunda yer alan Laodikeia ad Lycum antik kentinde Tapmak A kazılarında bulunmuştur. 7 yıldır yapılan kazı çalışmaları Laodikeia antik kentindeki yerleşimin Geç Kalkolitik Çağ'dan (İ.Ö. 3500), İ.S. 7. yy. başına kadar kesintisiz devam ettiğini ortaya koymuştur. Böylece antik kaynakların sözünü ettiği, Diospolis ve Rhoas olarak adlandırılan eski kutsal yerleşimin verileri Asopos Tepesi'nde elde edilmiştir.Laodikeia en gelişmiş zamanını İ.S. 1-5. yy. arasında yaşamıştır. İncil'de adı geçen Yedi Kilise'den birinin bu kentte yer alması nedeniyle, erken Bizans Dönemi'nde dini yönü ile ön plana çıkmıştır. Laodikeia'daki mevcut kiliseler, erken Bizans Dönemi (İ.S. 5-7. yy.) yapılarıdır. İ.S. 4. yy.'da ise daha çok yeni dine özgü şapeller inşa edilmiştir. Antik kentte devam eden kazı çalışmalarında ele geçen dinsel mimari unsurlar dışında unguentariumlar, ampullalar ve minyatür cam şişecikler de kentin bu dinsel niteliğini ortaya koymaktadır.Erken Hristiyanlık Dönemi'nde Anadolu'da yaşamış en önemli azizelerinden biri olan Thekla'nm yaşamı ile ilgili bilgiler Yunan, Latin, Arap, Ermeni ve Koptik dillerinde yazılmış metinlerle günümüze aktarılmıştır.Laodikeia'da bulunan ve fildişinden yapılan kabartmalı plakada Azize Thekla, belki de Seleukia'daki kutsal alanını simgeleyen sütunlu bir mimari cephe önünde, ayakta ve iki iri elini yukarı kaldırmış şekilde betimlenmiştir. Azize'nin her iki yanında cepheden ön kısımları gösterilen erkek ve dişi aslan betimleri, Antiockheia arenasında Azize'yi diğer vahşi hayvanlardan koruyan aslanları temsil etmektedir.Laodikeia kabartmalı plakası üzerinde betimlenen Azize Thekla'nın duruş tipi ve elbise kıvrımları tamamen Klasik Dönem yontu (özellikle İ.Ö. 4. yy.) sanatına benzemektedir. Bu yönüyle eser geç Antik Dönem'de, Klasistik etkiyi devam ettirmektedir.Tapmak A, Güneybatı Portikosu üzerinde ortaya çıkarılan eser, bu alanda yer alan ve İ.S. 4. yy. sonlarına tarihlenen Erken Bizans Şapeli ile ilişkilidir. Tapmak A'da Azize Thekla kabartmasıyla aynı kodda ele geçen unguentariumlar, ampullalar ve sikkeler eserin tarih-lendirilmesini, İ.S. 4. yy. sonu ile İ.S. 5. yy. sonu arasına koymaktadır. Bu tarihlemeye benzer ikonografik özelliklerde yapılan diğer fildişi kabartmalar da uyum sağlamaktadır.Hıristiyanlar için kutsal hac güzergahı içinde yer alan Laodikeia'da, Azize Thekla kabartmalı gibi dinsel konuların işlendiği plakaların bulunması çok doğaldır.

PDF

___

Ancient Sources Pliny, N. H Pliny the Elder, Naturalis Historia, K. Friedrich Theodor Mayhoff (ed.), Teubner (1906).
Strabon Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), A. Pekman (transl.), Arkeoloji ve Sanat Yayınları (1993).
Modern Sources Anderson 1897 J. G. C. Anderson, "A Summer in Phrygia: I", JHS XVII, 1897, 396-424.
Akurgal 1993 E. Akurgal, Anadolu Uygarlıkları (1993).
Bean 1980 G. E. Bean, Turkey Beyond the Maeander (1980).
Bejor 2000 G. Bejor, "Per Una Ricerce Di Laodicea Ellenistica", in G. Traversari et al. (ed.),Laodicea di Frigia I (2000) 15-23.
Belke - Mersich 1990 K. Belke - N. Mersich, Phrygien und Pisiden, Tabula Imperii Byzantini 7. Denkschr. 0AW. phil. hist. Kl. 211 (1990).
Boardman 1995 J. Boardman, Greek Sculpture, The Late Classical Period (1995).
Boardman 1998 J. Boardman, Early Greek Vase Painting (1998).
Boysal 1979 Y. Boysal, Arkaik Devir Heykeltıraşlığı (1979).
Buckler - Calder 1939 W. H. Buckler - W. M. Calder, Monuments and Documents from Phrygia and Caria, MAMA VI (1939).
Büyükkolancı 2007 M. Büyükkolancı, "Laodikeia ve Hierapolis Hamamlarının Kazı Sonuçlarına Göre İki Kentin Son Dönemleri", Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu (2007) 51-56.
Canevello 2004 S. A. Canevello, "Iconiumlu Azize Thecla Yaşamı ve Mucizeleri", Olba X, 2004,259-71.
Capps 1927 E. Capps, Jr., "An Ivory Pyxis in the Museo Cristiano and a Plaque from the Sancta Sanctorum", The Art Bulletin, 9-4, 1927, 330-40.
Cimok 2001 F. Cimok, Saint Paul in Anatolia and Cyprus (2001).
Dagron 1978 G. Dagron, Vie et miracles de Sainte Thecle, Societe des Bollandistes (1978).
Davis 1998 S. J. Davis, The Cult of Saint Thekla, Apostle and Protomartyr: A Tradition of Women's Piety in Late Antiquity (Unpublished PhD thesis Yale University 1998).
Deonna 1949 W. Deonna, "Daniel, le 'maitre des fauves': A propos d'une lampe chretienne du Musee de Geneve", Artibus Asiae, 12.1/2, 1949, 119-40.
D'Andria 2003 F. DAndria, Hierapolis (Pamukkale) Arkeoloji Rehberi (2003).
Fleischer 1973 R. Fleischer, Artemis von Ephesos und verwandte Kultstatuen aus Anatolien und Syrien (1973).
Foss 1994 C. Foss, "The Lycian Coast in the Byzantine Age", DOP 48, 1994, 1-52.
Gagniers 1969 J. Gagniers, "Introduction historique", Laodicee du Lycos. Le Nymphee (1969) 1-11.
Goodspeed 1901a E. J. Goodspeed, "The Acts of Paul and Thecla", The Biblical World, 17.3, 1901, 185-90.
Goodspeed 1901b E. J. Goodspeed, "The Book of Thekla", The American Journal of Semitic Languages and Literatures, 17.2, 1901, 65-95.
Gough 1972 M. Gough, "The Emperor Zeno and Some Cilician Churches", AnatSt 22, 1972 199-212.
Harrison 1963 R- M. Harrison, "Churches and Chapels of Central Lycia", AnatSt 13, 1963, 117-51.
Hayne 1994 L. Hayne, "Thecla and the Church Fathers", Vigiliae Christianae, 48.3, 1994, 209-18.
Head 1906 B. von Head, Catalogue of the Greek Coins of Phrygia, BMC (I9O6).
Head 1911 B. von Head, Historia Nummorum, A Manual of Greek, Numismatics (reprinted 1977).
Herzfeld - Guyer 1930 E. Herzfeld - S. Guyer, Meriamlik und Korykos, Zwei Christliche Ruinenstaetten des Rauhen Kilikiens, MAMA II (1930).
Hirschfeld 1990 N. Hirschfeld, The Ship of Saint Paul: Historical Background, The Biblical Archaelogist, Vol. 53.1, 1990, 25-30.
Johnston 1997 A. Johnston, "Pre-Classical Greece", The Oxford History of Classical Art.J. Boardman (ed.) (1997) 10-82.
Khazdan 1991 A. P. Khazdan, The Oxford Dictionary of Byzantium III (1991) 2033-2034.
Kessler 1979 H. L. Kessler, "Scenes from the Acts of the Apostles on Some Early Christian Ivories", Gesta 18.1, 1979, 109-19.
Leclercq 1924 H. Leclercq, "Ampoules (a eulogies)", Dictionnaire d'archeologie chretienne et de liturgie, 1.1, 1924, 1722- 47.
Leibbrand 1974 J. Leibbrand, "Thekla", Lexicon der Christlichen Ikonographie 7 (1974) 432-36.
LIMC 1984 Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae II/1-2 (1984) "Artemis", 618-855, Figs. 442-628.
Magie 1950 D. Magie, "Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ", Vols. I-II (1950).
Mellaart 2003 J- Mellaart, Çatalhöyük, Anadolu'da Bir Neolitik Kent G. B. Yazıcıoğlu) (trans.)(2003).
Morey 1941 C. R. Morey, "The Early Christian Ivories of The Eastern Empire", DOP 1, 1941,41-60.
Özyıldırım 2004 M. Özyıldırım, "Seleucia ad Calycadnum ve Hıristiyanlığın İlk Üç Yüzyılı", Olba X, 2004, 239-58.
Paton 1907 J. M. Paton, "Archaeological News", AJA 11.1, 1907, 71-141.
Ramsay 1895 W. M. Ramsay, The Cities and Bishoprics of Phrygia I (1895).
Ritti 2006 T. Ritti, Phrygia Hierapolis! (Pamukkale) Eski Yazıtlar Rehberi (2006).
Ruge 1924 W. Ruge, "Laodikeia", RE XII.l (1924) 722-24.
Schalit I960 A. Schalit, "The Letter of Antiochus III to Zeuxis regarding the Establishment of Jewish Military Colonies in Phyrgia and Lydia", The Jewish Quarterly Review, Vol. 50.4, I960, 289-318.
Seipel 2008 W. Seipel, Efes Artemisionu, Bir Tanrıçanın Kutsa Mekânı (2008).
Sevin 2001 V. Sevin, Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası, I (2001).
Sheppard 1981 A. R. R. Sheppard, "Inscriptions from Uşak, Denizli and Hisarköy", AnatSt 31,1981, 19-27.
Şimşek - Ceylan 2003 C. Şimşek - A. Ceylan, "Laodikeia'da Tespit Edilen Bir Deprem ve Diocletianus'a İthaf Edilen Bir Yazıt (Lykos Laodikeia'sı)", Archivum Anatolicum/Anadolu Arşivleri VI/1, 2003, 147-63.
Şimşek 2005 C. Şimşek, 2003 Yılı Laodikeia Antik Kenti Kazısı, KST 26.1 (2005) 305-20.
Şimşek 2006 C. Şimşek, 2004 Yılı Laodikeia Antik Kenti Kazısı, KST 27.1 (2006) 419-34.
Şimşek - Büyükkolancı 2006 Şimşek - M. Büyükkolancı, "Laodikeia Antik Kenti Su Kaynakları ve Dağıtım Sistemi", Adalya IX, 2006, 83-103.
Şimşek - Duman 2007a C. Şimşek - B. Duman, "Laodikeia'da Bulunan Ampullalar", Olba XV, 2007, 73-101.
Şimşek - Duman 2007b C. Şimşek - B. Duman, "Laodikeia'da Bulunan Geç Antik Çağ Unguentariumları", Adalya X, 2007, 285-307.
Şimşek 2007a C. Şimşek, "Laodikeia'dan Ladik'e Denizli", Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu (2007), 38-50.
Şimşek 2007b C. Şimşek, Laodikeia (Laodikeia ad Lycum) (2007).
Şimşek 2007c C. Şimşek, "2005 Yılı Laodikeia Kazı Çalışmaları", KST 28.1 (2007) 455-78.
Şimşek 2009a C. Şimşek, 2007 Yılı Laodikeia Antik Kenti Kazıları, KST 30 (2009) 409-436.
Şimşek 2009b C. Şimşek, "Regional Cults in the Lycos Valley and Its Neighbourhood", Prof. Dr.
Altan Çilingiroğlu'na 65. Yaş Armağan Kitabı, H. Sağlamtimur et al. (ed.), (2009) 673-690.
Texier 2002 Ch. Texier, Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, Vol. II, Ali Suat (transl.)(2002).
Traversari 2000 G. Traversari, "La situazione viaria di Laodicea alla luce degli itinerari romani",in G. Traversari et al. (ed.), Laodikea Di Frigia I (2000) 9-14.
Vanderspoel 1986 J. Vanderspoel, "Claudian, Christ and the Cult of the Saints", The Classical Quarterly, New Series, Vol. 36.1, 1986, 244-55.
Weber 1898 G. Weber, "Die Flüsse von Laodicea", AM XXIII, 1898, 178-95.
Weitzmann 1977 K. Weitzmann, "The Late Roman World", The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series 35.2, 1977, 2-96.
Weitzmann 1979 K. Weitzmann, Age of Spirituality, Late Antique and Early Christian Art, Third to Seventh Century (1979).
Wilber 1940 D. N. Wilber, "The Coptic Frescoes of Saint Menas at Medinet Habu", The Art Bulletin 22.2, 1940, 86-103-
Winter 1976 I. J. Winter, "Phoenician and North Syrian Ivory Carving in Historical Context: Questions of Style and Distribution", Iraq 38.1, 1976, 1-22.
Yılmaz 1992 N. Yılmaz, Ayasofya Müzesindeki İkonalar Kataloğu 1-2 (1992).

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)