Kuzeydoğu Akdeniz Bölgesinde Yeni Bir Epipaleolitik Merkez: Direkli Mağarası, Kahramanmaraş

Yabancı Öz Yok

A new Epi-Paleolithic Site in the Northeast Mediterranean Region: Direkli Cave (Kahramanmaraş, Turkey)

Yakın Doğu ve Kafkaslar arasında bir köprü görevi gören Anadolu Platosu, Afrika kökenli insanların yayılmasına da yardımcı olmuştur. 1900'lerin başlarından bugüne kadar geçen sürede Anadolu'da yapılan Prehistorya araştırmalarına genel olarak baktığımızda Alt Paleolitik ve Epipaleolitik arasında kültürel silsilelerin bulunduğu görülebilir. Genelde Alt Paleolitik kültürlere ait objeler yüzey bulguları arasında, Orta Paleolitik objeleri hem yüzeyde hem de mağara sedimantasyonlarında, Üst Paleolitik objeleri ise mağara sedimantasyonlarında ele geçmektedir. Paleolitik Çağ'ın sonu ile Neolitikleşme süreci arasındaki Epipaleolitik kültürlere, 1990'dan bu yana ulaşılmasına karşın belirsizlikler varlığını korumaktadır. En iyi bilinen sit Öküzini Mağarası'dır. Kazıları geniş çaplı sürdürülen ve buluntularıyla Epipaleolitik Dönemi tanımlayan Öküzini Mağarası, kendine özgü kültürel bir yapıyı işaret etmektedir. Anadolu ile Yakın Doğu arasında benzerlikler gösteren ikinci bir Epipaleolitik sit, Direkli Mağarası kazıları başlayıncaya kadar bilinmiyordu. Doğaldır ki, tıpatıp aynı kültürel yapıyı beklemek doğru değildir. Ancak, temel özellikler bakımından benzerlikler bulmak önemlidir. Direkli Mağarası buluntuları Yakın Doğu Epipaleolitik sitle-rinde, özellikle de erken Natufiya kültürlerinde görülen temel benzer özelliklere sahip gibi görünüyor. Radyokarbon tarihleme testleri henüz sonuçlandırılmadı ancak genel malzemeler, yontma taş aletler ve hayvan kemikleri arasındaki genel dağılımı, Younger Dryas ile tarihlenebilen bir kültürel evreyi işaret ediyor.Direkli Mağarası, Kahramanmaraş'ın 70 km kuzeybatısında, Höbek Dağı'nm eteğindeki kireçtaşı bir sırt üzerindedir. Kökten'in I960 yılındaki ön raporunda ilk kez Aurignacian olarak değerlendirilen mikrolitik bileşenli bir kültür tanımlanmıştır, fakat yakın zamandaki incelemeler burayı, Levant bölgesindeki litik buluntu grupları ile benzerliklerine dayanarak Epipaleolitik olarak yeniden tanımlamaya olanak vermiştir. Direkli Mağarası'ndaki kazılar 2007 yılında bu makalenin yazarı tarafından başlatılmıştır. Yeni kazıların sonuçlarına göre mağara, mikrolitik üreten avcı-toplayıcılar tarafından iskân edilmişti. Anadolu'da iyi bilinen tek Epipaleolitik iskân Antalya Öküzini Mağarası'nda olup Levant bölgesinin kuzey sınrı olan Toros yayının kuzeyi daha az tanınmaktadır. Bu bağlamda Direkli Mağarası, az bilinen bu döneme tarihlenen mikrolitçe zengin birikimleriyle öne çıkmaktadır. Arkeolojik malzemenin analizine göre Direkli Mağarası endüstrileri, Levant bölgesi Epipaleolitik mikrolitlerine, daha doğudaki Zarzian geleneğininkinden daha fazla benzemektedir. Bu husus özelikle yarımay biçimli aletler ve sırtlı dilgiciklerin varlığı, üçgenler, trapezoidler vs. yokluğu ile de desteklenmektedir.

PDF

___

Bar-Yosef 1970 O. Bar-Yosef, The Epi-Paleolithic Cultures of Plaestine (Unpublished PhD Thesis 1970).
Bar-Yosef 1998 O. Bar-Yosef, "Öküzini-Comparisons with the Levant", in Prehistoire d'Anatolie:genese des deux mondes, ERAUL 85, Volume II (1998) 501-508.
Bar-Yosef - Kuhn 1999 O. Bar-Yosef - S. L. Kuhn, "The Big Deal about Blades: Laminar Technologies and Human Evolution", American Anthropologist 101.2, 1999, 322-338.
Belfer-Cohen - Gorring-Morris 2002 A. Belfer-Cohen - N. Gorring-Morris, "Why Microliths? Microlithization in the Levant", Archaeological Paper of the American Anthropological Association 12.1, 2002, 57-68.
Erek 2008 C. M. Erek, "The Prehistoric Connections between Levant-Central Anatolia by the'Light of New Findings on Amuq-Maraş Depression", Olba XVI, 2008, 1-22
Erek 2009 C. M. Erek, "2007 Yılı Direkli Mağarası Kazıları", KST 30.1 (2009) 323-346.
Gül et al. 2005 M. Gül - G. Darbaş - K. Gürbüz, "Alacık Formasyonunun (En Geç Orta Eosen-Erken Miyosen) Kahramanmaraş Havzası İçindeki Tektono-Stratigrafik Konumu", İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 18.2, 2005, 183-197.
Kartal 2002 M. Kartal, "The Microliths of Öküzini Cave", in I. Yalçınkaya - M. Otte -J. Kozlowski - O. Bar-Yosef (eds), La Grotte d'Öküzini: Evolution du Paleolithique final du sud-ouest de lAnatolie, ERAUL 96, 2002, 235-252.
Kökten I960 İ. K. Kökten, "Anadolu Maraş Vilayetinde Tarihten Dip Tarihe Gidiş", Türk AD X-1(1960) 40-44.
Kuhn et al. 2001 S. L. Kuhn - M. C. Stiner - D. S. Reese - E. Güleç, "Ornaments of the earliest Upper Paleolithic: New insights from Levant", Proceedings of the National Academy of the United States of America (PNAS) 98.13, 2001, 7641-7646.
Kuhn 2002 S. L. Kuhn, "Plaeolithic Archaeology in Turkey", Evolutionary Anthropology 11,2002, 198-210.
Kuhn 2004 S. L. Kuhn, "From Initial Upper Paleolithic to Ahmarian at Üçağızlı Cave, Turkey",Anthopologie XLII.3, 2004, 275-288.
Neeley 2002 M. P. Neeley, "Going Microlithic: A Levantine perspective on the Adoption of Microlithic Technologies", Archaeological Paper of the American Anthropological Association 12.1, 2002, 45-55.
Otte etal. 2007 M. Otte - F. Biglari - S. Shidrang - N. Zwyns - M. Mashkour - R. Naderi -A. Mohaseb - N. Hashemi - J. Darvish - V. Radu, "The Aurignacien in the Zagros Region: new research at Yafteh Cave, Lorestan", Antiquity 81, 2007, 82-96.

ISSN: 1301-2746
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1996
Yayıncı: Koç Üniversitesi AKMED (Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi)