Yabancı Öz Yok

2009 yılında İsparta'nın 101 km güneydoğusunda yer alan Sütçüler İlçesi'nin sınırları içinde kalan Taşkapı, Kömürlük ve Belen'de yapılan çalışmalar kısaca aşağıdaki gibidir;Taşkapi: Sütçülerin 500 m kadar güneydoğusunda, çevreye hâkim olan yüksek bir platonun üzerinde bulunan yerleşme, antik Adada kentinin 15 km kadar kuzeyindedir. Yerleşme, güneydoğuya doğru yönelen engebeli karstik bir oluşum sonucu ortaya çıkan kayalık tepeler üzerinde ve orta kesimindedir. Kestros'u (Aksu Çayı) besleyen derelerle iki yandan çevrilmiş olan yerleşme, yüksek ve her yöne hâkim konumu yanı sıra, çepeçevre surlarla çevrilerek daha da güçlendirilmiştir.Roma Dönemi'nde yapıldığını düşündüğümüz bir yolla girişi sağlayan Taşkapı, yerleşmenin kuzeydoğusundadır. Bu kapı aynı zamanda yerleşmeye de adını vermiştir. Taşkapı'dan, tahkimat üzerinden TV verici anteni bulunan kayalık kesime doğru ilerlen-diğinde, içte ve dışta düzenli kesme taş bloklarıyla yapılmış, bosajlı, 1.20 m kalınlığında bir sur görülmektedir. Sur, sandık duvar tekniğinde, bloklar arası doldurularak yapılmıştır. Bu kesimde girişi sağlayan ikici kapı bulunmaktadır. Bundan sonra, burada kuzeybatıya doğru bir dönüş yapan tahkimatın izi kaybolmaktadır. Yerleşmenin bu kesimi, uçurum şeklinde sarp yamaçlarla çevrili olduğundan bir savunma duvarına ihtiyaç duyulmamış olabilir. Daha sonra yerleşmenin batısında yeniden surların izlerini görüyoruz ki, burada bir de üçüncü bir kapı, batı kapısı bulunmaktadır. Sık bir şekilde makilerle kaplı olan bu alanda daha fazla çalışamadık. Ayrıca kayalık yapıyı birbirine bağlayan sur da yer yer izle-nebilmiştir.Doğuda, vadiye hâkim kayalık sırtlarda yaptığımız araştırmalarda tam olarak belirleyebildiğimiz kalıntılar, surlar yanı sıra, kayaya oyulmuş basamaklar ve dikdörtgen planlı iki yapının kalıntılarıdır. Birbirinden 200 m mesafede bulunan bu iki yapı, güneye doğru uzanan kanyonu ve vadiyi kontrol altında tutabilmek amacıyla inşa edilmiş birer küçük Bastion/tabya olmalılar (1022 m). Bu vadinin kuzeyde Adada'ya uzandığı düşünüldüğünde bu yapıların önemi ortaya çıkmaktadır.Batı kesiminde, yerleşmenin içinde olan bir sur hem savunmaya ve hem de teras yapımına hizmet etmiştir. Burada yapı kalitesi ve blokların özenle birleştirilmesi bize Hellenistik Dönem inşa tekniğini göstermektedir. İşaret ettiğimiz teras, güneyde kanyona uzanan platoyu ve kuzeyde Adada'ya giden vadiyi tam olarak gözetleme ve kontrol altında tutabilme olanağını sağlamaktadır. Bununla birlikte terasın kuzeybatısında bulunan yapı ve tahkimat, her ne kadar yapı kalitesi değişse de, geç Antik ve Bizans dönemlerinde de varlığını korumuştur. Bu devirde yerleşrfıenin terk edilmediğini, fakat onu savunmanın yanı sıra yaşama şartlarının da son derece güçleştiği ve de içine kapanmış olduğu anlaşılmaktadır. Batı yamacında bulunan bir sarnıç, Ağustos ayında bile hizmet vermekteydi. Asar Tepe'nin zirvesinde, yarı elips şeklinde bir havuz yapılmıştır ki, bu yağmur sularıyla beslenmektedir. Havuzun üst kesiminde iki platform, havuzun önünde, solda ise üçüncü bir platform bulunmaktadır. Yerleşmedeki kayalığın en üst kesiminde olan platformlarla birlikte adak nişleri, havuzun yalnızca su toplamak amaçlı olmadığını, aynı zamanda burada dini ayinlerin de yapıldığına işaret etmektedir. Yerleşmenin güney ucunda, tepede, Yazılı Kanyon'a kadar tüm sarp yamaçlara hâkim Beybağı Sırtları bulunmaktadır. Bu kesim kayalık olduğundan yerleşilmeye uygun değildir. Burada iki sarnıç daha ve kayaya özenle yapılmış bir adak nişi vardır.Kuzeye doğru çıkıldığında, batıya yönelmiş teras duvarları, kesme yapı taşı blokları, yapı tuğlaları, keramikler buranın esas yerleşme olduğuna işaret etmektedir.Yerleşme ve kült yerleri:,Asar Tepe'nin eteğinde, güneyde, çobanların sürülerini geceleri korumak için yararlandığı kayalığın doğuda vadiye doğru uzandığı yerde bir eksedra, yine Asar Tepe'nin batısında, düzeltilmiş bir kaya cephesinde, yerden 1,85 m yükseklikte, aralıklarla altı niş vardır. Buradaki nişler hatıl yuvaları olmalı. Tepe'nin eteğinde, batıda, yapı kalıntısı olmayan geniş bir alan gördük ki bu olasılıkla bir agora? idi. Çevredeki kayalıklar üzerinde nişler ve birinin üst kesimine de bir haç kazınmış, tam onun üzerinde bir mezar varmış gibi, fakat kaçak kazılarla kırılmıştır.Kayalığın batı ucunda, Yazılı Kanyon'a kadar tüm çevreye egemen konumdaki bir burunda, bir yapı kalıntısının temelleri (12x6 m.) vardır. Bu bir tapmağa ait olmalıdır. Kayalık burnun alt kesiminde uzanan geniş arazide birçok mimari eleman bulunmaktadır. Yine burada, ağaçlar arasında, yarıya kadar toprağa gömülü bir kaide üzerinde kötü durumda on satırlık Grekçe bir yazıt bulundu. Bir kaidenin üzerinde olması, üzerinde bir heykeli de çağrıştırıyor.Tapmak olarak düşünülen yapının on metre kadar güneyinde, başka bir yapının temelleri görülmektedir. Tapmağın? üstünde, kuzeye doğru çıkarken, kaya kesilerek yapılmış bir meydanda, yerden 2.08 m yüksekliğinde bir seri niş şeklinde, fakat ahşap hatılları tutmaya yarayan çukurluklar ve kayalığın her köşesinde de iki platform vardır. Biraz ileride diğer bir kayaya oyulmuş bir niş, kayalığın sağ köşesinde ise basamaklar vardır.Şehrin terk edilmesi, binaların yıkılmasıyla bloklar yeniden kullanıldılar ve bir kısmı da yamaçtan aşağı doğru yuvarlandı. Araştırmalarımız sırasında yerleşmenin alt kesiminde, batıda bir çeşme gördük. 1972 yılında yapıldığı üzerindeki yazıdan okunan çeşmede antik yerleşmeden gelen dikdörtgen bloklar kullanılmıştır. Yine 200 m aşağıda, yivli bir sütun parçası, buradan 100 m aşağıda ise iki sütun daha bulduk. Birincisi 60 cm çapında, yazıtsız; ikincinin üzerindeki bir panoda yine kötü durumda sekiz satırlık Grekçe bir yazıt bulunmaktadır.