DÎVÂN ŞİİRİNDE KISKANÇLIK

Hemen her topluluğun edebiyatında görülebilen kıskançlık teması, Türkedebiyatında, özellikle dîvân şiirinde oldukça ağırlıklı bir yere sahiptir. “Kıskançlık”kelimesi kapsamında ifadesini bulmuş olarak hased kavramından namus anlayışınakadar kıskançlığa dair pek çok farklı duruşun şiire dökülmüş halini, klasikedebiyatımızda görebilmekteyiz. Bilhassa âşık, sevgili ve rakip üçgeni arasındakiilişkide karşımıza çıkan kıskançlık duygusu, en fazla âşığın rakibe yönelik hislerinikarşılar. Söz konusu temayı, dîvân şiirimizde, genel bir tasnifle dört ayrı sahadadeğerlendirmemiz mümkündür: Sevdiğini kıskanma, rakip şairi kıskanma, “öteki”ni kıskandırma ve tasavvuftaki gayret kavramına işaret edici kıskanma. Herbiri için daha detaylı ve müstakil araştırmalara imkân tanımak istidadındaki budört alanı tespit, bu makaleye temel oluşturmaktadır. Bu yazıda, kıskançlık temasınınyalnızca dîvân şiirindeki işleniş tarzları üzerinde durulmuş olduğuna dikkatçekerek aynı konunun âşık-saz edebiyatında ve Tanzimat’tan sonraki dönemlerinedebiyatlarında da araştırılabilir bir saha olduğunu belirtmeliyiz. Sonuç itibariyle,bu çalışmada -makale sınırları içinde kalınarak- ilgili metinlerden seçilmiş örneklerlekıskançlık kavramının klasik şiirimizdeki yansımalarına dikkat çekilmesi vedaha kapsamlı bilimsel çalışmalara yol açılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

şiir, dîvân şiiri, kıskançlık

PDF

___

Akkuş, M. (1991). Nef’î Sanatı ve Türkçe Dîvânı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Akyüz, K., Beken,S. ve Yüksel, S. (1990). Fuzûlî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. Bilkan, A. F. (1997). Nâbî Dîvânı. İstanbul: MEB Yay. c.2. Buhârî. (1992). Sahîhü’l-Buhârî. İstanbul: Çağrı Yay. Burian, O. (1946). W. Shakespaeare Hamlet. İstanbul: MEB Yay. Kolektif, (1987). Büyük Türk Klasikleri. V, İstanbul: Ötüken-Söğüt Yay. Cengiz, H. E. (1983). Dîvân Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yay. Çavuşoğlu, M. (1977). Yahyâ Bey Dîvân. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay. Demirbağ, Ö. (2017a). Klasik Şiirimiz ve Kutsallar. Dede Korkut Uluslararası Edebiyat Araştırmaları Dergisi. (6) 14, 47-55. ______. (2017b). Şair ve Övünme . JHSR.12, 1234-1240. Demirbağ, Ö. (2011). Kadı Burhânettin ve Şiiri. Ankara: Gazi Ktb. Doğan, M. N. (2010). Fuzûlî Leylâ ve Mecnûn. İstanbul: Yelkenli Ktb. Doğan, M.N. (2011). Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk. İstanbul: Yelkenli Ktb. Erhat, A. (2010). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Ktb. Ergin, M. (1997). Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yay. Gelen, A. (1973). Goethe Genç Werther’in Acıları. İstanbul: Varlık Yay. Hakverdioğlu, M. (2009). Mihrî Hâtun’un Necâtî Bey’in Şiirlerine Nazîreleri. Turkish Stuties. (4)2, 522- 551. İmâm-ı Gazâlî. (1980). İhyâ-ı Ulûmi’d-Dîn. VII, Arslan, A. (Çev.). İstanbul: Arslan Yay. İsen, M. ve Cemal K. (1990). Şeyhî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. İslâm Ansiklopedisi. (1991). İstanbul: TDV Yay. c.3 ______. (2012). İstanbul: TDV Yay. c.42 Kemikli, B. (2018). Süleyman Çelebi ve Mevlid. İstanbul: Ketebe Yay. Köprülüzade M. F. (1934). Dîvân Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi. Küçük, S. (1994). Bâkî Dîvânı. Ankara: TDK Yay. Macit, M. (1997). Nedîm Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. Nutku, Ö. (1994). W. Shakespaeare Othello. İstanbul: Remzi Ktb. Okçu, N. (1993). Şeyh Gâlib ve Dîvânının Tenkidli Metni. Ankara: KB Yay. Osman N. (1873). Dîvân-ı Osmân Nevres. Ankara: TBMM Ktb. Ögel, B. (1993). Türk Mitolojisi. I, Ankara: TTK Yay. Tarlan, A. N. (1992a). Ahmet Paşa Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. ______. (1992b). Hayâlî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. ______. (1992c). Necâtî Beg Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay. Uludağ, S. (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yay.