İRAN-ZENCAN EYALETİNDE BULUNAN TARTIŞMALI BİR YAPI: DAŞKESEN

Daşkesen İran İslam Cumhuriyeti’nin Zencan Eyaleti Sultaniye kasabasıyakınlarında Vir köyünün güneyinde bulunmaktadır. Gerek halk arasında gerekseİran kaynaklarında Daşkesen adı kullanılır ki bu Türkçe bir isimdir. Halen o bölgenintamamında ikamet eden halk Azerbaycan Türkleridir. Yapı kuzeye doğrumeyilli kayalık bir alanın kesilmesi sonucu yerleştirilmiş, ancak tamamlanmadanyarım bırakılmıştır. Mevcut haliyle üç eyvanlı, açık avlulu bir plana sahip olupavlusunda bir de havuz yer alır. Eyvanlardan güneyde olanı baş eyvan diye tanımlananbölüm diğer eyvanlardan daha geniş ve yüksektir. Yapının tamamı anakayanın kesilmesi ile elde edilmiştir. Avlunun doğu tarafı yukarıdan gelen molozlarlanispeten dolmuş, batı taraf temizlenerek gün yüzüne çıkarılmıştır. Daşkesenkayalık alanın içerisine oyularak yapıldığı için her hangi bir duvar yoktur. Yapınınuzunca tutulan avlusu kuzeye doğru alçalarak ve iki tarafa açılarak devam eder.Kuzey tarafta yer alan bezeme ve Arapça sülüs karakterli harf buluntuları bu bölümüntaç kapı olması ihtimalini güdeme getirir. Yine bu bölümde yontulmuş bloktaşlar yer alır. Aynı taşların benzerlerine Sultaniye yolu üzerinde de rastlanır. Sultaniyekasabası ile Olcayto’nun anıt mezarının inşasında kullanıldığı ifade edilenmalzemenin bir kısmının Daşkesen ’den götürüldüğü anlaşılmaktadır. Yapıdakiejder figürlü bezeme ve plan ile Türk Sanatı arasında bağlantı gözlemlenir.

Anahtar Kelimeler:

ejder, bezeme, yapı, taç kapı, eyvan.

PDF

___

AliJabbari, Z.ve Farah Nia, A.H (2017). Mithraism Kaya Tapınakları Mimarisinin Analizi, Karabük Üniversitesi Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. (6) 3, 1034-1036 Aslanapa, O.(2011). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitapevi. Bülbül, S. (1995). Van Gölü Havzası Türbe ve Kümbetlerinde Mimari Süsleme.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).YYÜ/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. ______. (2012).İran İlhanlı Dönemi Mimari Süslemesi XIII-XIV. yy.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). YYÜ/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. Çoruhlu, Y.(1995). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi. İstanbul: Seyran Fettah, S.A.A.M.(1997). Gozerşhaye Bastanşenasi (Arkeolojik Raporlar -1-) Mirase Ferhengi Arşiv Belgesi, Zencan. Ganjavi, S. (1975). Dash Kasan, Shirin ve Farhad, BarraihayeTarikhi, V10,N1(54),1-10. Persian. Karamağaralı, B.(1992). Ahlat Mezar Taşları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 1394. Kızıl, H.(2013). Mitra’dan “Mithras’ın Sırları”Na Mitraizm’in Kuruluş Serüveni.Ekav. S.55.113-136. Necefi, E., Fettah, S. A. A. M. (1997).Moerefi veTehlile Bastanşenasiye Benahaye Selcugi ve İlhaniye Ustane Zenjan.Peyam Bastanşenas,- Sale Sevvom,Şomare Şeşom, Paiz ve Zemestan. Zencan. Öney, G. (1969). Anadolu Selçuk San’atında Ejder Figürleri. T.T.K.(- C.33,S.130).171-193. Özaydın, A.(2013). Zencan. İslam Ansiklopedisi/T.D.V. C.44.251-253. İstanbul. Sadeghnezhad, M. (2014). Iran, Zencan/Sultaniye Şehrindeki İlhanlı Dönemi Mimarisi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).Gazi Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü Ankara. Sobuti, H. (1998). Zencan İlinin Mezar ve Türbeleri. Zencan: Zengan Yayınevi. (www.voltairenet.com.Erişim:10.01.2019).