ENGELLİ AKADEMİSYENLER BAĞLAMINDA AKADEMİK ATAMA/YÜKSELTME KRİTERLERİ İÇİN KULLANILAN WEB SİTELERİNİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Erişilebilirlik sadece engelli değil engelli olmayan bireylerin de hayatlarını kolaylaştıran ve kimi noktalarda katkı sağlayan özellikleri içermektedir. Bu konuda uluslararası birçok çalışma ve gelişme gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde de bu gelişmeler kimi zaman uyarlanarak kimi zaman olduğu gibi ele alınmakta ve değerli çalışmalara konu olmaktadır. Akademisyenler veya araştırmacılar arasında da belli bir oranda engelli bireylerin olması kaçınılmazdır. Her ne kadar engelli akademisyenlerin sayısı ülkemizde ulaşılabilen bir bilgi olmasa da var oldukları gerçeğini yadsımak yanlış olacaktır. Akademisyenlerin zaman içinde yükseltme veya atamalarının olması beklenen bir durumdur. Bu amaçla yararlanılan sistemler ve web siteleri kapsamında en önemlileri olarak karşımıza çıkan Web of Science, Scopus, PubMed, TR Dizin ve DergiPark sadece engeli olmayan değil engelli bireyler için de erişilebilir olmalıdır. Bu bağlamda bir erişilebilirlik değerlendirme aracı olan WAVE ile bu web siteleri incelenmiştir. Fırsat eşitliği bağlamında bakıldığında bu sistemlerin ve web sitelerinin ne kadar erişilebilir olduğu konusunda elde edilen veriler betimsel istatistik yöntemiyle değerlendirilmiştir. WoS ve Scopus’un engelli kullanıcılar için yardımcı teknolojiler bağlamında yetersiz olmasıyla beraber PubMed, TR Dizin ve DergiPark web sitelerinde de daha düşük oranda da olsa bu hatalar tespit edilmiştir. Bununla beraber görsel tasarım, kontrast, boş bağlantı ve etiketleme hataları tespit edilmiştir. Sonuç olarak çoğu alanda iyileştirmelerin ve yeniden düzenlemelerin yapılması gerekliliği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Engelliler, Engelli Akademisyenler, Erişilebilirlik, Atama ve Yükseltme, Ableizm

EVALUATION OF THE ACCESSIBILITY OF WEBSITES USED FOR ACADEMIC APPOINTMENT/PROMOTION CRITERIA IN THE CONTEXT OF DISABLED ACADEMICS

Accessibility includes features that facilitate the lives of not only disabled people but also non-disabled individuals and contribute at some points. Many international studies and developments are carried out on this subject. In Turkey, these developments are sometimes adapted, sometimes handled as they are, and are the subject of valuable studies. It is inevitable that there will be a certain percentage of people with disabilities among academics or researchers. Although the number of academics with disabilities is not an available information in our country, it would be wrong to deny the fact that they exist. It is expected that academicians will be promoted or appointed over time. Web of Science, Scopus, PubMed, TR Index and DergiPark, which are the most important systems and websites used for this purpose, should be accessible not only to people with disabilities but also to non-disabled people. In this context, these websites were examined with WAVE, an accessibility assessment tool. In the context of equality of opportunity, the data obtained on how accessible these systems and websites are, were evaluated with descriptive statistics method. As a result, WoS and Scopus are insufficient in the context of assistive technologies for users with disabilities; It has been determined that there are similar errors, albeit at a lower rate, on PubMed, TR Directory and DergiPark websites. In addition, visual design, contrast, empty link and labeling errors were detected and the necessity of making improvements and rearrangements in many areas has been revealed.

Keywords:

Disabled, Disabled Academics, Accessibility, Appointment and Promotion, Ableism,

PDF

___

Ataç, S., Beyazgül, G. ve Cengiz, Ç. (2020). URAP Dünya Sıralamasında Yer Alan Türkiye Üniversitelerinin Kurumsal Web Sitelerinin Erişilebilirlik Açısından İncelenmesi. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 121–132.
Atalay, S. (2019). Akademik Taylorizm, Performans Yönetimi ve Akademik Üretimde Niceliğin Önemi: Akademisyenler Üzerine Niteliksel Bir Çalışma. Selcuk Universitesi Edebiyat Fakultesi Dergisi, (42), 291–322.
Brown, N. ve Leigh, J. (2018). Ableism in academia: where are the disabled and ill academics? Disability and Society, 33(6), 985–989. doi:10.1080/09687599.2018.1455627
Brown, N. ve Leigh, J. (Ed.). (2020). Ableism in Academia. UCL Press. doi:10.2307/j.ctv13xprjr
Brown, N. ve Ramlackhan, K. (2022). Exploring experiences of ableism in academia: a constructivist inquiry. Higher Education, 83(6), 1225–1239. doi:10.1007/s10734-021-00739-y
Demir, E., Demir, C. G. ve Ozdemir, M. C. (2017). Akademik Yükseltme ve Atama Sürecine Yönelik Öğretim Üyesi Görüşleri. Journal of Higher Education and Science, 7(1), 12. doi:10.5961/jhes.2017.179
Deniz, K. ve Karagöl, E. (2017). Doçentlik Süreci ve Bazı Akademik Kadrolardaki Düzenlemelere Yönelik Öğretim Elemanlarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 12(34), 143–162.
Dolmage, J. T. (2017). Academic Albeism: Disability and Higher Education. University of Michigan Press.
HESA. (2022). Who’s working in HE?: Personal characteristics. 11 Mayıs 2022 tarihinde https://www.hesa.ac.uk/data-and-analysis/staff/working-in-he/characteristics adresinden erişildi.
ISO. (2008). ISO 9241-171:2008 Ergonomics of human-system interaction - Part 171: Guidance on software accessibility.
Kıral, B. ve Nayır, F. (2019). Akademisyen Görüşlerine Göre Akademide Kin Tutma. Yüksekögretim Dergisi, 9(3), 290–302. doi:10.2399/yod.18.046
Olsen, J., Griffiths, M., Soorenian, A. ve Porter, R. (2020). Reporting from the margins: Disabled academics reflections on higher education. Scandinavian Journal of Disability Research, 22(1), 265–274. doi:10.16993/sjdr.670
Peruzzo, F. (2020). I am Not Disabled: Difference, Ethics, Critique and Refusal of Neoliberal Academic Selves. N. Brown ve J. Leigh (Ed.), Ableism in Academia içinde , Theorising experiences of disabilities and chronic illnesses in higher education (ss. 31–50). UCL Press. doi:10.2307/j.ctv13xprjr.8
Rømen, D. ve Svanæs, D. (2012). Validating WCAG versions 1.0 and 2.0 through usability testing with disabled users. Universal Access in the Information Society, 11(4), 375–385. doi:10.1007/s10209-011-0259-3
Şerefoglu, H. ve Henkoglu, T. (2019). Türkiye’deki Üniversite Web Sitelerinin Görme ve İşitme Engelli Kullanıcılar Açısından Erişilebilirliklerinin Değerlendirilmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(1), 111–122. doi:10.5961/jhes.2019.314
Şerefoğlu Henkoğlu, H. (2021). Türkiye’deki Üniversite Kütüphane Web Sitelerinin Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu Kapsamında Değerlendirilmesi. Bilgi Dunyasi, 22(2), 251–288. doi:10.15612/BD.2021.619
Stabler, A. ve Long, R.-E. (2021, 9 Haziran). “This is NOT okay:” Building a creative collective against academic ableism. Journal of Curriculum and Pedagogy. Informa UK Limited.
T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). Nüfus ve Konut Araştırmasında Engelli Nüfus. Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni-Ocak’22.
TBMM. 6518 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun (2014). Ankara.
TÜBİTAK-BİLGEM-YTE. (2020). Erişilebilirlik İlkeleri Rehberi. Ankara. https://dijitalakademi.bilgem.tubitak.gov.tr/kamis/erisilebilirlik-ilkeleri adresinden erişildi.
TÜBİTAK ULAKBİM. (2000). TR Dizin. 11 Mart 2022 tarihinde https://trdizin.gov.tr/hakkinda/ adresinden erişildi.
TÜBİTAK ULAKBİM. (2014). DergiPark. 11 Nisan 2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/page/about adresinden erişildi.
Tüfekçi Akcan, A., Malkoç, S. ve Kızıltan, Ö. (2018). Akademisyenlere Göre Akademi̇ ve Akademi̇k Kültür. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 569–591. doi:10.17240/aibuefd.2018..-364780
Tunç, B. (2007). AKADEMİK UNVAN OLGUSU AKADEMİK YÜKSELTME VE ATAMA SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Ankara Üniversitesi.
U.S. Access Board. (1998). Section 508 of the Rehabilitation Act of 1973. 8 Mart 2022 tarihinde https://www.section508.gov/manage/laws-and-policies/ adresinden erişildi.
University of Michigan. (2021). Toward an Anti-Ableist Academy Conference. 12 Mayıs 2022 tarihinde https://diversity.umich.edu/toward-an-anti-ableist-academy-conference/ adresinden erişildi.
W3C. (2017). WAI-ARIA Overview. 2 Mayıs 2022 tarihinde https://www.w3.org/WAI/standards-guidelines/aria/ adresinden erişildi.
W3C. (2018). Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1.
W3C. (2022a). Accessibility. 8 Nisan 2022 tarihinde https://www.w3.org/standards/webdesign/accessibility adresinden erişildi.
W3C. (2022b). Web Accessibility Evaluation Tools List. 10 Haziran 2022 tarihinde https://www.w3.org/WAI/ER/tools/ adresinden erişildi.
World Health Organization. (2021). Who Policy on Disability. https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1344492/retrieve adresinden erişildi.
YÖK. (2021). "2021 YILI ENGELSİZ ÜNİVERSİTE ÖDÜLLERİNİ” ALMAYA HAK KAZANANLAR BELLİ OLDU. 3 Mayıs 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2021/2021-engelsiz-universite-odulleri-odul-toreni.aspx adresinden erişildi.
YÖK. (2022a). Atanma Kriterleri. 10 Mart 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/akademik/atanma-kriterleri adresinden erişildi.
YÖK. (2022b). Engelli Öğrenci Sayıları Raporu. 4 Mayıs 2022 tarihinde https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişildi.