OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE KÜLTÜR AKTARIMI: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

Her devletin kendine ait bir eğitim sistemi olup kendi değerleri doğrultusunda hedef ve içerikleri belirlenmiştir. Kazak Türklerinin eğitim sisteminde de devlet politikasına uygun hedef ve içerikler belirlenerek bireylerin eğitimine çok küçük yaşta başlanmış, okul öncesi eğitim verilen kurumlarda çocuklar eğitilmiştir. Kazakistan eğitim siteminin belirlenmesinde Kazakistan’ın tarihi ve kültürel yapısı etkili olmuş, Çarlık Rusya ve Sovyetler Birliği dönemlerinde yaşanan baskı, asimilasyon ve diğer değişimlerin etkisi eğitim sisteminde de görülmüştür. Bu dönemlerde tüm Kazak halkının Sovyet tipi bireylere dönüşmesi istenmiş ve eğitimde bu hedefi gerçekleştirecek politikalar uygulanmıştır. N. İlminskiy’nin Kazak eğitim sisteminde Kazak Türkçesinin ayrı dil olarak sunulması, Rusçanın eğitim dili olarak öğretilmesi, Rus okullarının açılması gibi etkileri olurken I. Altınsarin, Kazak eğitim sisteminin ve Kazak okullarının kurucusu kabul edilmiştir. Sovyet Birliği’nin dağılması ve 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığın ilan edilmesiyle kökleri daha eski dönemlerde atılan Kazak eğitim sisteminde bazı değişiklikler olmuş, milli kültür bilincine yönelik hedef ve içerikler eğitim sistemine dâhil edilmiştir. Çalışmamızda Kazakistan hakkında genel bilgilere yer verildikten sonra Kazak eğitim sistemi ve okul öncesi eğitim ele alınmış, ardından Kazakistan genelinde ve Kazak anaokullarında kutlanan özel gün ve bayramların adına yer verilmiştir. Çalışma yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ve doküman analizi yöntemiyle yapılmıştır. Rastgele seçilmiş Kazak katılımcılarla yapılan görüşmelerin değerlendirilmesi sonucu Kazakistan okul öncesi eğitimindeki anlatı geleneği ve kutlamalara dikkat çekilmiş, bu tür faaliyetlerle kültür aktarımının eğitim aracılığıyla küçük yaşlarda başladığı ve çocukların bu faaliyetlere etkin katılarak kültürle iç içe oldukları tespit edilmişti

CULTURAL TRANSFER IN PRE-SCHOOL EDUCATION: THE CASE OF KAZAKHSTAN

Each state has its own education system, and its goals and contents have been determined in line with its own values. In the Kazakh education system, goals and contents were determined in accordance with the state policy, and the education of individuals began at a very young age, and children were educated in pre-school education institutions. The historical and cultural structure of Kazakhstan was effective in determining the education system of Kazakhstan, the effects of oppression, assimilation and other changes experienced in the Tsarist and Soviet Union periods were also seen in the education system, in these periods, all Kazakh people were asked to turn into Soviet-type individuals and policies were implemented to achieve this goal in education. While N. Ilminskiy had effects such as giving Kazakh language as a separate language in the Kazakh education system, teaching Russian as the language of education, opening Russian schools, I. Altınsarin was accepted as the founder of Kazakh education system and Kazakh schools. With the end of the Soviet period and the declaration of independence on December 16, 1991, there were some changes in the Kazakh education system, whose roots were laid in earlier times, and the goals and contents for national cultural awareness were included in the education system. In our study, after giving general information about Kazakhstan, Kazakh education system and pre-school education were discussed, then the names of special days and holidays celebrated in Kazakhstan and in Kazakh kindergartens were given. The study was conducted using a semi-structured interview and a document analysis method. As a result of the evaluation of the interviews with Kazakh participants, attention was drawn to the celebrations with the narrative tradition in pre-school education in Kazakhstan, and it was determined that the transfer of culture through such activities began at a young age through education and that the children were intertwined with the culture by actively participating in these activities.

PDF

___

Adilbayev, A. (2002). Çarlık döneminde Kazak topraklarında yürütülen Ruslaştırma faaliyetleri. Bilig, 23, 67-90.
Alpay, İ., & Beylur, S. (2020). Türk devletlerinde din-devlet ilişkileri ve din eğitimi (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye, Türkmenistan). Akademisyen Kitabevi.
Bolatova, A. (2019). Sovyetler birliği döneminden günümüze Kazakistan eğitim sistemi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi. Buran, A. (2011). Kurşunlanan Türkoloji. Akçağ.
Çay, A. (1997). Hıdırellez “kültür-bahar bayramı”. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Demirci, H. (2020). İlk dönem Kazakistan Cumhuriyeti’nde milliyetçilik ve millî kimlik (1991- 2019). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 321-342.
Dilek, İ. (2019). Türk dünyası edebiyatında repressiya. Türk Dünyası Dil ve edebiyat Dergisi, 48, 27-81.
Eren, A., & Aleskerli, A. (2005). Yeni anayasalar: Bağımsız devletler topluluğu ve Baltık cumhuriyetleri anayasaları. TİKA.
Ermanova, M. N. (2017). Qazaqstanda mektepke deyingi bilim berüv uyımdarınıñ damuv tariyhı. Qazaqstanda Mektepke Deyingi Bilim Berüvdiñ Ğasırlıq Tariyhı Şejiresi, 15-21.
Figes, O. (2011). Karanlıkta fısıldaşanlar-stalin rusyasında özel yaşam (N. Elhüseyni, Çev). Yapı Kredi Yayınları.
Gökalp, Z. (1970). Türkçülüğün esasları. Devlet Kitapları.
Gömeç, S. (2011). Türk cumhuriyetleri ve toplulukları tarihi. Akçağ.
Güngör, E. (2020). Ortaçağ bozok türk şehri: Arkeolojik kazılar ve buluntular. Uluslararası İdil-Ural ve Türkistan Araştırmaları Dergisi, 2(4), 237-253.
Hayit, B. (2004). Türkistan devletlerinin millî mücadeleleri tarihi. TTK Yayınları.
İliyasova K.M., & Sätbay, T. A. (2012). Aşarşılık akikatın jaňaşa serdelew, Memeleket Tariyhı, 3, 122-14.
İnforuk. (2010). https://infourok.ru/mektepke-deyingi-mekemeni-zerek-bala-badarlamasi-1872191.html. (Erişim tarihi: 16.06.2021).
İnforuk. (2016). https://infourok.ru/biz-mektepke-baramiz-badarlama-1323059.html. (Erişim tarihi: 16.06.2021).
İşinibilir Y.(2010). Halkla ilişkiler kültür ilişkisi örnek olay: Akyazı belediyesi halkla ilişkiler faaliyetleri kültür ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
Kalenderoğlu. İ. (2011). Sovyet dönemi Türkmen folkloru. Kurgan/ Edebiyat Yayınları.
Kaplankıran, İ. (2017). Kazakistan cumhuriyetinde eğitim sisteminin tarihî seyri ve günümüzdeki yapısı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 31-47.
Kara, A. (1997). Kazakistan’da 1986 Almatı olaylarının içyüzü ve etkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Üniversitesi.
Karabulut, F. (2009). İktidar ve meşrulaştırma mücadelesinin odağı orta Asya: Sovyetlerin dil ve eğitim politikaları. Bilig Dergisi, 50, 64-95.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı. (2001). “Kazakistan cumhuriyeti’nde tatiller hakkında”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z010000267_ (Erişim tarihi: 11.06.2021).
Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı. (2007). “Eğitim hakkında”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z070000319_ (Erişim tarihi: 11.06.2021).
Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı. (2012). “Kazakistan cumhuriyeti'nde standart okul öncesi eğitim ve öğretim müfredatının onaylanması hakkında”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1200008275. (Erişim tarihi: 11.06.2021).
Kazakistan Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı. (2016)“Okul öncesi eğitim ve öğretimin standart müfredatının onaylanması hakkında”. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1600014235 (Erişim tarihi: 11.06.2021)
Komekov, B. (2007). Kazak terimi hakkında. Kazakistan Tarihi-Makaleler (45-53). TTK Yayınları.
Muqamethanulı, N. (2011). Ulttıq ideya-otandastardıň tävelsiz qazaqstannıň iygiligi jolında birigüv faqtorı. (T.A.
Mamaşev (Ed.). Halıqarılıq Ğıl. Teor. Konf. Materialdarı, Almatı, 14 Qırküyek 2011, Atajurt Baspası 157- 162).
Onay, Y. (2002). Rusya ve değişim. Nobel Yayın Dağıtım.
Özkan, İ. (2009). Halk edebiyatı ve millî kimlik. Türk Kimliği Ayvaz Gökdemir’e Armağan, 2, 75-97.
Qurmanalina, Ş. H., Muqanova, B. J., Ğalimova, A. V., & İlyasova, R. K. (2007). Pedagogiyka. Foliant Baspası.
Rusnauka. (2016). http://www.rusnauka.com/22_ADEN_2016/Pedagogica/3_211476.doc.html. (Erişim tarihi: 13.06.2021).
Tak To Ent Metodik Kumbara. (2009). https://tak-to-ent.net/load/111-1-0-1108. (Erişim tarihi: 11.06.2021).
Temur, N. (2011). Folklor ve ideoloji. TKAE Yayınları.
Turhan, T. (1969). Kültür değişmeleri. Milli Eğitim Basımevi.
Uçar, F. (2007). Dış Türkler: Türk dünyası’nın parlayan beş yıldızı: orta Asya Türklüğünün tarihsel ve kültürel yapısı. Fark Yayınları.
Yeşil, Y. (2015). Türk sözlü anlatılarında şekil değiştirme. Kalem Kitap Yayınları.
Yeşildal, Ü. Y. (2019). Küpe motifinin kültür değişimi kuramları bağlamındaki yolculuğu. Milli Folklor, 31(124), 189-201.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, D., (1998). Türk bitiği, Akçağ Yayınları.
Yıldırım, S. (2018). Bağımsızlık sonrası dönemde Kazak kültürünün korunmasına yönelik çalışmalar. Türk Cumhuriyetlerinde Bağımsızlık ve Devlet İnşa Süreci (293-308). Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.
Yorulmaz, O. (2013). Kazak Türkleri ile çarlık Rusya arasındaki ilişkiler: başlangıcından hanlığın feshine kadar. TTK Yayınları.
Zhumasheva, U. (2018). Sovyet sonrası dönemde Kazakistan’da milli eğitim politikası [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.