SOSYAL ÖĞRENME KURAMI BAĞLAMINDA ÇİZGİ FİLMLERİN DEĞERLER AÇISINDAN ANALİZİ

Değerler eğitiminin erken çocukluk yıllarından itibaren formal ve informal süreçlere dahil edilmesi çocukların toplumsal ve evrensel değerleri daha hızlı ve etkili şekilde içselleştirmelerine büyük katkı sağlamaktadır. Görsel ve işitsel olması nedeniyle aktif bir medya aracı olan televizyon da bu konuda önemli bir araç niteliğindedir. Çocukların televizyon ve diğer dijital medya araçları karşısında geçirdikleri süreler göz önüne alındığında bu araçların doğru amaçlara hizmet etmesi beklenmektedir. Sosyal öğrenme kuramına göre bireylerin davranışları model alma, taklit ve gözlem yolu ile öğrendiği dikkate alındığında özellikle küçük çocuklar için hazırlanan çizgi filmlerin içeriği ve karakterlerin sergilediği davranışlar bu bağlamda önem arz etmektedir. Bu nedenle son yıllarda özellikle çocuklar için hazırlanan yerli yapım çizgi filmlerde kültürel ve evrensel değerlere yer verilmeye çalışılmaktadır. Bu araştırmada okul öncesi dönem çocuklarının en çok izledikleri çizgi filmlerde yer verilen temel değerlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Betimsel bir durum çalışması olan bu araştırmada çok basamaklı bir örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle anaokulu ve anasınıflarına devam eden, 4- 5 yaşlarında 150 çocuktan en çok izledikleri çizgi filmlerin ismi alınmıştır. Çocuklar tarafından en çok tercih edilen çizgi filmler arasından ilk beş sırada yer alanlar belirlenerek, bunların her birinin yayınlanan bölümlerinin %25’i rastgele seçilerek, veri toplanacak örneklem grubu belirlenmiştir. İzlenen bölümler temel değerler açısından incelenmiştir. Araştırmanın yapısı gereği veriler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmaya göre en çok tercih edilen çizgi filmler sırasıyla; Pijamaskeliler, Rafadan Tayfa, Niloya, Pepee ve Kral Şakir’dir. Bu çizgi filmlerin kendi içinde farklı değerleri ön plana çıkarmasına karşılık genel olarak tümünde yardımseverlik, iş birliği ve dostluk gibi sosyal değerlere çokça yer verildiği, bunun yanı sıra dürüstlük ve eşitlik gibi etik değerlere ise yok denecek kadar az yer verildiği görülmüştür.

ANALYSIS OF CARTOONS IN TERMS OF VALUES IN THE CONTEXT OF SOCIAL LEARNING THEORY

The inclusion of values education in formal and informal processes from early childhood makes a great contribution to children's internalization of social and universal values more quickly and effectively. Television, which is an active media tool due to its visual and auditory nature, is an important tool in this regard. Considering the time children spend in front of the television, it is expected that this tool will serve the right purposes. According to social learning theory, when it is considered that individuals learn behaviors through modeling, imitation and observation, the content of cartoons prepared especially for young children and the behaviors exhibited by the characters are important in this context. For this reason, in recent years, it has been tried to include cultural and universal values in domestically produced cartoons especially for children. In this study, it is aimed to examine the basic values in the cartoons that preschool children watch most. This study is a descriptive case study and a multi-step sampling method was used in the study. First of all, for this study, the names of the cartoons they watch the most were taken from 150 children aged 4-5, attending kindergarten and kindergarten. Among the most preferred cartoons by children, the top five cartoons were determined, and 25% of the published episodes of each of them were randomly selected, and the sample group to collect data was determined. The episodes watched were examined in terms of basic values. Due to the nature of the research, the data were analyzed using content analysis and descriptive analysis methods. According to the research, the most preferred cartoons are respectively; The people of Pijamaske are Rafadan Tayfa, Niloya, Pepee and King Şakir. Despite the fact that these cartoons have different values in themselves, it has been seen that values such as benevolence, cooperation and friendship are mostly included in all of them, while values such as honesty and equality are given little or no place.

PDF

___

Akıncı, A. (2013). Okul öncesi döneme yönelik hazırlanan çizgi filmlerde değerlerin sunumu: TRT Çocuk kanalı örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
Anderson, D. R., & Pempek, T. A. (2005). Television and very young children. American Behavioral Scientist, 48(5), 505-522. https://doi.org/10.1177/0002764204271506
Anggara, I. G. A. S., Santosa, H., & Udayana, A. G. B. (2019). Character education and moral value in 2d animation film entitled" Pendeta Bangau". Jurnal Seni Media Rekam, 10(2), 57-70. https://doi.org/10.33153/capture.v10i2.2449
Aral, N., & Kadan, A. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182159
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice-hall.
Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-18.
Batur, Z., Sır, A. N., & Bek, H. (2012). Nasreddin hoca fıkralarında değer yargıları ve eğitim. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 7(3), 583- 596. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3350
Bayrakcı, M. (2013). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(14), 198-210.
Bentley, G. F., Turner, K. M., & Jago, R. (2016). Mothers’ views of their preschool child’s screen-viewing behaviour: a qualitative study. BMC Public Health, 16(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/s12889-016- 3440-z
Burger, J.M. (2006). Kişilik. Kaknüs Yayınları.
Büyükbaykal, G. (2012). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0(28), 31-44.
Cesur, S., & Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: Çocukların tv programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
Çelen, H. N. (1999). Öğrenme psikolojisi: Kuramlar. İmge Yayınevi.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson.
Demir, R. (2019). Türkiye’de çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerde dini ve kültürel değerler eğitimi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
Demirbaş, M., & Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin akademik başarılarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 161-180.
Dumova, T. (2007). Prosocial content in a local children's television program. International Journal of Technology, Knowledge and Society, 2(8), 129-139.
Erdoğan, S. (2010). Erken çocukluk döneminde televizyonun sosyal gelişime ve değerler eğitimine etkisi. International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 11-13 Kasım.
Erkuş, A. (2016). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Seçkin Yayıncılık.
Güven, G., & Akıncı, A. (2014). Okul öncesi döneme yönelik çizgi filmlerde yer alan değerlere ait sözel ifadelerin sunumu: TRT Çocuk kanalı örneği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 429-445. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.32701
Halstead, J.M., & Taylor, M.J. (1996). Values in education and education in values. The Falmer Press.
Halstead, J. M., & Taylor, M.J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education. 30(2), 169-202.
Hamarat, D., Işıtan, S., Özcan, A., & Karaşahin, H. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmler üzerine bir inceleme: Caillou ve Sünger Bob örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 75-91. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645462
Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 13(30), 251-277.
Kaya, A. (2007). Eğitim psikolojisi. Pegem A Yayıncılık.
Kayiran, D., & Bağçeci, B. (2018). Needs analysis on values education programme for preschool students. Journal of Education and Training Studies, 6(10), 69-73. https://doi.org/10.11114/jets.v6i10.3538
Kaymak, N., & Öğretir Özçelik, A. D., (2020). Evrensel değerler üzerine bir inceleme: Vikingler çizgi film örneği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 26-43. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.733890
Mei-Ju, C., Chen-Hsin, Y., & Pin-Chen, H. (2014). The beauty of character education on preschool children's parent-child relationship. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 143, 527-533. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.431
Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 303-319.
Özbay, M., & Tayşi, E. K. (2011). Dede Korkut hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
Özdemir, A., & Ramazan, O. (2012). Çizgi filmlerin çocukların davranışları üzerindeki etkisinin anne görüşlerine göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 35,157-173.
Özyürek, A., Kaya, B., Yeşil, Z., & Karadaş, İ. (2018). Keloğlan masalları çizgi filminin değerler açısından incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 1-11.
Sadioğlu, Ö., Turan, M., Dikmen, N., Yılmaz, M., & Özkan, Y. (2018). Değerlerin öğretiminde çizgi filmler: Rafadan Tayfa örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 240-251. https://doi.org/10.17679/inuefd.333173
Samaniego, C. M., & Pascual, A. C. (2007). The teaching and learning of values through television. International Review of Education, 53(1), 5-21. https://doi.org/10.1007/s11159-006-9028-6
Sharkins, K.A., Newton, A.B., Albaiz, N.E.A., & Ernest, J.M. (2015). Preschool children’s exposure to media, technology, and screen time: Perspectives of caregivers from three early childcare settings. Early Childhood Education Journal, 43(6). https://doi.org/10.1007/s10643-015-0732-3
Selanik Ay, T., & Korkmaz, Ç. (2017). Sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve kültürel öğeler bağlamında “Küçük Hezarfen” çizgi filmi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 49-62.
Song, Y., & Zhang, Y. B. (2008). Cultural values in Chinese children's animation: A content analysis of the legend of Nezha. China Media Research, 4(3), 18-27.
Şahin, R. N. (2019). TRT’nin çocuklara yönelik çizgi filmlerinin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
Şentürk, Ş., & Keskin, A. (2019). Rafadan Tayfa çizgi filminin milli ve evrensel değerler açısından değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 1-15. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548307
Thornberg, R., & Oğuz, E. (2013). Teachers' views on values education: A qualitative study in Sweden and Turkey. International Journal of Educational Research, 59, 49-56. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2013.03.005
Ulusoy, K. (2010). Değer eğitimi: Davranışçı ve yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan tarih programlarında değer aktarımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 12(1), 32-51.
Üstündağ, A., & Şenol, F. B (2021). Çizgi filmlerde yer alan şiddet ve korku öğelerinin incelenmesi: TRT çocuk kanalı örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(1), 173-188.
Waters, N.E., Domoff, S.E., & Tang, S. (2016) Parenting of preschool children’s media use in the home. In book: Socializing Children Through Language (11-145 ss.). https://doi.org//10.1016/B978-0-12-803624- 2.00005-9
Yener, Y., Yılmaz, M., & Şen, M. (2021). Çizgi filmlerde değer eğitimi: TRT Çocuk örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 7(2), 114-128. https://doi.org/10.24289/ijsser.846419
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.