İbrahim BOZACI, Şaban ALTIN, İsmail GÖKDENİZ

Tüketicinin Çekiliş Bağımlılığına Yönelik Bir Saha Araştırması

Kumar ve piyango gibi davranışsal bağımlılık türleri ve neden olduğu sorunlar çok sayıda araştırmada incelenmesine karşın, bu gibi faaliyetlere benzerlik gösteren işletmelerin çekilişlerinin de tüketiciler için bağımlılık konusu olabileceği bu araştırmada tartışılmaktadır. Tüketicinin işletme çekilişlerine yönelik bağımlılığının, piyango ve kumar bağımlılığı literatüründen yararlanılarak sorgulandığı araştırmada, Kırıkkale ilinde anket yöntemiyle birincil veriler toplanmakta ve analiz edilmektedir. Analiz sonuçlarına göre çekiliş bağımlılığının varlığı desteklenmekte ve katılımcıların % 8’inde çekiliş bağımlılığı olduğu tespit edilmektedir. Ayrıca, çekilişe yönelik etik algılamalar, çekilişe katılmaktan kaynaklı olumlu duygular ve çekilişi kazanamamaktan kaynaklı olumsuz duyguların, çekiliş bağımlısı olanlarda anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Son olarak araştırma bulguları yorumlanmaktadır.

A Field Research on Consumer Sweepstake Addiction

Although behavioral addiction types such as gambling and lottery and the problems they cause are examined in many studies, it is discussed in this research that the sweepstakes of businesses that show similarity to such activities may also be the subject of addiction for consumers. In the research, in which the consumer dependence on business sweepstakes is questioned using the lottery and gambling addiction literature, primary data is collected and analyzed by the survey method in Kırıkkale province. According to the results of the analysis, the presence of sweepstake addiction is supported and it is determined that 8% of the participants have sweepstake addiction. In addition, it is understood that ethical perceptions towards the sweepstake, positive emotions from participating in the sweepstake and negative emotions from not being able to win the sweepstake are significantly higher in those who are addicted to sweepstake. Finally, research findings are interpreted

___

Akça, Y. (2019). “Sanal bahis siteleri mi ya da sanal kumar siteleri mi?”, Business & Management Studies: An International Journal, Cilt. 7, Sayı. 4, 1446-1466.
Altıntaş, M. (2018). “Kumar oynama bozukluğu tanısı olan hastalarda, anksiyete, depresyon, ruminasyon ve dürtüsellik”, Çukurova Medical Journal, Cilt. 43, Sayı. 3, 624-633.
Anderson, G. & Brown, R. I. F. (1984). “Real and laboratory gambling, sensation seeking and arousal”, British Journal of Psychology, Cilt. 75, 401-441.
Arcan, K., & Karanci, A. N. (2014). “Kumar oynama nedenleri ölçeğinin uyarlama, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması”, Anadolu Psikiyatri Dergisi, Cilt. 15, Sayı. 3, 248-256.
Ariyabuddhiphongs, V. (2011). “Lottery gambling: A review”. Journal of Gambling Studies, Cilt. 27, Sayı.1, 15-33.
Ball, J., & Barnes, D. C. (2017). “Delight and the grateful customer: beyond joy and surprise”, Journal of Service Theory and Practice, Cilt. 27, Sayı.1, 250-269.
Bayram, Nuran. (2010), Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş- Amos Uygulamaları. Ezgi Kitapevi, 1. Baskı, İstanbul.
Beisel, J. L. (2001). “An overview of sweepstakes as a promotion tool. Proceedings”, Association of Marketing Theory and Practice, 367-371.
Blaszczynski, A. P., Winter, S. W. & McConaghy, N. (1986). “Plasma endorphin levels in pathological gambling”, Journal of Gambling Behavior, Cilt. 2, 3–14.
Burns, A. C., Gillett, P. L., Rubinstein, M., & Gentry, J. (1990). “An exploratory study of lottery playing, gambling addiction and links to compulsive consumption”, Advances in Consumer Research Cilt. 17, 298-305.
Clarke, D. (2005). “Motivational differences between slot machine and lottery players”. Psychological Reports, Cilt. 96, 843–848.
Clotfelter, C. T., & Cook, P. J. (1990). “On the economics of state lotteries”. Journal of Economic Perspectives, Cilt. 4, 105–119.
Collier, J. E., Barnes, D. C., Abney, A. K., & Pelletier, M. J. (2018). “Idiosyncratic service experiences: When customers desire the extraordinary in a service encounter”, Journal of Business Research, Sayı. 84, 150-161.
Çakmak, S., & Tamam, L. (2018). “Kumar oynama bozukluğu: Genel bir bakış”, Bağımlılık Dergisi, Cilt. 19, Sayı. 3, 78-97.
Çelik, A. (2016). “Spor bahis oyunlarına katılımı etkiyen faktörler”, Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, 89-98.
D'Astous, A., Legoux, R., & Colbert, F. (2004). “Consumer perceptions of promotional offers in the performing arts: an experimental approach”, Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, Cilt. 21, Sayı.3, 242-254.
Derevensky, J.L., Gupta, R. and Della-Cioppa, G. (1996). “A developmental perspective of gambling behaviour in children and adolescents”, Journal of Gambling Studies, Cilt. 12, 49–66.
Dilek, S. E. (2018). “Şans oyunları turizme katılım motivasyonlarından biri olabilir mi?”, Journal of Tourism Theory and Research, Cilt. 4, Sayı. 2, 111-121.
Doiron, J.P., & B. Mazer, D.B. (2001). “Gambling with video lottery terminals”. Qualitative Health Research, Cilt. 11, 631–646.
Eckhardt, G. M., Belk, R., & Devinney, T. M. (2010). “Why don't consumers consume ethically?”. Journal of Consumer Behaviour, Cilt. 9, Sayı. 6, 426-436.
Farrell, L., Morgenroth, E., & Walker, I. (1999). “A time series analysis of UK lottery sales: long and short run price elasticities”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, Cilt. 61, Sayı.4, 513-526.
Felsher, J. R., Derevensky, J. L., & Gupta, R. (2004). “Lottery playing amongst youth: Implications for prevention and social policy”, Journal of Gambling Studies, Cilt.20, Sayı.2, 127-153.
Finn, A. (2012). “Customer delight: distinct construct or zone of nonlinear response to customer satisfaction?”, Journal of Service Research, Cilt. 15, Sayı. 1, 99-110.
Geniş, B., & Hakan, A. K. S. U. (2020). “İntihar Girişimi ile Acil Servise Başvuran Kumar Bağımlılığı Olgusu”, Bağımlılık Dergisi, Cilt. 21, Sayı. 1, 92-98.
George, B. (2002). “The relationship between lottery ticket and scratch‐card buying behaviour, personality and other compulsive behaviours”, Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, Cilt. 2, Sayı. 1, 7-22.
Griffiths, M., & Wood, R. (2001). “The psychology of lottery gambling”, International gambling studies, Cilt. 1, Sayı. 1, 27-45.
Griffiths, M.D. (1997). “Selling hope: The psychology of the National Lottery”. Psychology Review, Cilt. 4, 26–30.
Griffiths, M.D., & Minton, C. (1997). “Arcade gambling: A research note”. Psychological Reports, Cilt. 80, 413-414.
Grun, L., & McKeigue, P. (2000). “Prevalence of excessive gambling before and after introduction of a national lottery in the United Kingdom: Another example of the single distribution theory”, Addiction, 95(6), 959-966.
Grüsser, S. M., Plöntzke, B., Albrecht, U., & Mörsen, C. P. (2007). “The addictive potential of lottery gambling”, Journal of Gambling Issues, Sayı. 19, 19-29.
Guagnano, G. A., Stern, P. C., & Dietz, T. (1995). “Influences on attitude behavior relationships. A natural experiment with curbside recycling”, Environment and Behavior, Cilt. 27, 699– 718.
Güriz, S. O., Ekinci, A., & Türkçapar, M. H. (2012). “Bir patolojik kumar hastasının bilişsel davranışçı terapisi”, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, Cilt. 1, 105- 112.
Hair, Joseph F.; Black William C., Babin Barry. J.; Anderson, Rolph.E. (2009), Multivariate Data Analysis. 7. baskı.
Hendriks, V. M., Meerkerk, G. J., Van Oers, H. A., & Garretsen, H. F. (1997). “The Dutch instant lottery: prevalence and correlates of at‐risk playing”, Addiction, Cilt. 92, Sayı. 3, 335-346.
Herman, J., Gupta, R. and Derevensky, J.L. (1998). “Children’s cognitive perceptions of 6/49 lottery tickets”, Journal of Gambling Studies, Cilt. 14, 227-44.
Hraba, J., Mok, W., & Huff, D. (1990). “Lottery play and problem gambling”, Journal of Gambling Studies, Cilt. 6, 355-377. https://sozluk.gov.tr/?kelime=kumar, 24.5.2020.
Hunt, S. D., & Vitell, S. J. (2006). “The general theory of marketing ethics: A revision and three questions”, Journal of macromarketing, Cilt. 26, Sayı. 2, 1-11.
Ilgaz, H. (2015). “Adaptation of game addiction scale for adolescents into Turkish”, Elementary Education Online, Cilt. 14, Sayı. 3, 874-884.
Jha-Dang, P., & Koshy, A. (2004). An empirical view of the different types of consumer promotions in India, IIMA Institutional Repository.
Kalaycı, Şeref. (2009), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın, 4. Baskı.
Kalra, A., & Shi, M. (2002). “Consumer value-maximizing sweepstakes & contests: A theoretical and experimental investigation”. Review of Marketing Science WP, Cilt. 1, Sayı. 3 1-36.
Kalyoncu, Ö. A., Pektaş, Ö., & Mirsal, H. (2003). “Patolojik kumar oynama: Biyopsikososyal yaklaşım”, Bağımlılık Dergisi, Cilt. 4, Sayı. 2, 76-80.
Karaaziz, M., Çakıcı, M., & Özbahadır, T. (2019). “Kıbrıs ve Türkiye doğumlu kumar bağımlıları ile kumar oynama nedenlerinin karşılaştırması”, Anatolian Journal of Psychiatry, Cilt. 20, Özel sayı. 1, 72-72.
Kotler, P., Armstrong, G. (2012), Principles of Marketing, Pearson Education, 14. Baskı.
Kramer, D. (1997). “Ask the gambling question, FPs told as secret addiction becomes more common”, Canadian Medical Association Journal, Cilt. 157, Sayı. 1, 61-62.
Ladouceur, R., Sévigny, S., Blaszczynski, A., O'connor, K., & Lavoie, M. E. (2003). “Video lottery: Winning expectancies and arousal”, Addiction, Cilt. 98, Sayı. 6, 733-738.
Lee, C. K., Lee, Y. K., Bernhard, B. J., & Yoon, Y. S. (2006). “Segmenting casino gamblers by motivation: A cluster analysis of Korean gamblers”, Tourism Management, Cilt. 27, Sayı. 5, 856-866.
Lorenz, V. C. (1990). “State lotteries and compulsive gambling”, Journal of Gambling Studies, Cilt. 6, Sayı. 4, 383-396.
Miyazaki, A. D., Langenderfer, J., & Sprott, D. E. (1999). “Government-sponsored lotteries: Exploring purchase and nonpurchase motivations”. Psychology & Marketing, Cilt. 16, 1– 20.
Mucuk, İsmet, (2004). Pazarlama İlkeleri, İstanbul: Türkmen, 14. Baskı.
Oliver, R. L., Rust, R. T., & Varki, S. (1997). “Customer delight: Foundations, findings and managerial insight”. Journal of Retailing, Cilt. 73, Sayı. 3, 311–336.
Oluç, M. (1989), “Tutundurma-Promotion İletişim-Communication”, Pazarlama Dünyası, Yıl: 1989, Sayı: 17, Eylül-Ekim, 3-17.
Özsoy, S., Gelen, N. K., Kandaş, N. T., Tabuk, M. E., Görün, L., & Afat, A. (2014). “Lise ve Üniversite öğrencilerinin spor medyasını izleme ve bahis oyunu oynama alışkanlıkları”, Erciyes İletişim Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 3, 120-130.
Petry, N. M. (2001). “Pathological gamblers, with and without substance use disorders, discount delayed rewards at high rates”, Journal of Abnormal Psychology, Cilt. 110, 482–487.
Pınar, M., & Ozgur, C. (2008). “Sweepstakes promotions to build database for promoting ınternational tourism destinations”, Tourism Analysis, Cilt. 13, Sayı. 2, 205-213.
Porath, C., MacInnis, D., & Folkes, V. S. (2011). “It’s unfair: Why customers who merely observe an uncivil employee abandon the company”, Journal of Service Research, Cilt. 14, Sayı. 3, 302-317.
Reid, S., Woodford, S.J., Roberts, R., Golding, J.F. & Towell, A.D., (1999). “Health-related correlates of gambling on the British National Lottery”, Psychological Reports, Cilt.84, 247-254.
Reidenbach, R. Eric & Donald P. Robin (1988). “Some ınitial steps toward improving the measurement of ethical evaluations of marketing activities”, Journal of Business Ethics, Cilt. 7, 871-879.
Reidenbach, R. Eric & Donald P. Robin (1990). “Toward the development of a multidimensional scale for ımproving evaluations of business ethics”,Journal of Business Ethics, Cilt. 9, 639- 653.
Sağır, A., & Çabuk, S. (2010). “Şans oyunlarının toplumun beklentileri üzerine etkisi: Sakarya örneği”, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, Cilt. 1, 143-166.
Schumacker, R. E. &Lomax, R. G. (2010). A Beginner's Guide To Structural Equation Modeling. 3. Baskı.
Shaw, D., & Shiu, E. (2002). “The role of ethical obligation and self‐identity in ethical consumer choice”, International Journal of Consumer Studies, Cilt. 26, Sayı. 2, 109-116.
Steel, Z. & Blaszczynski, A. (1998). “Impulsivity, personality disorders and pathological gambling severity”, Addiction, Cilt. 13, 895–905.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using Multivariate Statistics. Sixth Edition,Copyright Pearson, USA.
Terence A. S., (1990). Promotion Management and Marketing Communications, Secon Edition, The Dryden Press, International Edition.
Vayısoğlu, S. K., Öncü, E., & Güven, Y. (2019). “Üniversite öğrencilerinde kumar oynama sıklığı ve heyecan arama davranışı ile ilişkisi”, Addicta, Cilt. 6, Sayı. (1), 69-90.
Vitell, S., Anusorn S., & Thomas, J.. (2001). “Consumer ethics: An application and empirical testing of the Hunt Vitell theory of ethics”, Journal of Consumer Marketing Cilt. 18, Sayı. 2, 153-78.
Welte, J. W., Barnes, G. M., Wieczorek, W. F., Tidwell, M. C. O., & Parker, J. C. (2004). “Risk factors for pathological gambling”, Addictive Behaviors, Cilt. 29, Sayı. 2, 323-335.
Wickwire, E. M., Jr., Whelan, J. P., West, R., Meyer, A., McCausland, C., & Luellen, J. (2007). “Perceivedavailability, risks, and benefits of gambling among college students”, Journal of Gambling Studies, Cilt. 23, 395–408.
Willmann, G. (1999). The history of lotteries. Unpublished manuscript, Stanford University, California, USA.
Yaşar, M. R. (2010). “Şans oyunları ve iddaa”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 9, Sayı. 34, 138-171.
Ye, Y., Gao, W., Wang, Y., & Luo, J. (2012). “Comparison of the addiction levels, sociodemographics and buying behaviours of three main types of lottery buyers in China”, Addiction Research & Theory, Cilt. 20, Sayı. 4, 307-316.
Yoon, C. (2011). “Theory of planned behavior and ethics theory in digital piracy: An integrated model”, Journal of business ethics, Cilt. 100, Sayı. 3, 405-417.