Ortadoğu' da Yaşanan Rejim Değişikliklerinin Türkiye ve Dünya Ekonomisine Yansımaları

Ortadoğu, farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması, önemli ticaret yolları üzerinde bulunması ve stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca önemli bir bölge olarak addolunmuştur. 19. yüzyılın sonlarına doğru petrolün devletlerin politik ve ekonomik alanlarında etkin bir biçimde kullanılmaya başlaması ve Ortadoğu’nun petrol rezervleri bakımından oldukça zengin bir bölge olması, bu coğrafyanın önemini büyük ölçüde artırmıştır. Bu nedenle özellikle 19. yüzyıldan sonra bölge, dünyada ekonomik ve politik güç elde etmek isteyen ülkelerin hedefi haline gelmiş, kimi zaman bu bölgede bulunan ülkelerde yaşanan iç çatışmalardan kimi zaman ise bu ülkelerdeki yönetimlerin değişmesinden yararlanarak hedeflerini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Bu bölgede yer alan İran İslam Cumhuriyeti, Mısır ve Libya’da farklı dönemlerde yaşanan rejim değişiklikleri ülkelerin dış politikası ve ekonomik yapısında önemli değişiklikler yaratmıştır. Çalışmada bu ülkelerde yaşanan rejim değişiklikleri ve bu değişikliklerin 2008- 2017 yılları arasında hem ülke ekonomisine hem de Türkiye ve dünya ekonomisine etkileri, söz konusu ülkelere ait temel ekonomik göstergeler değerlendirilerek analiz edilmiştir. Analiz sonucu petrol zengini olan İran ve Libya’da yaşanan rejim değişikliğinin önemli ekonomik etkiler yarattığı görülmüştür. Mısır’da yaşanan yönetim değişikliklerinin ise siyasi etkilerinin ekonomik etkilerinden daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The Effects of Regime Change in the Middle East on Turkey and World Economy

The Middle East has been regarded as an important region throughout the history due to its hosting of different cultures and civilizations, its location on important trade routes and its strategic location. The fact that oil started to be used effectively in the political and economic fields of the states towards the end of the 19th century and that the Middle East was a rich region in terms of oil reserves increased the importance of this geography. For this reason, especially after the 19th century, the region has become the target of countries that want to gain economic and political power in the world and sometimes they have tried to realize their targets by taking advantage of the internal conflicts in the countries in these regions and sometimes by changing the administrations in these countries. Regime changes in the Islamic Republic of Iran, Egypt and Libya in this region have created significant changes in the foreign policy and economic structure of the countries. Regime changes in the Islamic Republic of Iran, Egypt and Libya in this region have created significant changes in the foreign policy and economic structure of the countries. In this study, regime change that took place in these countries and the impact of these changes to both the country’s economy and on Turkey and the world economy in the years 2008-2017 were analyzed by evaluating the main economic indicators of the countries concerned. As a result of the analysis, it was seen that the regime change in oil-rich Iran and Libya had significant economic effects. On the other hand, it is concluded that the political effects of the administrative changes in Egypt are more than the economic effects.

PDF

___

Arı, T. (2007). Irak, İran, ABD ve Petrol. Alfa Yayınları.
Arı, T. (2014). Geçmişten Günümüze Ortadoğu Siyaset, Savaş ve Diplomasi (6. Baskı). Dora Yayıncılık.
Aydın, F. (2011). Ortadoğu Ülkelerinin Dinsel Yapısı. Middle East Yearbook/Ortadoğu Yıllığı (Editörler K. İnat, B. Yıldırım, F. Aydın, M. Ataman). https://ormer.sakarya.edu.tr/18,5,,12,ortadogu_yilligi_2011.html, (Erişim Tarihi: 15.12.2019).
Emeklier, B., Ergül, N. (2010). Petrolün Uluslararası İlişkilerdeki Yeri: Jeopolitik Teoriler ve Petropolitik. Bilge Strateji. 2(3), 60-61.
Erdem, D. F., Erdem, Ç. (2013). Ortadoğu’da Otoriter Rejimler: Ortadoğu Arap Toplumlarının Tarihsel, Siyasal ve Sosyo-Ekonomik Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme. Akademik Ortadoğu: Altı Aylık Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, 7(14), 218-233.
IEA (2019). International Energy Agency, Member Countries. https://www.iea.org/, (Erişim Tarihi: 15.12.2019).
IMF ( 2018). World Economic Outlook, https://www.imf.org/ external/datamapper/NGDP _RPCH @WEO/LBY, (Erişim Tarihi:11.02.2019).
Küçük, A. (2011). I. Körfez Savaşı (1991). TUİÇ Akademi, http://www.tuicakademi.org/ikorfezsavasi1991/, (Erişim Tarihi: 20.09.2018).
Meyer, K. E. (2016). Ortadoğu Tarihi: Kral Yaratanlar. Academic Journal of History and Idea, 3(8), 152-155.
OPEC (2018). Iraq facts and figures. https://www.opec.org/opec_web/en/about_us/164.htm, (Erişim Tarihi: 01.11.2018).
OPEC (2019). OPEC share of world cure oil reserves, 2018. https://opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm, (Erişim Tarihi: 24.02.2019).
Orhan Dersan, D. (2013). “Ortadoğu’nun Krizi: Arap Baharı ve Demokrasi’nin Geleceği.”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1 -2),. Cilt 3, Sayı 1-2, 23-25.
Özdem, A. G. (2016). Büyük Devletlerin Değişmeyen Mücadele Alanı: Ortadoğu. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 10(2), Elazığ.
Öztürkler, H. (2014). Arap Baharı’nın Ekonomik Analizi. Akademik Ortadoğu, 8(2), 6.
Pala, C. (1993). Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)’nın Kökenleri. Ekonomik Yaklaşım, 4(9), 70- 77.
Sander, O. (1989). Siyasi Tarih, 1918-1994. (II. Cilt), (21. Baskı). İmge Kitabevi.
Sander, O. (2003). Siyasi Tarih, İlkçağlardan 1918’e (15. Baskı). İmge Kitabevi.
Sinkaya, B. (2016). Ortadoğu Siyasetine Giriş: Temel Faktörler, Aktörler ve Dinamikler (No: 1 ).
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM). Nisan 2016.
Statista (2019). Average annual OPEC crude oil price from 1960 to 2019 (in U.S. dollars per barrel). https://www.statista.com/statistics/262858/change-in-opec-crude-oil-prices-since-1960/, (Erişim Tarihi: 17.03.2019). ısır'ın Siyasi Görünümü. http://www.mfa.gov.tr/misir-siyasigorunumu.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 14.03.2019).
TC Ticaret Bakanlığı (2019). Mısır: Genel Bilgiler. https://www.ticaret.gov.tr/yurtdisiteskilati/afrika/misir/genel-bilgiler, (Erişim Tarihi: 14.03.2019).
The National Archives (2018). The Arabian Peninsula in 1914. http://livelb.nationalarchives.gov.uk/first-world-war/a-global-view/the-middle-east/arabianpeninsula/, (Erişim Tarihi: 17.09.2018).
TPAO (2018). Petrole Dair Merak Edilenler. Türkiye Petrolleri A. O. http://www.tpao.gov.tr/tpfiles/userfiles/files/petrolmerak.pdf, (Erişim Tarihi: 19.09.2018).
TÜİK (2018). Temel İstatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, (Erişim Tarihi: 06.12.2018).
World Bank (2019). GDP growth (annual %). https://data.worldbank.org/indicator/ny.gdp.mktp.kd.zg?end=1981&start=19, (Erişim Tarihi: 17.03.2019).
Yergin, D. (2014). Petrol Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü. (Çev. Kamuran Tuncay). Kültür Yayınları.