Kazım KARABOĞA, Güzide Öncü Eroğlu PEKTAŞ

Kompülsif Satın Alma Davranış Düzey ve Biçimlerinin Belirlenmesi Üzerine Kuşaklar Arası Deneyimsel Bir Araştırma

Kompülsif satın alma davranışı geç dönem modernist toplumlarda sıkça görülen bir davranış bozukluğudur. Bu davranışın dikkat çekici yönü tüketicilerde dayanılmaz ve dürtüsel satın alma arzusunu istemsiz bir şekilde ortaya çıkarmasıdır. Kompülsif satın alma davranışını sergileyen bireyler bunu satın alma neticesinde gerçekleşen alışveriş kaynaklı streslerini azaltmanın bir yolu olarak görmektedirler. Bu grupta değerIendirilebilecek kişiler çoğunlukla alışverişten sonra stres düzeylerinde azalma yaşarken belli bir süre sonra yaşanan bu doygunluk hissi yerini suçluluğa, sinirliliğe, mutsuzluğa veya satın alma davranışından önceki duygu durumuna bırakmaktadır. Bu içsel döngü yeni bir alışveriş yapana kadar devam etmektedir. Bu çalışma, İstanbul metropolünde yaşayan kolayda örnekleme yöntemiyle seçilmiş X ve Y kuşaklarından toplam 401 deneğe uygulanmıştır. Araştırma ölçeğine uygulana faktör analizi soncunda oluşan beş farklı boyutun kampülsif satın alma davranış biçim ve düzeylerini açıklama oranı %59,85 olarak hesaplanmıştır. Bu boyutlara uygulanan kuşaklar arası farklılıkların tespit edilmesine yönelik analizlere göre ise Kompülsif satın alma davranışı boyutlarında “Alışveriş Sonrası Suçluluk” ve “Haz ve Eğlence Odaklı Harcama” kuşaklara göre anlamlı farklılık göstermezken; kompülsif satın alma boyutlarından “Harcama Eğilimi”, “İşlevsel Olmayan Harcamalar” ve “Harcama Zorunluluğu” istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

An Experimental Research on Intergenerational Determination of Compulsive Purchasing Behavior Levels and Forms

Compulsive buying behavior is a common behavior disorder in late modernist societies. The remarkable aspect of this behavior is that it involuntarily reveals the intolerable and impulsive desire of consumers to buy. Individuals who exhibit compulsive buying behavior see this as a way to reduce their shopping-related stress. People who can be evaluated in this group often experience a decrease in stress levels after shopping, whereas this feeling of saturation after a certain period of time is replaced by guilt, irritability, unhappiness or feeling before buying behavior. This inner cycle continues until we make a new shopping. This study was applied to 401 subjects from X and Y generations selected by easy sampling method in Istanbul metropolis. As a result of the factor analysis applied to the research scale, the rate of explaining the compulsive buying behavior patterns and levels of the five different dimensions was calculated as 59.85%. According to the analysis to determine the differences between the generations, it was found that the dimensions of compulsive buying behavior did not show significant difference between the postshopping guilt and pleasure and entertainment-oriented spending. In addition, compulsive purchasing dimensions showed a significant difference in terms of "Spending Tendency", "Non-Functional Expenditures" and "Expenditure Obligation".

PDF

___

Aslanoğlu, Suphi ve Korga, Selda. (2017). Kredi Kartı Kullanımı ve Kompulsif Satın Alma: Kırıkkale İlinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9/11, 148-165.
Arslan, B. (2015). “Kredi Kartı Kullanımının Kompulsif Satın Almaya Etkisi”, Kredi Kartı Kullanımının Kompulsif Satın Almaya Etkisi”, Online Academic Journal of Information Technology, Vol:5, Sayı: 20, 28-43.
Aydın, Çetin Gülşen ve Başol, Oğuz. (2014). X ve Y Kuşağı: Çalışmanın Anlamında Bir Değişme Var mı?, Electronic Journal of Vocational Colleges, Aralık, 1-15.
Başgöze, Pınar ve Bayar, Nalan. (2015). Eko Otellerden Hizmet Satın Alımında Kuşaklar Arası farklılaşmalar üzerine bir çalışma, Sosyoekonomi Dergisi, vol.23(24), 118-130.
Bilgen, Ebru. (2014). Kompulsif Satın Alma Üzerinde Materyalizm, Statü Tüketimi, Moda Yönelimi ve Paraya Yönelik Tutumun Etkisi, Basılmamış Marmara Üniversitesi Doktora Tezi.
Cui, Geng; Lui, Hon-Kwong, and Xiaoning Guo. (2014) The Effect of Online Consumer Reviews on New Product Sales, International Journal of Electronic Commerce, 17:1, 39-58.
Çerçi, Merve; Özkaya, Betül. (2014). Özel Alışveriş Sitelerinin Kompulsif Satın Alma Davranışına Yansımaları, International Academic Conference, İstanbul, 16-17 October, 2014, 366-381.
Dölekoğlu, C., & Çelik, O. (2018). Y Kuşağı Tüketicilerin Gıda Satın Alma Davranışı. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 55-66.
Engizek, N., & Şekerkaya, A. (2016). X ve Y Kuşağı Kadınlarının Karar Verme Tarzları Bakımından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 242-271.
Gencer T., Z., Daşlı, Y., Biçer, E.B. (2019). Sağlık İletişiminde Yeni Yaklaşımlar: Dijital Medya Kullanımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (1), 42- 52.
Holtzhausen, T., & Strydom, J. (2006). Generation Y Consumers: Behavioural Patterns of Selected South African Students. The Business Review Cambridge, 314-318.
Kaderli, Yusuf; Armağan, Ece; Küçükkambak, Efe. (2017). Y Kuşağının Kompulsif Satın Alma Davranışına Etki Eden Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Istanbul University Journal of the School of Business, Sayı: 2, Cilt: 46, 188-210.
Korur, Mukaddes Gizem; Kimzan, Halil Semih. (2016), Kompülsif Satın Alma Eğilimi ve Alışveriş Sonrası Pişmanlık İlişkisinde Kontrolsüz Kredi Kartı Kullanımının Rolü: AVM Müşterileri Üzerine Bir Araştırma, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 43-71.
Okutan, Semih; Bora, Buket; Altunışık, Remzi. (2013), Keşifsel Satın Alma Eğilimleri ve Bu Eğilimlerin Plansız, Kompülsif ve Hedonik Satın Alma Tarzlarıyla Olan İlişkisinin İncelenmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Aralık 2013, 8(3), 117-136.
Tamam, Lut; Diler, Rasim S.; Özpoyraz, Nurgül. (1998). Kompulsif Satın Alma: Bir Gözden Geçirme, Türk Psikiyatri Dergisi; 9(3):224-230.
Torlak, Ömer. (2016).Tüketim, Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü, İnkılab Yayın, İstanbul.
Thomas S. Robertson. (1984) .Marketing's Potential Contribution to Consumer Behavior Reserach: the Case of Diffusion Theory, in NA - Advances in Consumer Research, Volume 11, eds. Thomas C. Kinnear, Provo, UT : Association for Consumer Research, Pages: 482-489.
Williams, C., & Page , A. (2011). Marketing to the Generations. Journal of Behavioral Studies in Business, 3-11.
Yüksekbilgili, Zeki. (2016).Tüketici Karar Verme Tarzlarının Kuşaklara Göre Değerlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 15, Sayı: 59, 1392-1402.
https://www.eticaretraporu.org/wp-content/uploads/2019/05/DD-TUSIAD-ETicaret-Raporu- 2019.pdf Erişim: 02.12.2019
https://www.optimisthub.com/nielsen-2019-e-ticaret-raporu.html Erişim: 12.11.2019