Baran ARSLAN, Ebru TANRIKULU, Fatmanur AKSÖZ

Kadınların Toplumsal Tükenmişlik Düzeylerinin Rasyonel Olmayan Satın Alma Davranışlarına Etkisi

Bu araştırma, Türkiye'de yaşayan kadınların toplumsal tükenmişlik düzeylerinin online hedonik satın alma ve online kompulsif satın alma davranışları üzerindeki üzerindeki etkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda haz ırlanan anket formu online olarak kolayda örnekleme yöntemiyle 415 kad ına gönüllük esasına göre uygulanmıştır. Araştırmada öncelikle güvenilirlik analizi yap ılmış olup, ara ştırmada kullanılan toplumsal tükenmişlik ölçeği, online hedonik satın alma ölçeği ve online kompulsif satın alma ölçeği yüksek derecede güvenilir ç ıkmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerin faktör yap ı geçerliliğini test etmek için faktör analizi yapılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda toplumsal tükenmişlik ölçeğinin üç ayrı boyutta, online hedonik satın alma davranışını ve online kompulsif satın alma davranışını ölçen ölçeklerin tek boyutta toplandığı belirlenmiştir. Türkiye'de ya şayan kad ınların toplumsal tükenmişlik düzeylerinin online hedonik sat ın alma davranışı ve online kompulsif satın alma davranışını üzerindeki etkisini belirlemek için regresyon analizi yapılmıştır. Yap ılan analiz sonucunda kad ınların toplumsal tükenmişlik düzeylerinin online kompulsif satın alma davranışı üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kadınların toplumsal tükenmişlik düzeyleri ile online hedonik satın alma davranışları ve online kompulsif satın alma davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemek için pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda kadınların tükenmişlik düzeyi ile online hedonik satın alma davranışı ve online kompulsif satın alma davranışı arasında pozitif ve zayıf bir ilişki olduğu sonucu elde edilmiştir.

The Effect of Women's Social Burnout Levels on Irrational Buying Behaviors

This research was conducted to reveal the effect of social burnout levels of women living in Turkey on online hedonic buying and online compulsive buying behaviors. The questionnaire form prepared in line with the purpose of the research was applied to 415 women on a voluntary basis, as an online questionnaire and with the convenience sampling method. First of all, reliability analysis was made in the research, and the social burnout scale, online hedonic buying scale and online compulsive buying scale used in the research were found to be highly reliable. Factor analysis was performed to test the factor construct validity of the scales used in the study. As a result of the factor analysis, it was determined that the social burnout scale was collected in three different dimensions, and the scales measuring online hedonic buying behavior and online compulsive buying behavior were collected in one dimension. Regression analysis was conducted to determine the effect of social burnout levels of women living in Turkey on online hedonic buying behavior and online compulsive buying behavior. As a result of the analysis, it was concluded that the social burnout levels of women were effective on online compulsive buying behavior. Pearson correlation analysis was conducted to determine the relationship between women's social burnout levels and online hedonic buying behaviors and online compulsive buying behaviors. As a result of the analysis, it was concluded that there is a positive and weak relationship between the burnout level of women, online hedonic buying behavior and online compulsive buying behavior.

PDF

___

A. Weber ve Jaekel-Reinhard, A. (2000). Burnou t Syndrome: A Disease of Modern Society?, Occupational Medicine , 50 (7), 512–517.
Aksöz, F. ve Eroğlu Durkal, M. (2021). Çalışma hayatında kadınların karşılaştıkları sorunlar: kayseri ilinde çal ışan kadın ö ğretmenler üzerine bir ara ştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (59), 141-176.
Alba, J. W., ve Williams, E. F. (2013). Pleasure principles: A review of research on hedonic consumption. Journal of consumer psychology, 23(1), 2-18.
American Psychiatric Association (1985), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders , Washington, DC: American Psychiatric Association.
Arnold M.J. ve Reynolds K.E. (2003). Hedonic shopping motivations. Journal of Retailing.79, 77–95.
Aytekin, P., ve Ay, C. (2015). Hedonik Tüketim ve Anl ık Sat ın Alma İlişkisi. Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 8(1). 141-156.
Ayvaz K. Ö. (2012). Türkiye’de eğitimde cinsiyet eşitsizliğinin yoksulluk üzerindeki etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 1 (19), 179-191.
Bellenger, D.N., Steinberg, E. ve Stanton, W.W. (1976). The Congruence of Store Image and Self Image. Journal of Retaiiing, 52 (Spring), 17-32.
Benson, A. (2000). I shop therefore I am: Compulsive buying and the search for self . New York: Aronson.
Berlyne, D. F. (1971), Aesthetics and Psychobiology, New York: Meredith Bhatia, V. (2019). Impact of fashion interest, materialism and internet addiction on e-compulsive buying behaviour of apparel. Journal of Global Fashion Marketing, 10(1), 66-80.
Bianchi, R., Schonfeld, IS. ve Laur ent, E. (2015a). Is burnout a depressive disorder? A reexamination with special focus on atypical depression. Clinical Psychology Review, 36, 28-41.
Black, D. W. (2004). Compulsive shopping . In E. Hollander (Ed.), Handbook of impulse control disorders. American Psychiatric Publishing.
Black, D. W. (2007). Compulsive Buying Disorder: A Review of The Evidence, CNS Spectrums, 12, 124- 132.
Black, D.W. (2007). A Review of Compul-sive Buying Disorder. WorldPsychiatry. 6(1), 14-18.
Bora, A. (2012). Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık. M. Ceyhan ve K. Çayır içinde, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar (s. 175-187). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Burke, R. R. (1997). Do you see what I see? The future of virtual shopping. Journal of the Academy of Marketing Sciences, 25, 352–360.
Çakır, M. (2017). Yeşil Ürün Gruplar ı Çerçevesinde Marka ve Markalama Kararları, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi | Journal of Social Sciences Institute , Sayı 9, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/341106 Erişim Tarihi: 16.03.2021.
Ceyhan, M. S., ve Canan, T. A. Ş. (2017). Rasyonel-İrrasyonel Tüketim: Bartın Örne ğinde Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 8(16), 107-134.
da Silva Schuster, M., da Veiga Dias, V., & Battis tella, L. F. (2016). Estressado? Vá às compras!–A investigação da compra compulsiva como estratégia de enfrentamento de Burnout. Revista Ciências Administrativas, 22(2), 483-506.
D’Astous, A. (1990). An inquiry into the compulsive side of normal consumers. Journal of Consumer Policy, 13, 15–31.
DeSarbo, W. S., ve Edwards, E. A. (1996). Typologies of compulsive buying behavior: A constrained clusterwise regression approach. Journal of Consumer Psychology, 5, 231–262.
Dittmar, H., Long, K., ve Bond, R. (2007). When a better self is only a button click away: Associations between materialistic values, emotional and id entity–related buying motives, and compulsive buying tendency online. Journal of social and clinical psychology, 26(3), 334-361.
Dittmar, H., Long, K., ve Meek, R. (2004). Buying on the Internet: Gender differences in online and conventional buying motivations. Sex Roles, 50, 423–444.
Donthu, N., & Garcia, A. (1999). The internet shopper. Journal of advertising research, 39(3), 52-52.
Douglas, M. ve Isherwood B. (1999). Tüketimin An tropolojisi. Çev. Erden Atilla Aytekin, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara
Eastin, M.S. (2002). Diffusion of E-Commerce: An Analysis of theAdoption of Four E-Commerce Ac- tivities. Telematics and Infomatics. 19(3), 251-267.
Elliott, R. (1997). Existential consumption and irrational desire. European Journal of Marketing.
Faber, R. J., ve Christenson, G. A. (1996). In the mood to buy: Differences in the mood states experienced by compulsive buyers and other consumers. Psychology and Marketing, 13, 803– 820.
Faber, R. J., ve O’Guinn, T. C. (1992). A clinical screener for compulsive buying. Journal of Consumer Research, 19, 459–469.
Forsythe, S., Liu, C., Shannon, D., ve Gardner, L. C. (2006). Development of a scale to measure the perceived benefits and risks of online shopping. Journal of interactive marketing, 20(2), 55-75.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burnout. Journal of Social Issues, 30, 159-165. Gardner, B. ve Sidney J. Levy (1955). The product and the brand. Harvard business review, 33(2), 33- 39.
George, D., & Mallery, P. (2012). IBM SPSS statistics 21 step by step. Boston: Allyn and.
Gökçek, H. A. (2019). Tüketici Karar Verme Stilleri ile Online Bili şsel Çeli şki, Alg ılanan Risk ve Müşteri Memnuniyeti Arasındaki ili şkiler ve Bir Uygulama. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/İşletme Anabilim Dalı, İstanbul
Hausman, A. (2000). A multi method investigation of consumer motivations in impulse buying behavior. Journal of consumer marketing. Journal Of Consumer Marketıng, 17(5), 403-419
Hirschman, Elizabeth C. (1980), Attributes of At tributes and Layers of Meaning, in Advances in Consumer Re- search, Vol. 7, J. C. Olson, ed., Ann Arbor: Association for Consumer Research.
Holbrook, MorriS, B. (1980), Some Preliminary Notes on Research in Consumer Esthetics, in Advances in Consumer Research, Vol. VII, J. C. Olson, ed., Ann Arbor: Association for Consumer Research. International Conference.
Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
Khatibi, A., Haque, A. ve Karim, K. (2006). E-Commerce: A study on internet shopping in Malaysia. Journal of Applied Sciences, 6, 696-705
Korur, M. G., ve Kimzan, H. S. (2016). Kompulsif sat ın alma eğilimi ve al ışveriş sonrası pişmanlık ilişkisinde kontrolsüz kredi kartı kullanımının rolü: avm müşterileri üzerine bir araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 43-71.
Kozak, M. (2001). Türkiye’de Konaklama Sektörü ve Çal ışan Kad ınların Tükenmişlik Durumları Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Turizm Akademik Dergisi, 2, 11-12.
Kukar-Kinney, M., Ridgway, N. M., ve Monroe, K. B. (2009). The Relati-onship Between Consumers' Ten-dencies to Buy Compulsively andTheir Motivations to Shop and Buyon the Internet. Journal of Retai-ling. 85(3), 298–307.
Kurnia, S. ve Chien, J.A.W. (2003). Th e acceptance of the online grocery shopping. In The 16th Bled Electronic Commerce Conference, Bled, Slovenia. 219-233
Kuru, H. A. (2014). Tüketim Rasyonalitesi ve Isparta Uygulamas ı. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kusuma, G.W., Djazuli, A. ve Idrus, S. (2013). The Influence of Hedonic Shopping Motivations on Buying Decision with Gender as Dummy Variable. European Journal of Business and Management, 5(31), 241-246
LaRose, R., ve Eastin, M.S. (2002). Is online buying out of control? Electronic commerce and consumer self–regulation. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 46, 549–564.
Lee, Y. J., ve Park, J. (2008). The mediating role of consumer conformity in e-compulsive buying. ACR North American Advances.
Lehtonen, T., MAENPAA. (1997), Pasi, Shopping in the East Center Mall, The Shopping Experience, ed. Pasi Falk, Colin Campbell, Sage Publica tions, Thousands Oaks, New Delhi, London, 137– 165.
Lejoyeux, M., Mathieu, K., Embouazza, H., Huet, F. ve Lequen, V. (2007).Prevelance of Compulsive BuyingAmong Customers of a ParisianGe-neral Store. Comprehensive Psyc-hiatry. 48(1), 42-46.
Levy, Sidney J. (1959), Symbols for Sale, Harvard Busi- ness Review, 37 (July-August), 117-119.
Liang, T. P., ve Lai, H. J. (2000). Electronic store design and consumer choice: an empirical study. In Proceedings of the 33rd Annual Hawaii International Conference on System Sciences, 10.
Lyons, B., ve Henderson, K. (2000). An old problem in a new marketplace: Compulsive buying on the Internet. ANZMAC. Visionary Marketing for the 21st Century, 739–744
Magee, A. (1994). Compulsive buying tendency as a predictor of attitudes and perceptions. Advances in Consumer Research, 21, 590–594.
Maslach, C. Ve Jackson, S. E. (1986). Maslach Burnout İnventory Manual (2 nd Ed.) Palto Alto, Ca: Consultıng Psychologist Press.
Maslach, C. ve S. E. Jackson (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
Miller, D. ve Slater, D. (2000). Internet. Berg Publishers. New York Monczka, R. M., Handfield, R. B., Giunipero, L. C., ve Patterson, J. L. (2015). Purchasing and supply chain management. Cengage Learning.
Mowen, J.C. ve Spears, N. (1999). Un-derstanding Compulsive BuyingAmong College Students: A Hie- rarchical Approach. Journal ofConsumer Psychology. 8(4), 407-430.
Muller, A., Reinecker, H., Jacobi, C., Reisch, L ., ve De Zwaan, M. (2005). Pathological buying – A literature review. Psychiatrische Praxis, 32(1), 3–12
Nabot, A., Garaj, V. ve Balachandran, W. (2018). Consumer attitudes toward online shopping: an exploratory study from Jordan. In Mobile Commerce: Concep ts, Methodologies, Tools, and Applications. 1110-1123. IGI Global
Nakip, M. (2006). Pazarlama araştırmaları teknikleri ve (SPSS destekli) uygulamalar. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Naktiyok A. ve Karabey C. N. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2, 179–198.
Neuner, M., Raab, R., ve Reisch, L. A. (2005). Compulsive buying in maturing consumer societies: An empirical re-inquiry. Journal of Economic Psychology, 26, 509–522.
Nguyen, H. V., Moschis, G. P., Shannon, R., ve Gotthelf, K. (2009). The effects of family structure and socialization influences on compulsive buying: A life course study in Thailand. Journal of Global Academy of Marketing Science, 19(2), 27–39.
O’Guinn, T. C., ve Faber, R. J. (1989). Compulsive buying: A phenomenological exploration. Journal of Consumer Research, 16, 147–157
Odabaşı, Y. (2006), Tüketim Kültürü, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Okutan, S., Buket, B., ve Altunışık, R. (2013). Keşifsel satın alma eğilimleri ve bu eğilimlerin plansız, kompülsif ve hedonik sat ın alma tarzlar ıyla olan ilişkisinin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(3), 117-136.
Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 103 – 116.
Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal Cinsiyet Temelinde Türkiye’de Kad ın ve E ğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 93-112.
Özcan, B. (2007), Rasyonel Sat ın Alma ve Bo ş Zaman Sürecine Ait Al ışveriş Eylemlerinin Birlikte Sergilendikleri Mekanlar: Alışveriş Merkezleri, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 39-68.
Özdemir Ş. ve Yaman F. (2007). Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farkl ılaşması Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 81-91
Poncet MC., Toullic P., Papazian L., Kentish-Barnes N., Timsit JF., Pochard F., Chevret S., Schlemmer
B., Azoulay E. (2007). Burnout syndrome in critical care nursing staff. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 175(7), 698 - 704.
Roberts, J. A., & Roberts, C. (2012). Stress, gender and compulsive buying among early adolescents. Young Consumers.
Seven, M. A. ve Engin, A. O. (2007). Türkiye’de kadın e ğitimi alan ındaki e şitsizlikler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9), 177-188.
Sneath, J. Z., Lacey, R., ve Kennett-Hensel, P. A. (2014). Chronic negative circumstances and compulsive buying: Consumer vulnerability after a natural disaster. Journal of Global Scholars of Marketing Science, 24(2), 129–147
Tanrıkulu, E. (2020). Faydacı ve Hedonik Alışveriş Değerlerinin Bireyin Online Al ışverişte Algılanan Faydaları ve Riskleri Üzerindeki Etkisi: Trendyol ve Zara Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tavukçu, A. ve Topuz, Y.V. (2018). Impact of hed onic and utilitarian motivations on behavior of purchasing over internet: A study on women Hedonik ve faydac ı tüketim eğilimlerinin internet üzerinden satın alma niyetine etkisi: Kadınlar üzerine bir araştırma. Journal of Human Sciences, 15(1), 171-181.
TDK, 15 Ocak 2021 tarihinde https://www.tdk.gov.tr adresinden erişildi.
Thakur, R., ve Srivastava, M. (2015). A study on the impact of consumer risk perception and innovativeness on online shopping in India. International Journal of Retail & Distribution Management.
Torlak, Ö. (2000). Tüketim: Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü. Inkilab Yayınları, İstanbul
Turan, A.H. (2011). İnternet alışverişi tüketici davran ışını belirleyen etmenler: planlı davranış teorisi (tpb) ile ampirik bir test. Dogus University Journal, 12(1), 128-143.
Türkiye İstatistik Kurumu (2021). İstatistiklerle Kad ın, 25 Nisan 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021-45635 adresinden erişildi.
Türkiye Psikiyatri Derne ği, Obsesif-Kompulsif Bozukluk, 17 Mart 2021 tarihinde https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/29/obsesif-kompulsif-bozukluk adresinden erişildi.
Türkyılmaz Aysuna, C.,, Kocamaz, I., ve Uslu, A. ( 2016). Materialism and brand resonance as drivers of online compulsive buying behavior. International Journal of Social Science, 43(2), 91-107.
Ünsalver, B. Ö. (2011). Alışverişkolik, İstanbul: Timaş Yayınları.
Valence, G., d’Astous, A., ve Fortier, L. (1 988). Compulsive buying: Concept and measurement. Journal of Consumer Policy, 11, 419–433
Vijayasarathy, L.R. ve Jones, J.M. (2000). Prin t and Internet catalog shopping: assessing attitudes and intentions. Internet Research, 10(3), 191-202
Wang, Y., He, X., ve Yin, X. (2016). The impact of consumer materialism in China on online compulsive buying behavior. WHICEB 2016 Proceedings, Wuhan, China
Workman, L. ve Paper D. (2010). Com-pulsive Buying: A Theoretical Fra-mework. The Journal of BusinessInquiry. 9(1), 89-126.
Yaman Efe, Ş. ve Ayaz, S. (2010). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Kadınların Aile İçi Şiddete Bakışı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 23- 29.
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdo ğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yıldız, E. (2012). Mesleki Tükenmişlik ve Rehber Ö ğretmenleri Üzerine Bir Ara ştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 37-61.
Yıldız, Z. ve Kuru, H.A. (2015). Rasyonel- İrrasyonel Tüketimin Belirleyicileri ve Isparta’da Bir Araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(20), 657-681.
Yıldız, Z., Kalağan, G., Yıldız, S., ve Çetin, B. (2013). Toplumsal dönüşüm ve irrasyonel tüketim. Bartın Üniversitesi İİ BF Dergisi, 4(8), 67-102.
Yüksel Oktay, E. (2015). Türkiye'nin ve Dünyanın Ortak Sorunu: Kadına Şiddet. Journal of Academic Studies, 16 (64), 57-118.
Zheng, Y., Yang, X., Liu, Q., C hu, X., Huang, Q., & Zhou, Z. (2020). Perceived stress and online compulsive buying among women: A moderated mediation model. Computers in Human Behavior, 103, 13-20.