Uluslararası Örgütlerin Bosna Savaşı Sürecinde Barış İnşa Faaliyetleri

Yugoslavya’nın dağılmasının ardından Bosna Hersek nüfusunu oluşturan üç etnik grup arasında anlaşmazlık baş göstermiştir.Bağımsız Bosna Hersek Devleti çatısı altında birlikteliği savunan Bosnalı Müslümanlar ve Hırvatlar’ın aksine Sırplar, ileride Sırbistan ile birleşmek üzere Bosna Hersek sınırları içinde Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti’ni ilan etmiştir. Mart 1992’de Bosna Hersek Parlamentosu’nun “Bosna Hersek Devleti” olarak bağımsızlık kararı sonucunda Sırplar, askeri saldırı kararı almıştır. Sırbistan’daki Miloseviç yönetiminin desteği ile Boşnaklara yönelik olarak devam eden saldırılar soykırım boyutuna ulaşmış ve kısa sürede Bosna Hersek topraklarının yüzde 70’i işgal edilmiştir. Uluslararası örgütlerin başarısızlığının ve etkin olamamasının sıkça dile getirildiği bu saldırı dönemi Dayton Anlaşmasıyla sona ermiş olsa da Bosna Hersek’te yaşanan çatışma kesin bir çözüme kavuşturulamamıştır. Bu makale uluslararası örgütler tarafından Bosna Hersek’te üç yıl süren savaş sırasında ve sonrasında barış inşası için atılan adımları analiz etmeyi amaçlamaktadır. Teorik düzlemde uluslararası örgütlerin Bosna Savaşı’ndaki başarısızlığı genellikle realist barış koruma yaklaşımı ile açıklanmaktadır. Çalışmada Bosna Hersek’te yaşanan çatışmanın gelişim süreci ve Sırp saldırıları ile savaşa dönüşmesi, uluslararası toplumun çatışma kapsamındaki sorumluluğu ve çatışmanın çözümü için uluslararası örgütler tarafından hazırlanan barış planları da ele alınmıştır.

Peacebuilding Activities Of The IO’s During The Bosnian War

After the disintegration of Yugoslavia, disagreements arose between the three ethnic groups that make up the population of Bosnia and Herzegovina (B&H). Unlike the Bosnian Muslims and Croats, who advocated unity under the umbrella of the independent State of B&H, the Serbs declared the Serb Republic of B&H within the borders of B&H to unite with Serbia in the future. In March 1992, as a result of the independence decision of the B&H Parliament as the “State of B&H”, the Serbs decided to attack militarily. With the support of the Milosevic administration in Serbia, the ongoing attacks against the Bosnians reached the level of genocide and in a short time 70 percent of B&H’s lands were occupied. Although this period of aggression, in which the failure and ineffectiveness of international organizations was frequently mentioned, ended with the Dayton Agreement, the conflict in B&H could not be resolved definitively. This article aims to analyze the steps taken by international organizations for peacebuilding during and after the three-year war in B&H. On the theoretical level, the failure of international organizations in the Bosnian War is generally explained by the realistic peacebuilding approach. In the study, the development process of the conflict in B&H and its transformation into war with the Serbian attacks, the responsibility of the international community in the context of the conflict and the peace plans prepared by international organizations for the resolution of the conflict are also discussed.

PDF

___

Bora, T. (1999). Bosna Hersek: Yeni Dünya Düzeninin Av Sahası. İstanbul: Birikim Yayınları.
Caplan, R. (2000) “Assessing the Dayton Accord: The Structural Weaknesses of the General Framework Agreement for Peace in B&H”. Diplomacy & Statecraft, Vol.11, No.2, London: Frank Cass.
Çelik, E. F. (1987). Milletlerarası Hukuk, (Birinci Kitap). İstanbul: Filiz Kitabevi.
Dalar, M. (2008). “Dayton Barış Antlaşması Ve Bosna-Hersek’in Geleceği”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol:1 (16), 91-124.
David, C. (1999). “Does peacebuilding build peace? Liberal (mis) steps in the peace process,” Security Dialogue 30, No. 1, 25-41. Accessed June 20, 2021.
Emin, E. (2016). Balkanlar’da Göç Raporu. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, https:// insamer.com/rsm/icerik/dosya/dosya_360.pdf (02.07.2021).
Eminoğlu, A., & Aydın, Y. (2021). Barış inşasında yeni bir yaklaşım olarak hibrit barış: BosnaHersek örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 495–512.
Epps, K. (2000). “Bosnia-Herzegovina–Attaining Human Security.” Ploughshares Monitor Vol. 21, No. 2, 18–23.
Fogelquist, A. F. (1995). ‘The Yugoslav Breakup and the War in Bosnia-Herzegovina: Implications for Kosova?’, Eurasia Research Center, http://eurasia-research.com/ 000327BHkosova.htm (25.04.2018).
Gaeta, P. (1996). “The Dayton Agreements and International Law”, European Journal of International Law, no.7.
Haig, A. M. (2001) ‘The Question of Humanitarian Intervention’, FPRI Wire, Vol. 9, No. 2.
Holbrooke, R. (1999). Bir Savaşı Bitirmek. Çev: Belkıs Çorakçı Dişbudak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
İlhan, M. S. (2007). “Bosna-Hersek Vahşeti ve Dünya Kamuoyu”. Ankara: Biz Bize Yayınları.
Johns, R. E. (1993). “Bosnia and Collective Security: UN, EC, NATO, CSCE, WEU – Which Task For Whom?”. Executive Research Project. Washington: The Industrial College of the Armed Forces, National Defence University.
Kapadan, G. (2009). Bosnalı Sırplara Göre Bosna-Hersek Sorunu. Kocaeli University Social Sciences Institutie, Unpublished Master Thesis, Kocaeli.
Kirkpatrick, J. (1995)‘Weak President Worsens Bosnian Situation under U.N.’, Human Events, Vol. 51, No. 25.
Latif, D. (2006). “Etnik Çatışma Sonrası Barış İnşası Ne Kadar Mümkün? Dayton Sonrası Bosna ve Hersek”, Kıbrıs Yazıları, S. 3. “Let’s Kill The Muslims!” (07 November 1993). Newsweek.
Malcolm, N. (1994). Bosnia. NY University Press.
Newman, E. (2009). “‘Liberal’ peacebuilding debates” In New Perspectives on Liberal Peacebuilding. Edward Newman, Roland Paris, and Oliver P. Richmond(Ed.), 26-53. Tokyo: United Nations University Press.
Payne, C. (2001). ‘The Peace Process in the Former Republic of Yugoslavia’, World Conflict Quarterly, March 2001,
Preston, J. (02.02.1993). ‘Mediators Urge Support for Balkan Peace Plan; Christopher Hesitant on Endorsement’. The Washington Post, Vol. 113, p. 3.
Roberts, A. (1993). ‘Humanitarian War: Military Intervention and Human Rights’, International Affairs, Vol. 69, No. 3, 429-449.
Rohde, D. (1995). ‘UN Leaders Split Over Use Of Force in Bosnian War’, Christian Science Monitor, Vol. 87, No. 135, 1-24.
Rudman, G. (1996). Backtracking to Reformulate: Establishing the Bosnian Federation. International Negotiation, 1(3), 525-545.
Sancaktar, C. (2006). “Dayton Barış Anlaşması’nın 10. Yılında Bosna-Hersek”, http:// www.tasam.org/index.php?altid=1316. (25.04.2018). Sandıklı, A., Kaya, E. (2013). Barış Kavramına Teorik Yaklaşımlar ve Küresel Yönetişim. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, Yıl:12, S. 23, 59-79.
Selver, M. (2003). Balkanlara Stratejik Yaklaşım ve Bosna. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Sharp, J. M. O. (1998) “Dayton Report Card”. International Security, Vol. 22, No. 3. Suterwalla, A. (2001). ‘Collective Insecurity’, Harvard International Review, Vol. 22, No. 4, 1-19.
Türbedar, E. (2002). “Bosna-Hersek’te Anayasa Değişikliği: Normal Bir Devlete Dönüşme Umudu”. Stratejik Analiz, C. 2, S. 25.
Türbedar, E. (2008). “Kosova’nın Bağımsızlığı Uluslararası Adalet Divanı’nda”. Stratejik Analiz, Cilt 9, No. 103, Ocak.
Türbedar, E. (2008a). “Kosova’nın Bağımsızlığının Sırbistan, Bosna-Hersek ve Makedonya’ya Etkileri”, Avrasya Dosyası, C. 14, S. 1.
Weiss, T. G. (1999). ‘Bosnia, 1992–1995: Convoluted Charity?’, (Ed.) Thomas G. Weiss, Military-Civilian Interactions: Intervening in Humanitarian Crises. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
Wolfowitz, P. (1994). “Clinton’s First Year”. Foreign Affairs, Vol. 73, No. 1, January-February.
Yapıcı, M. İ. (2007). “Bosna Hersek’te Gerçekleştirilen Askeri Müdahalenin Uluslararası Hukuktaki Yeri”. Uluslararası Hukuk ve Politika. Vol: 2, Issue: 8 pp.1-24.
Yenigün, C. & Hacıoğlu, Ü. (2016). “Batı’nın Güvenini Kaybettiği Medeniyet”. Kemal İnat, Burhanettin Duran, Muhittin Ataman (Ed.) Dünya Çatışmaları. Vol. 1 (pp. 671-690). Ankara: Nobel Press.
Yürür, P. (2008). “Balkanlar’da Uluslararası Himaye Yönetimleri: Bosna-Hersek Örneği”, Avrasya Dosyası, Cilt 14, Sayı 1.
Zilic, A. (2003).“The Dayton Agreement: Challenges of Change”, speech at International Conference, Berlin, September 12 and 13. http://www.suedosteuropagesellschaft. com/pdf-berlin/zilic.pdf