Tevfik Fikret, Halûk’tan Bir Prometheus Çıkarabildi Mi?

Tevfik Fikret’in Halûk’un Defteri kitabında yer alan “Promete” şiiri, oğlu Halûk’la Yunan mitolojisinin efsanevî kahramanı Prometheus arasında ilişki kurduğu bir eserdir. Şiirde, oğlu Halûk’un hastalıklı görülen Osmanlı vatanının kurtuluşunu sağlayacak bir kahraman olarak anlatıldığı görülür. Hakikatte, Prometheus’un tanrılar tanrısı Zeus’la mücadeleye girerek insanlığa armağan ettiği teknikle, batıda eğitim alıp ülkesini karanlıktan kurtaracak Halûk’un hayatı arasında bir irtibat kurulamaz. Çünkü Prometheus ateşle sembolleştirilen tekniği tanrılar katından alıp insanlığa armağan etmiş, insanlık tanrılara mahkûm olmadan iradesiyle karar alabilmiş, alet kullanarak medeniyeti kendisi şekillendirmiştir. Bu çalışmada, Yunan mitolojisinin iki büyük destan yazarı Hesiodos ve Aiskhylos’un metinlerinden, Halûk’un biyografisinden ve Tevfik Fikret’in şiirlerinden hareketle Promete şiirinin hedefine ulaşıp ulaşmadığı tartışılacaktır. Şair, oğlunun anglo-sakson kültürüyle yetişmesini ve batının fen cephesini öğrenmesini istemiştir. Şiir bu açıdan Tevfik Fikret’in gelecekten beklediklerini sağlamıştır. Ancak Halûk’un vatanına dönüp karanlıklar içindeki ülkesini aydınlığa çıkaracağı bir hayalden öteye geçememiştir.

Was Tevfik Fikret Able To Create A Prometheus From Haluk?

“Promete” poem is located in Halûk’s Defteri of Tevfik Fikret. This poem establishes a relationship between Halûk and the legendary hero Prometheus of Greek mythology. For Tevfik Fikret, Halûk is a young man who will save the sickly Ottoman homeland. In fact, there is no relationship between Halûk and Prometheus. Because Prometheus struggled with the great god Zeus and gave the technique to the humanity. Thus humanity has shaped civilization. In this study, it will be discussed whether or not Promete poetry has reached its goal. For this, the texts of Hesiodos and Aiskhylos, two great epic poets of Greek mythology, the biography of Halûk and the poems of Tevfik Fikret will be examined. The poet aims to educate his son with anglo-saxon culture and learn modern sciences. In this respect, the poem fulfilled the expectations of Tevfik Fikret. However, this remained a dream because Halûk did not return to his homeland.

___

  • Aiskhylos, Zincire Vurulmuş Prometheus, (Hzl. Azra Erhat-Sabahattin Eyüboğlu), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015, 78 s.
  • Ayvazoğlu, Beşir, “Rahip Brunson, Reverend Frew ve Halûk”, Karar, İstanbul, 12.08.2018.
  • Dürüşken, Çiğdem, İlkçağ Felsefesi, AUZEF Ders Notları, İstanbul 2018.
  • Halman, Talat Sait, “Halûk’un Son Vedaı”, Milliyet, İstanbul, 22 Haziran 1966.
  • Hesiodos, Theogonia, (Hzl. Azra Erhat-Sabahattin Eyüboğlu), İstanbul 2017, 294 s.
  • Kaplan, Mehmet, Tevfik Fikret, Dergâh Yayınları, İstanbul 2008, 277 s.
  • Karavel, Orhan, “Ölümünün 90. Yılında Tevfik Fikret”, Cumhuriyet, İstanbul, 9 Ağustos 2005, s. 9.
  • Fikret, Tevfik, Halûk’un Defteri, (Hzl. Abdullah Uçman), Çağrı Yayınları, İstanbul 2015, 116 s.
  • Fikret, Tevfik, Rübâb-ı Şikeste, (Hzl. Abdullah Uçman-Hasan Akay), Çağrı Yayınları, İstanbul 2007, 513 s.
  • Uçman, Abdullah, “Halûk’un Defteri”, Halûk’un Defteri içinde, Çağrı Yayınları, İstanbul 2015, 116 S.
  • http://hdl.handle.net/11498/13268 (Erişim Tarihi: 08.02.2019)
  • http://hdl.handle.net/11498/11751 (Erişim Tarihi: 06.02.2019)
  • http://www.grace.to/whoweare/history/ (Erişim Tarihi: 03.02.2019)