Cengiz Aytmatov’un Düşünce ve Sanatında Ahlaki Zemin ve Etkileme Biçimleri

Cengiz Aymatov, Kırgızca düşünen, Rusça yazan ama her şeyden öte insan gibi yaşayan Kırgız bilgesidir. Tüm dünyayı etkileyen çok sayıda hikaye ve roman yazmıştır. Eserleri bugün dünya insanlarının sorunlara cevap arayabileceği kaynak görevini görebilmektedir. Onun eserleri ilk elden edebiyat alanı içinde değerlendirilse de eserlerindeki anlam sürece felsefeyi de davet eder. Her bir eseri ahlak ve siyaset felsefeleri bakımından önemli bir değeri haizdir. Bu değer ve önem, eserlerindeki kalıcılık ve etkileyicilikle birleştiğinde çok daha güçlenir. Makalemizde Cengiz Aytmatov’u tüm dünya için önemli kılan hususiyetleri ifade etmeye ve değerlendirmeye çalışacağız. Özellikle çalışmamız kalıcı ve etkileyici olma özelliklerinin sanat ve ahlaka dayanan taraflarına odaklanacaktır. Çalışmada Aytmatov’un çalışmalarının etkileyicilik ve kalıcılık çerçevesinde değerlendirebileceği bir zemin de inşa edilecektir. Bu zemin mitos, epos ve logos kavramlarını içerecektir. Bu kavramlar kendi düşünce geleneğimizde önemli yer işgal eden masal, mesel ve misal ile de karşılanacaktır.

The Types Of Influence And Moral Background In The Thought And Art Of Chingiz Aitmatov

Chingiz Aitmatov is a Kyrgyz wise man who thinks in Kirghiz, writes in Russia and first and foremost lives like a ‘human being’. He wrote a lot of novels and stories which deeply impressed all the world. His productions would be acknowledged as a source by which the fruitful solutions may be searched for the problem effected to world the people. Even though his books may be firstly evaluated as literature works, the meanings of the works invite philosophy to the process. Every single work may be accepted as an important in the framework of both moral and political philosophies. The importance and value may much more get strong when it is combined with effectiveness and permanency. In the paper, the main specialities, which make Aitmatov significant character for the entire world shall be stated and evaluated. Especially, the paper shall focus mainly on the qualities of effectiveness and permanency depending on art and morality. In the paper, a background shall also be constructed in order to evaluate the works of Aitmatov in the context of effectiveness and permanency. The background includes the Greek concepts of mythos, epos and logos. These concepts are received the words of ‘masal’, ‘mesel’, ‘misal’ which are taken up important place in our thought tradition.

PDF

___

Aytmatov İle Röportaj, Mehmet Nuri Yardım-, “Romancılar Konuşuyor” Kitabından https://aytmatov.org/tr/mehmet-nuri-yardimcengiz-aytmatovromancilar-konusuyorkitabindan
Aytmatov, C., “Her Şeyden Önce İnsan”, çev. M. Demir, Inter Buch, 2/83.
Aytmatov, C., “Her Yazar Kendi Halkı İçin Yazmayı Nazarda Tutar”, Sabiha Özen’in Röportajı, Dergah Dergisi, Sayı: 24, 1992.
Aytmatov, C., Beyaz Gemi, çev. Mehmet Özgül, Nora, İstanbul, 2017.
Aytmatov, C., Gün Olur Asra Bedel, Çev. Refik Özdek, Ötüken Yay., Ankara, 2014.
Aytmatov, C., Her Yazar Kendi Halkı İçin Yazmayı Nazarda Tutar, Sabiha Özen’in Röportaj, Dergah Dergisi, Sayı:24, 1992.
Aytmatov, C., “Edebiyatın Barışçı Görevi”, çev. E. Alova, Sanat Emeği Dergisi, Sayı:7, Eylül 1978.
Aytmatov, C., Dişi Kurdun Rüyaları, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1990.
Aytmatov, C., Yıldırım Sesli Manasçı, (Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, çev. Semnal Gökmen, Elips Yay. 2010.)
Bascom, W., “Four Functions of Folklore”, Journal of American Foklore, Vol:67, No:266, 1955.
Benhabib, S., Modernizm, Evrensellik ve Birey, Ayrıntı Yay., İstanbul, 2001.
Heidegger, M., “Only a God Save Us”: Der Spiegel’s Intervies with Mar-tin Heidegger, (The Heidegger Controversy: A Critical Reader, ed. Richard Wolin, MIT Press, Massachussets, 1998)
Hünler, S.Z., İki Adalet Arasında, Vadi Yay., Ankara, 1997
Kahraman, A., “Cengiz Aytmatov”, TDV İslâm Ansiklopedisi’nin EK-1. cildi, 2016.
Kala, M. E., Cengiz Aytmatov Retoriğinin Gücü, Aytmatov Yuvarlak Masa Toplantısında Sunulan Tebliğ Metni, 2018.
Kala, M.E., İnsandan Değere Değerden İnsana, EskiYeni Yay., Ankara, 2018.
Kala, M. E., Bir Kültür Yolu Olarak İpekyolu Masallarında Ahlaki Temalar, (Medeniyetler Güzergahı İpekyolu’nun Yeniden Doğuşu, ed. Mehmet Bulut, Sabahattin Zaim Üniversitesi Yay., İstanbul, 2014)
Kolcu, A. İ., “Dişi Kurdun Rüyaları ve Aytmatov Gerçeği”, Milli Kültür, Sayı:87, 1991.
Korkmaz, R., Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Türksoy Yay., Ankara, 2004.
Korkmaz, R., “Aytmatov Anlatılarında Aşkın Eriştirici ve Dönüştürücü Gücü”, Bilig, sayı:46, 2008.
Özer, K., “Cengiz Aytmatov’a Göre Edebiyatın Görevi İnsanın Yetilerini Geliştirmektir”, Nesin Edebiyat Vakfı Yıllığı 1976.
Platon, Sokratesin Savunması, çev. Furkan Akderin, Say Yay., 2017.
Soykan, Ö. N., Estetik ve Sanat Felsefesi, Pinhan Yay., İstanbul, 2015.
Soykan, Ö. N., Arayışlar I, İnsancıl Yay., İstanbul, 2003.
Taylor, C., Modernliğin Sıkıntıları, çev. Uğur Canbilen, Ayrıntı Yay., İstanbul, 2011.
Turner, B., “Alasdair MacIntyre on Morality, Community and Natural Law”, Journal of Classical Sociology, 13(2), 2013.
Türer, C., “Ahlâk Bunalımının Nedenleri”, (Çağımızın Ahlâk Bunalımı ve Çözüm Arayışları, ed. Hüseyin Sarıoğlu, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2009)