Tarihsel Perspektif İçinde Levant Havzası: Doğu Akdeniz ve Kıbrıs

Levant terimi Doğu Akdeniz havzası ile alakalı kullanılan bir kavramdır. Günümüz Suriye, Lübnan, Ürdün, Filistin, Türkiye’nin Kilikya ve Antakya bölgeleri ile Kıbrıs’ı ihtiva eden bir coğrafyayı oluşturur. Bu kelime etimolojik olarak doğuran güneşin doğması manasına gelen İtalyanca Levante kavramından gelmektedir. Levant Devletleri adı, I. Dünya Savaşı’ndan sonra Suriye ve Lübnan üzerindeki Fransız mandasına atıfta bulunmak için bile kullanıldı. Bugün Levant sözcüğü bilimsel olarak tarih öncesi ve İlk Çağ dönemlerini kastedilerek bilimsel bir kavram olarak kullanılır. Siyasi olarak ise Batı Asya Güney Akdeniz ve Kuzey Afrika’nın kavşağı gibi bir anlamı vardır. Klasik tarih dönemlerinde ilk çokkavimli ve çok-uygarlıklı devleti kuran Persler tüm Levant havzasının ilk egemenleri oldular ve iki asır yönettiler. Onları İskender ve Helenistik krallıklar izledi. Makedonya Kralı Büyük İskender’in komutasındaki bir ordu Levant’ı fethetti (MÖ 333-332). İskender, krallığını pekiştirecek kadar uzun yaşamadı. MÖ 323’teki ölümünden sonra, doğunun büyük bir kısmı nihayetinde Seleucus I Nicator’un torunlarına gitti. En uzun hakimiyet dönemi Romalıların oldu ve İslam İmparatorluğu’nun kurulmasına kadar devam etti. Bölgenin siyasi rekabet alanı olma özelliği günümüze kadar devam etmiş ve son üç asırda bölge-dışı aktörlerin emperyalist hegemonya çabaları Levant’ın ve onun kalbinde yer alan Kıbrıs’ın kaderini belirlemiştir.

Levant Basin in a Historical Perspective: Eastern Mediterranean and Cyprus

The Levant is a term related to the Eastern Mediterranean region. It is equivalent to the historical region included present-day Syria, Lebanon, Jordan, Israel, Palestine and most of Turkey south-east of the Euphrates. The term derives from the Italian Levante, meaning “rising” to imply the Sun rising in the east. The name Levant States was even used to refer to the French mandate over Syria and Lebanon after World War I. Today, the word Levant is used as a scientific concept, referring to the prehistoric and Antiquity periods. Politically, it has a meaning like the crossroads of West Asia, Southern Mediterranean and North Africa. Establishing the first multi-ethnic and multi-civilized state in classical historical periods, the Persians became the first sovereigns of the entire Levant basin and ruled for two centuries. Alexander and Hellenistic kingdoms followed. An army under the Macedonian King Alexander the Great conquered the Levant (333-332 BC). Alexander did not live long enough to consolidate his realm. After his death in 323 BC the greater share of the east eventually went to the descendants of Seleucus I Nicator. The longest period of rule was the eastern Romans, known as Byzantine and continued until the Arab armies captured the area. The feature of the region as a political competition area has continued until today, and the imperialist hegemony efforts of non-regional actors in the last three centuries have determined the fate of the Levant and Cyprus, which is at its heart.

PDF

___

Anastassaiadou, Meropi, Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri: Selanik, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
Bernal, Martin, Kara Atena: Eski Yunan Uydurmacası Nasıl İmal Edildi?, (Çev. Özcan Buze), İstanbul, Kaynak Yayınları, 2016.
Bondarevsky, Grigory Lovic, Hegemonists and Imperialists in The Persian Gulf, Moscow, Novosti Press, 1981.
Goffman, Daniel, İzmir ve Levanten Dünya, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,1995.
Gounaris, Basil C., Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri Selanik (1800-1914), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1994.
Harmand, L. & Bossuat, A., L’Orient, La Gréce, Rome, Paris, Société Nationale d’Edition et de Diffusion, 1961.
Hasgüler, Mehmet, Helen Dünyası’nın Orta Doğu ile İlişkileri Çerçevesinde Kıbrıs Sorunu, Özgür Üniversite Forumu, No: 3, 1998.
Kasaba, Reşat, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 1994.
Kütükoğlu, Mübahat, “Osmanlı Dış Ticaretinin Gelişmesinde İzmir Limanı ve Gümrüklerinin Rolü: 1885- 1985” Türkiye Ekonomisinin 100.yılı ve İzmir ve Ticaret Odası Sempozyumu, İzmir, 1985.
Özveren, Y. Eyüp, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1994.
Özyüksel, Murat, Hicaz Demiryolu, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
Panzak, Daniel, “XVII. Yüzyıl’da Osmanlı İmparatorluğunda Deniz Ticareti”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C: 4, 1989, s. 184–185.
Perinçek, Doğu, Kıbrıs Meselesi, İstanbul, Aydınlık Yayınları, 1976.
Ünlü, Tülin Selvi, Bir İskeleden Liman Kentine Doğu Akdeniz’in Önemli Bir Limanı Olarak On Dokuzuncu Yüzyıl’ın İkinci Yarısında Mersin’in Mekânsal Gelişimi, Planlama Dergisi, 2009/3-4, Sayı: 47, ISSN: 1300-7319, ss. 5-26.
Vatin, Nicolas, Rodos Şövalyeleri ve Osmanlılar: Doğu Akdeniz’de Savaş, Diplomasi ve Korsanlık, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2004.
Wood, Alfred C., A History of the Levant Company, 1964.