Doğu Akdeniz’deki Enerji Rekabeti Üzerine Bir Değerlendirme

Doğu Akdeniz, özellikle son dönemde bölgede keşfedilen enerji kaynakları ile küresel gündemin merkezine taşınmıştır. Bölgede çok sayıda aktörün bulunması enerji kaynakları ve bu kaynakların bölüşümü açısından Doğu Akdeniz’i bir rekabet ortamına dönüştürmüştür. Gelinen nokta itibarıyla ekonomik ve siyasi mücadelenin yoğun bir şekilde yaşandığı bölge, enerji kaynak potansiyeli bakımından önemli sayılabilecek bir konumdadır. Bölgede güncel olarak 3,5 milyar varilin üzerinde petrol ve 10 trilyon metreküpten fazla doğal gaz rezerv potansiyeli bulunduğu tahmin edilmektedir. Öte yandan, son 20 yılda keşfedilen kaynaklar ise bahsi geçen potansiyelin 4’te 1’i kadardır. Bunun yanı sıra, söz konusu kaynaklar kadar bu kaynakların uluslararası piyasalara transfer güzergahları üzerinde tartışılan bir diğer husustur. Dolayısıyla, Doğu Akdeniz coğrafyası enerji kaynakları üzerinden çok boyutlu bir rekabet merkezi haline gelmiştir. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz bölgesinde keşfedilen ve keşfedilmeyi bekleyen enerji kaynakları ile bu kaynakların üretim, işletme ve nakline dair çalışmalar ele alınmaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin bölgedeki pozisyonu ve faaliyetleri değerlendirilmektedir.

An Evaluation on Energy Competition in the Eastern Mediterranean

Eastern Mediterranean has been moved to the center of the global agenda, especially with the recently discovered energy resources in the region. The presence of many actors in the region has transformed the Eastern Mediterranean into a competitive environment in terms of energy resources and the distribution of these resources. At this point, the region, where the economic and political struggle has occurred intensively, is in a position that can be considered as an important place in terms of energy resource potential. It is estimated that there are currently over 3,5 billion barrels of oil and more than 10 trillion cubic meters of gas reserve potential in the region. On the other hand, the resources discovered in the last 20 years are equal to one-fourth of the mentioned potential. Additionally, the transfer routes of these resources to the international markets is another muchdebated subject in the region. Therefore, the Eastern Mediterranean geography has become a center of a multi-dimensional competition over the energy resources. In this study, the energy resources that are discovered and waiting to be discovered in the Eastern Mediterranean region plus the actions related to production, operation and transportation of these resources are discussed. In addition, Turkey’s position and activities in the region are evaluated.

PDF

___

Acer, Y. (2020). Kıta Sahanlığı Kavramı, Sınırlandırılması ve Doğu Akdeniz’de Deniz Alanları Sorunu, Kemal İnat, Muhittin Ataman ve Burhanettin Duran (Eds.), Doğu Akdeniz ve Türkiye’nin Hakları, (s. 369-408), SETA Yayınları, İstanbul.
Anadolu Ajansı – AA. (2020). İsrail Hükümeti, Yunanistan ve GKRY ile İmzalanan Doğal Gaz Boru Hattı Anlaşmasını Onayladı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-hukumeti-yunanistan-ve-gkry-ileimzalanan-dogal-gaz-boru-hatti-anlasmasini-onayladi-/1915577, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
Anadolu Ajansı – AA. (2020). Türkiye’nin Denizlerdeki Enerji Filosu, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ turkiyenin-denizlerdeki-enerji-filosu/1949802, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Anadolu Ajansı – AA. (2020). ENI ve Total Şirketleri, Rumların Sözde Münhasır Ekonomik Bölgesindeki Sondaj Çalışmalarını Erteledi, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/eni-ve-total-sirketleri-rumlarinsozde-munhasir-ekonomik-bolgesindeki-sondaj-calismalarini-erteledi/1829255, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Başeren S. H. (2011). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı-Dispute Over Eastern Mediterranean Maritime Jurisdiction Areas. İlke Yayınevi. İstanbul.
Bengharsa, S. A. (1992). The Egyptian Natural Gas Remedy. The Journal of Energy and Development, 291-301.
Birleşmiş Milletler – BM. (2020). Deposit of a Chart and Lists of Geographical Coordinates of Points Defining the Western, Northern and Southern Limits of Lebanon’s Exclusive Economic Zone, https:// www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/STATEFILES/LBN.htm, (Erişim Tarihi: 31.10.2020).
British Petroleum. (2020). BP Statistical Review of World Energy 2020, https://www.bp.com/en/global/ corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html#, (Erişim Tarihi: 22.10.2020).
Cohen, T. (2019). Leviathan Partners Considering LNG Facility Offshore Israel, Reuters. https://www. reuters.com/article/us-israel-natgas-leviathan/leviathan-partners-considering-lng-facility-offshoreisrael-idUSKCN1UP0SM, (Erişim Tarihi: 05.11.2020).
Çiftçi B. (2019). Türkiye’de Gaz Hidratın Potansiyeli, Bilkent Enerji Notları, Sayı: 25, s.6.
Delek. (2020) Tamar Gas Field, https://www.delekdrilling.com/natural-gas/gas-fields/tamar, (Erişim Tarihi: 30.10.200).
Delek. (2020). Leviathan Gas Field, https://www.delekdrilling.com/natural-gas/gas-fields/leviathan, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
Delek. (2020). Aphrodite Gas Field, https://www.delekdrilling.com/project/aphrodite-gas-field, (Erişim Tarihi: 31.10.2020).
Dunn, K. (2020). ExxonMobil’s CEO is Banking on a Return to Normal—but Most Others in the Energy Business aren’t so Sure, https://fortune.com/2020/05/01/exxonmobil-earnings-q1-exxon-ceoenergy-industry/, Fortune, 1 Mayıs 2020.
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi. (2018). Türkiye’nin Gaz Hidrat Yol Önerisi, https://www. dunyaenerji.org.tr/turkiyenin-gaz-hidrat-yol-haritasi-onerisi/, (Erişim Tarihi: 22.10.2020).
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu – EPDK. (2020) Petrol Piyasası 2019 Sektör Raporu, https://www. epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu, (Erişim Tarihi: 2.11.2020).
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu – EPDK (2020). Doğal Gaz Piyasası 2019 Sektör Raporu, https:// www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-94/dogal-gazyillik-sektor-raporu, (Erişim Tarihi: 2.11.2020).
ENI. (2020). Zohr, https://www.eni.com/en-IT/operations/egypt-zohr.html, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
ENI. (2020). Nooros, https://www.eni.com/en-IT/operations/egypt-nooros.html, (Erişim Tarihi:30.10.2020).
ENI. (2020). ENI First Quarter 2020 Results, https://www.eni.com/en-IT/media/press-release/2020/04/ eni-first-quarter-2020-results.html, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Güler, G. (2018). Yunanistan’ın Eastmed Blöfü ve Türk Akımı, Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi (TÜRKSAM), http://turksam.org/yunanistanin-eastmed-blofu-ve-turk-akimi, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
IGI Poseidon. (2020). Eastmed Projesi, http://www.igi-poseidon.com/en/eastmed, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
International Gas Union. (2020). World LNG Report. International Gas Union (IGU), Barselona, İspanya.
Karbuz, S. (2018). Geostrategic Importance of East Mediterranean Gas Resources. In A. B. Dorsman, V. Ş. Ediger ve M. B. Karan (Eds.), Energy Economy, Finance and Geostrategy (s. 237-255). Springer, Cham.
Karbuz, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Ne Kadar Doğal Gaz Var?, Bilkent Enerji Notları, Sayı: 12, s. 5.
Kedikli, U & Deniz, T. (2015). Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı, Alternatif Politika, 7(3), 399-424.
Kilgore, T. (2020) “Exxon Mobil Swings to a Loss and Revenue Falls 12%, as COVID-19 Weighs on Oil Demand, https://www.marketwatch.com/, (Erişim Tarihi: 08.11.2020).
Mediterranean Energy Regulators. (2018). Gas Markets in the Mediterranean, http://www.medregregulators.org/Publications/NaturalGas.aspx, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
Merey, Ş., & Longinos, S. N. (2018). Does the Mediterranean Sea have Potential for Producing Gas Hydrates?. Journal of Natural Gas Science and Engineering, 55, 113-134.
Merey, Ş., & Longinos, S. N. (2019). Doğu Akdeniz’in Gaz Hidrat Potansiyeli. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 160, 117-134.
Morrow S. (2020). Total’s Net Profit Decreases 35% in Q1 Amid Oil Crisis, Anadolu Ajansı, https://www. aa.com.tr/en/energy/oil/total-s-net-profit-decreases-35-in-q1-amid-oil-crisis/29177, 5 Mayıs 2020.
Observatoire Méditerranéen de l’Energie. (2018). Mediterranean Energy Perspectives – 2018, https:// www.ome.org/mep-2018-2/, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
Shell. (2020). LNG Outlook 2020, https://www.shell.com/energy-and-innovation/natural-gas/liquefiednatural-gas-lng/lng-outlook-2020.html#iframe=L3dlYmFwcHMvTE5HX291dGxvb2sv, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
Stanič, A., & Karbuz, S. (2020). The Challenges Facing Eastern Mediterranean Gas and How International Law Can Help Overcome Them. Journal of Energy & Natural Resources Law, 1-35.
Stratfor. (2018). The Eastern Mediterranean’s New Great Game Over Natural Gas Stratfor World View, https://worldview.stratfor.com/article/eastern-mediterraneans-new-great-game-overnatural-gas (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
TRT Haber. (2020). Doğu Akdeniz’deki Denkleme Petrol Ayarı, https://www.trthaber.com/haber/ gundem/dogu-akdenizdeki-denkleme-petrol-ayari-476265.html, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Tsakiris, T. (2018). The Importance of East Mediterranean Gas for EU Energy Security. The Cyprus Review, 30(1), 25-50.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. (2020). Sakarya Sahasının Tuna-1 Bölgesindeki Toplam Doğal Gaz Rezervi Miktarı 405 Milyar Metreküpü Buldu, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/122393/- sakarya-sahasinin-tuna-1-bolgesindeki-toplam-dogal-gaz-rezervi-miktari-405-milyar-metrekupubuldu-, (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı – TPAO. (2020). TPAO Faaliyet Alanları-Deniz, http://www.tpao. gov.tr/deniz, (Erişim Tarihi: 2.11.2020).
US Geological Survey. (2010). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3027/pdf/FS10-3027.pdf, (Erişim Tarihi: 4.11.2020).
Vukmanovic O. & Jewkes S. (2012). Greece Looks Out to Sea for Gas Wealth Salvation. REUTERS, 3 Ekim 2012.
Zhang, G., Qu, H., Chen, G., Zhao, C., Zhang, F., Yang, H., Zhao, Z. & Ma, M. (2019). Giant Discoveries of Oil and Gas Fields in Global Deepwaters in the Past 40 Years and the Prospect of Exploration. Journal of Natural Gas Geoscience, 4(1), 1-28.