Tanzimat'tan Günümüze Türkiye'de Öğretmen Yetiştirme Çabaları ve Geçmişten Alınmayan Dersler

Türkiye'de öğretmen yetiştirme çabaları Fatih dönemine kadar uzansa da Tanzimat dönemi öğretmen yetiştirmenin miladı kabul edilir. Bu dönemde kurulan "Rüşdiye" mekteplerine öğretmen yetiştirmek için "Darülmuallimin" ve "Darülmuallimat" adlarıyla müstakil kurumlar oluşturulmuştur. Bu kurumlar çeşitli dönüşümler geçirerek öğretmen yetiştirmeye devametmişlerdir. Cumhuriyetin ilk yıllarında Muallim Mektebi ve daha sonra da Öğretmen Okulu adıyla 1982 yılına kadar işlevlerini sürdürmüşlerdir. Günümüzde öğretmen yetiştiren en önemli kurumlar, 1982'de kurulan Eğitim Fakülteleridir. Bazı Fen Edebiyat Fakültelerinde de "Pedagojik Formasyon" adı altında ortaöğretime öğretmen yetiştirme çabaları sürmektedir. farklı çözüm arayışları sergilenmiştir. Belli bir strateji bulunmadığından bu arayışlarda bazen nitelik öne çıkarken çoğu kez nicelik ön planda tutulmuştur. Bu durum bazı eğitimsel sorunların da doğmasına neden olmuştur. Çağın ve ülkenin koşullarına göre nasıl ve ne kadar öğretmene ihtiyaç olduğu hususu üzerinde pek düşünülmemiştir. Dönemlere göre ortaya çıkan öğretmen açığını kapatmak üzere, niteliğe bakmadan sırf sayısal bakımdan sıkıntının halledilmesine öncelik verilmiş, bu da sorunu içinden çıkılmaz hale sürüklemiştir. Günümüzde ilk kez nicelik konusu şekil değiştirmiş, eğitim sisteminin ihtiyaç duyduğu miktarın çok üzerinde öğretmen yetiştirilmiştir. Bunun yakın gelecekte doğuracağı sorunları kestirmek güçtür. O nedenle öğretmen yetiştirme sisteminin dikkatlice belirlenen bir strateji çerçevesinde yeniden düzenlenmesi acil bir zorunluluktur. Bu çalışmada böyle bir stratejiye duyulan ihtiyaç konusu ele alınmıştır. Bu amaçla Türkiye'de öğretmen yetiştirmenin tarihsel birikiminden de yararlanarak bir strateji oluşturmanın acil bir ihtiyaç olduğuna vurgu yapılmıştır. Bu stratejide, öğretmenlerin hangi kurumda, ne tür bir yöntemle seçilip nasıl bir programla yetiştirileceği, hangi esaslarla istihdam edileceği ve hizmet içinde eğitiminin sürekliliğinin hangi yollarla sağlanacağının açıkça belirlenmesine duyulan ihtiyaca dikkat çekilmiştir.

Attempts To Train Teachers In Turkey Beginning From The Reforms To The Present Day, And The Lessons That Were Not Taken From History

Even though attempts to train teachers in Turkey root back to the period of Fatih the Conqueror, the Reforms period is considered to be the turning point in training teachers. Independent institutions named "Darülmuallimin" and "Darülmuallimat" were established in order to train teachers for the "Rüşdiye" schools established during this period. These institutions continued to train teachers while undergoing various transformations. They continued to serve their functions as Muallim Mektebi during the initial years of the Republic era and as Teachers School later on until 1982. Today the most important institutions for training teachers are the Faculties of Education founded in 1982. However, certain Faculties of Science and Literature still continue to provide attempts to train teachers for secondary education under a program named "Pedagogic Formation". Since the Formation period to the present day, structural changes were made in the institutions of teacher training and highly different attempts for solution were made. Since there was no particular strategy, these attempts highlighted quality at times, but still emphasized quantity most of the time. This caused the rise of certain educational issues as well. It wasn't much considered what kind of teachers and how many of them were needed according to the conditions of the era and the country. Priority was given to resolve the issue in terms of numerical figures without considering quality in order to fulfil the need for teachers arising on a period basis, and this complicated the issue even worse. Today the quantity issue has changed shape for the first time, and a lot more teachers have been trained than needed in the educational system. It is difficult to anticipate the problems this would give rise to in the near future. Therefore it is urgently required to reorganize the teacher training system pursuant to a carefully established strategy. This study deals with the need for such a strategy. For this purpose, it is emphasized that creating a strategy utilizing the historical knowledge related to training teachers in Turkey is an urgent requirement. In this strategy, attention is drawn to the need for clearly establishing which institution shall train teachers, what kind of a method shall be utilized to select them, and what kind of a program shall be implemented to train them, under what principles appointments shall be made, and in what ways the continuity of training will be ensured in the service.

PDF

___

Adıvar, A. Adnan, Osmanlı Türklerinde İlim, Evrim Matbaacılık, İstanbul, 1982

Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yayınları, Ankara,2014

Akyüz, Y. Türkiye'de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri 1839-1950, Pegem Yayınları, Ankara,2012

Akyüz, Y. "Türkiye'de Öğretmen Yetiştirmenin 160. Yılında Darülmuallimin'in İlk Yılların Toplu ve Yeni Bir Bakış", Ankara Üniversitesi OTAM Dergisi, Sayı: 20, (Ayrı Basım), 2009

Akyüz, Y.,"Öğretmen Okulu Dışından İlk Kez Öğretmen Atanmasına İlişkin Orijinal Belgeler (1860- 1861) ve Tarihi Gelişim", Milli Eğitim, Ocak-Şubat-Mart, Sayı 137., 1998

Aydın, İsmail, Dünden Bugüne Öğretmenler (1065-2005), Eğitim Sen Yayınları, Ankara,1999

Binbaşıoğlu, Cavit, Türkiye'de Eğitim Bilimleri Tarihi, MEB yayınları, İstanbul,1995

Cihan, Ahmet, Osmanlı'da Eğitim, 3F Yayınevi, İstanbul,2007

Duman, Tayyip, "Cumhuriyetimizin 75. Yılında Öğretmen Yetiştirme Sistemimiz ve Sorunları", Milli Eğitim-Sanat-Kültür Dergisi. Temmuz-Ağustos-Eylül 1998, Sayı:139 Ankara,1998

Duman, T., "Türkiye'de Öğretmen Yetiştirmenin Tarihçesi", Eğitim Fakültelerinde Yeniden Yapılanmanın Sonuçları ve Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Ankara: 22-24 Eylül, 2005

Ergin, Osman, Türkiye Maarif Tarihi, Eser Matbaası, İstanbul,1997

Halis, Ziya, Tanzimat Dönemi Eğitim Sistemi, Serhat Kitabevi, Konya,2005

Ergün, Mustafa, "Tarihi Süreç İçerisinde Türkiye'de Öğretmen Yetiştirme Sorunu". Öğretmen Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu, Gazi Üniversitesi, Ankara: 8-11 Haziran, 1987

Kavcar, Cahit, "Yüksek Öğretmen Okulunun Öğretmen Yetiştirmedeki Yeri", "Öğretmen Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü- Geleceği Sempozyumu". Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Gazi Mesleki Eğitim, Teknik Eğitim Fakültesi. Ankara, 1987

Kodaman, Bayram, bdülhamit Dönemi Eğitim Sistemi, T.T.K yayınları, Ankara, 1999

Öztürk, Cemil, Türkiye'de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar, İstanbul, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları, 1998

Sakaoğlu, Necdet, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İletişim Yayınları İstanbul, 1992

Tozlu, Necmettin, İnsandan Devlete Eğitim, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2003

Tozlu, N., Eğitim Problemlerimiz Üzerine Düşünceler, YYÜ. Fen Edebiyat Fakültesi Yay. Van, 1992

Turan, Şerafettin, "Öğretim Birliği Yasasına Doğru Eğitimimiz, Öğretim Birliğinin 75. Yılı", Eğitim Bilimlerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, Sempozyum, 3-4 Mart, Ankara, 1999

Uçan, Ali, "Türkiye'de Öğretmenlik Mesleğine Genel Bakış", MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitiminde Kalite Paneli, Ankara, 2001

Unan, Fahri, Klasik Dönem Osmanlı Medreselerinde Eğitim Üzerine Yapılmış Çalışmalara Dair Bir Bibliyografya Denemesi, Divan İlmî Araştırmalar, S.18 (2005/1), 2005

YÖK. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (1982-2007), Ankara, 2007.