Osmanlı Son Döneminden Günümüze Kadın Eğitimi

Kadınlarımızın ve kızlarımızın eğitiminin gelişmesi ve sorunları Türk eğitim tarihinin çok önemli bir konusu olmakla birlikte bu alanda yapılan çalışmalar yeterli değildir. Bu alanda yapılacak bilimsel araştırmalar ve yayınlar toplumsal değişmelerin ve eğitim sorunlarının anlaşılmasına ve eğitim sorunlarının çözümüne yarar sağlayacaktır. Günümüzde güncelliğini ve önemini yitirmeyen kız çocuklarının eğitimi sorununun kökenleri çok eskilere gitmektedir. Bilginin eşit paylaşımının bir yolu olarak eğitimden ve eğitimli olmanın sunduğu fırsatlardan eşit olarak yararlanma söz konusu olduğunda görülmektedir ki kadınlar yüzyıllardır eğitim konusunda ciddi engellerle karşılaşmakta ve sınırlamalar yaşamaktadırlar. Çalışmamızda iki ayrı dönemde -Osmanlı son dönemi ve Cumhuriyet döneminde- kadın eğitimi konusu ele alınacaktır. İlkin Osmanlı döneminde açılan kadın eğitim kurumları, bu kurumların açılmasını etkileyen görüşler ve konu ile ilgili yapılan tartışmalar üzerinde durulacaktır. İkinci olarak Cumhuriyet döneminde kadın eğitimi sorunu kısaca incelenecektir. Son olarak 2000'li yıllarda 150 yıllık mücadele sonunda günümüzde gelinen nokta geniş olarak ele alınacaktır. Sonuç bölümünde değerlendirme yapılacaktır. Eğitim; kadının bireysel gizil güçlerinin gerçekleşmesinde ve toplumsal gelişime katkısının artırılmasında gerekli, ancak yeterli olmayan bir etmendir. Bir kadın ancak aldığı eğitimi etkin uygulamaya aktarmak yoluyla toplumsal değişmeye gerçek katkıda bulunabilir. 2000'li yıllarda Türkiye'de yüz binlerce kız öğrenci öğrenim görmekte, beceri ve bilgileri ile toplumsal hayata katkıda bulunmaktadırlar. Kızların eğitim istekleri Cumhuriyet döneminden önce başlamıştır. Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde önemli gelişmeler sağlanmıştır. Bununla birlikte eğitimdeki gelişmeler yeterli düzeyde gerçekleştirilmemiştir. Toplumsal cinsiyet duyarlılığının eğitim politikalarına yerleştirilmesi ile kadına karşı her tür ayrımcılığın yok edilmesi uzun dönemde de olsa gerçekleşecektir.

The Education of Females From The Last Period of Ottoman up to Present

The development of the education of females and its problems are very fundemental matters for the Turkish education history, however the studies performed on this area is not sufficient. Scientific researches and publishings to be performed on this area will be helpful for the readability of social changes and educational problems and dealing with educational problems. The source of the problem of the education of females that is still actual and important date back to oldt imes. Females have been faced with serious obstacles and restrictions on education for centuries when the education as a way of equal sharing of information and benefiting equally from the opportunities of being educated comes into question. Our study discusses the education of females in the two different periods - the last period of Ottoman and republic period. Firstly educational institutions founded during the Ottoman period and the opinions affecting the foundations of these institutions and discussions performed on this matter will be emphasized. Secondly the educational problems of females during the Republic period will be studied briefly. Finally current point obtaine dafter 150 years of struggle in 2000's will be widely discussed. In the conclusion part evaluation will be performed. Education is an effective but not a sufficient factor on realizing of females' potential powers and improvement of their participation to the social development. A women can really participate to the social change by the way of gathering her education with an effective application. In 2000's of Turkey hundred thousands of female students have been educated and participated into the social life with their abilities and intelligence. The educational demand of females has begun before the republic period. There have been important improvements during the Ottoman and Republic period. On the other hand improvements on education have not been satisfactory. Embedding social genders ensibility into the educational policies and removing all kinds of female discrimination will be realized even if it takes long time.

PDF

___

ADIVAR, H. E. (1956) Türkiye'de Şark, Garp ve Amerikan Tesirleri, İstanbul.
AKGÜN, Y. (2007). İlk Türk Kadın Hekim:Safiye Ali, Çalıştay "Türkiye'de Bilim ve Kadın", Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
AKYÜZ, Y.( 2001). Türk Eğitim Tarihi, (başlangıçtan 2001'e), 8. Baskı, Alfa Yayınları, İstanbul.
AKYÜZ, Y. (2011). Osmanlı Son Döneminde Kızların Eğitimi ve Öğretmen Faika Ünlüer'in Yetişmesi ve Meslek Hayatı.
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/143/1.htm Erişim Tarihi: 01.04.2011.
AKYÜZ, Y. (2011) Osmanlı Döneminden Cumhuriyete Geçilirken Eğitim ve Öğretim Alanında Yaşanan Dönüşümler, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, C.1, S.2.
ALBAYRAK, S. (2002). Meşrutiyet İstanbul'unda Kadın ve Sosyal Değişim, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
ATAMAN, N. (1998). Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Kavramının Önemi, Türkiye'de Kadının Eğitimi, Türk Kütüphaneciler Derneği, Ankara Şubesi Yayınları, Ankara.
BENDASON, N. (1997). Başlangıcından Günümüze Kadın Hakları, Çev: Şirin Tekeli, İletişim Yayınları.
BERKTAY, F.( 2011). Feminist Büyükannelerimizi Selamlamak, Radikal Gazetesi, 30 Eylül.
BAŞBAKANLIK, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2014). Türkiye'de Kadının Durumu, Erişim Tarihi: 7 Eylül 2014. http://www.kadininstatusu.gov.tr/tr/28222/
BERKES, N. (1978) Türkiye'de Çağdaşlaşma, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
ÇAKIR, S. (1998). Türkiye'de Kadın Hareketinin Dünü ve Bugünü, Türkiye'de Kadının Eğitimi, Türk Kütüphaneciler Derneği, Ankara Şubesi Yayınları, Ankara.
ÇAKIR, S. (2010). Osmanlı Kadın Hareketi: XX. Yüzyılın Başında Kadınların Hak Mücadelesi, Derleyenler: Hülya Durudoğan, Fatoş Gökşen, Bertil Emrah Oder, Deniz Yükseker, Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
DEMİRDİREK, A. (1992). Osmanlı Kadınlarının Hayat Hakkı Arayışlarının Bir Hikayesi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
DOĞAN, İ. (2004). Bizde Kadın, Ahmet Cevat'ın Aynı Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme, MEB Yayınları, Ankara.
DOĞRAMACI, E. (1992). Türkiye'de Kadının Dünü ve Bugünü, Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, Ankara.
ERGİN, O. N . (1977). Türk Maarif Tarihi II, İstanbul.
ERGÜN, M. (1997). Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ocak Yayınları, Ankara.
GÜNDÜZ, M. (2011) Arnavutköy Kız Koleji'nden Bakmak.
http://www.turkocaği.org.tr/modules. php?name=kitaptanitim&pa=showpage&pid=75 Erişim Tarihi 2 haziran 2011.
KARABIYIK-BARBAROSOĞLU, F. (2007) Fatma Aliye : Uzak Ülke, Timaş Yayınları, İstanbul.
KAZICI, Z . (2004) Osmanlı'da Eğitim -Öğretim, Bilge Yayınları, İstanbul.
KOÇER, H. A . (1972). Türkiye'de Kadın Eğitimi, A. Ü: Eğ. Fak.Dergisi, V( 1-2 ).
KOÇER, H. A. (1974). Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), 2. Baskı, İstanbul.
KURNAZ, Ş. (1992). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, MEB. Yayınları, İstanbul.
MATUR, B . (2011). Dağın Ardına Bakmak, Timaş Yayınları, İstanbul.
MEB, Cumhurbaşkanları, Başbakanlar ve Milli Eğitim Bakanlarının, Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçleri. (1946), MEB Türk Devrim Tarihi Enst. Yayınları, No: 6, Ankara.
MEB. (1992). Türkiye'de Kadın Eğitimi Birinci Uluslar arası Konseyi Görüşmeleri, 23-26 Haziran , Ankara.
MEB. (2014). Strateji Geliştirme Başkanlığı, Milli Eğitim İstatistikleri 2013/14.
OKTAR, T. (1998) Osmanlı Toplumunda Kadının Çalışma Yaşamı, Bilimteknik Yayınevi, İstanbul.
OKTAY, A. ve ÖZTÜRK, C. (1991). Kızların Eğitimi, Eğitimde Nitelik Geliştirme, İstanbul.
RANKİN, B. H. ve IŞIK, A. A. (2010). Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Araştırma Sonuçları ve Düşündürdükleri, Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Derleyenler: Hülya Durudoğan, Fatoş Gökşen, Bertil Emrah Oder, Deniz Yükseker, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
SEVEN M. A. ve ENGİN, A. O. (2007). Türkiye'de Kadının Eğitimi Alanında Eşitsizlikler http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/SBED/article/viewArticle/400 Erişim Tarihi:05.04.2011.
TAN, M. (2011) Toplumsal Değişim ve Eğitim: Kadın Bakış Açısından, dergiler.ankara/edu/tr.dergiler. 40/495/5829 Erişim Tarihi: 03.07.2011. s. 84-85.
TEZCAN, M. (1989) Atatürk'ün Eğitim Anlayışına Felsefi ve Sosyolojik bir Yaklaşım, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, V (15) Temmuz .
UNAT, F. R . (1964).Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Ankara.