Kudüs’te İngiliz Varlığının Dinden İdeolojiye Değişen Gerekçelerine Özet Bir Bakış

Büyük Britanya’nın Kudüs’teki resmi varlığı 1838’de burada bir İngiliz Konsolosluğu’nun ihdası ile başlar ve 1947’de Yahudi terörizmi sebebiyle son bulur. Kudüs’te İngiliz Konsolosluğu, Hünkâr İskelesi Antlaşmasından sonra artan ve Hindistan yolunu tehdit edebilecek Rusya tehdidine karşı ihdas olunmuştur. Bu dönemde Britanya’nın Kudüs ve çevresine yönelik siyasetinin arkasındaki değerler sisteminin, uluslararası gelişmeler kadar iç siyasi gelişmelerin tesiriyle de dalgalandığına şahit olunur. Bu makalede; değişen politikalarında karar alıcıları etkilemek ve kamuoyunun desteğini almak için İngiliz siyaset yapıcıların gerçek amaçlarının Hindistan yolunu korumak gibi kolonyal hedefler olduğu, bunun için de dini ve ideolojik değerleri araçsallaştırdıkları anlaşılmıştır. Bu amaçla İngiliz kamuoyuna ve Evangelist Kiliseye sunulan gerekçe, Yahudilerin Protestanlığa ihtidasını temsil eden Yahudi Restorasyonu; daha sonra Siyonistlere sunulan gerekçe ise Yahudilerin Kutsal topraklara avdeti hakkındaki İngiliz ideali olmuştur. Evangelist Kilisenin Yahudi restorasyonu konusundaki başarısızlığı; İngilizlerin tamamen, İngiliz-Yahudi ittifakını mümkün ve gerekli kılan Yahudilerin Kutsal topraklara dönmesi hedefine yönelmesine sebep olmuştur. İngiliz-Yahudi ittifakının arkasındaki uluslararası gelişme ise Almanya’nın Yakın Doğu’da İngiltere’ye karşı bir rakip olarak ortaya çıkmasıdır. Birinci Büyük Savaştan sonra İngiltere’nin Filistin’de Manda İdaresi kurması ve meşhur Balfour Deklarasyonu’nu bir tarafa bırakması, söz konusu ittifakın İngiliz-Yahudi çatışmasına dönmesiyle neticelenmiştir.

A Brief Look At the Reasons of British Existence in Jerusalem from Religion to Ideology

Great Britain’s official presence in Jerusalem starts with the foundation of the British Consulate in 1838 and ends with its withdrawal in 1847 following Jewish terrorism. During this period, the value system behind the policy followed by Great Britain towards Jerusalem and its surrounding was notably variable due to international as well as internal political developments. The Consulate in Jerusalem was established to resist the Russian influence in the area that had increased after the Unkiar Skelessi Treaty and was a potential threat to the routes to India. This paper concludes that British policy makers instrumentalized various religious and ideological values to influence political decision makers and the public into supporting the varying policies intended to advance their colonial purposes- mainly protecting the routes to India. To this end, they presented the British public and the Evangelist Church with the concept of a necessary Jewish restoration; in other words, converting the Jews into Protestants. This was followed by an introduction of the British ideal of Jewish Return to Palestine to British Jews and later to the Zionists. This Ideal later evolved into the Jewish return to the Holy Land when the Evangelist Church failed with their Jewish restoration, thereby making way for the Anglo-Jewish alliance. The main international reason behind this alliance was the emergence of Germany as a rival to Great Britain in the Near East. This alliance transformed into the Anglo-Jewish conflict after the First Great War when Britain founded the British Mandatory in Palestine and disregarded the famous Balfour Declaration.

PDF

___

N. Groves, Journal of a Residence in Bagdad, London, MDCCCXXXII, 1832, s. 22-23
A.L. Tibawi, British Interests in Palestine, 1800-1901: A Study of Religious and Educational Enterprise Oxford University Press, London, 1961, s.221
Abigail Green, The British Empire and the Jews: An Emprerialism of Human Rights?, Oxford University Press. The Past and Present Society, No: 199 (May, 2008) s. 175-205
Albert Montefiore Hyamson, British Projects for the Restoration of the Jews (1875-1954), Petty &Sons, Leeds, 1917
Alexander McCaul, The Jarusalem Bishopric, Hatchard&Son, Picadilly London, MDCCCXLV (1845), s.4-9
Alexander Schölch, “Britain in Palestine, 1838-1882: The Roots of the Balfour Policy”, Journal of Palestine Studies, Vol. 22 No. 1, Autumn, 1992; (s. 39-56) s.40
Walker, The Future of Palestine: As a Problem of International Policy, and in Connection with the Requirements of Christianity and the Expectation of the Jews, 1881, London, s. 4
Barbara J. Smith, The Roots of Separatism in Palestine- British Economic Policy 1920–29 Syracuse University Press, New York, 1993. s.177
Benjamin Disraeli, The New Crusade, Henry Colburn, Publisher, London, 1847
Bernard Lewis, Te Sha-ping of the Modern Middle East, Oxford University Press, 1994, s. 14-15, 32,
Bernard Lewis, The Shaping of the Modern Middle East, Oxford University Press, 1994, s.32
Bernard Regan, The Implementation of Balfour Declaration and the British Mandate in Palastine(1917-1936), Doktora Tezi, University of Surrey, 2016, s. 2
Charles Dickens, Oliver Twist,Wordsworth Classics, Hertfordshire, 1992
Charles Dickens, Our Mutual Friend, Wordsworth Classics, Hertfordshire, 1997
David Cesarani, Major Farran’s Hat, Murder, Scandal and Britain’s War Against Jewish Terrorism (1945-1948) William Heinemann, London, 2000.
Edward Ingram, British Persian Connection, 1798-1828, Prelude to the Great Game in Asia, Clarendon Press, London, 1992, s. 316-317
Francis Evans Bailey, “The Economics of Foreign Policy, 1825-1850”, The Journal of Modern History, Vol.12, No. 4 (Dec., 1940), s. 452–453.
G. R. Berridge, British Diplomacy in Turkey, 1583 to Present Day, University of Leicester, Martinus Nijhoff, Leiden, Boston, 2009, s. 4
Hayrettin Pınar, “Mehmet Ali Paşa İsyanı ve Metternich’in Osmanlı Siyaseti”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, 2011, s.158-1
Hillel Cohen, Army of Shadows: Palestinian Collaboration with Zionism, 1917–1948, University of California Press, London, 2008, s. 16
http://www.hurriyetdailynews.com/opinion/nurcan-ozkaplan-yurdakul/from-the-britishconsulate-to-the-us-embassy-in-jerusalem-125168
https://www.theguardian.com/books/2001/may/31/londonreviewofbooks Issam Nassar, European Portrayals of Jerusalem: Religious Fascinations and Colonialist Imaginations, Edwin Mellen Press Lewiston, New York, 2006, s. 83
İlber Ortaylı, İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Yayınları, Ankara, 1881, s. 16
J. Gordon, Lorimer, A Gazetteer of Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Calcutta; Government Press, 1908, s. 2670
James Parkes, A History of Palestine from 135 A.D. to Modern Times, Penguen Books, 1970
Jan Schmidt,The Journey of Stephan Schultz, Protestant Missionary from Halle, in the Ottoman Empire 1752-1756, Brill Online Books and Journals, V. 39, No.1, (Jan, 2011), 17-57
John Darwin, ‘Imperialism and the Victorians: The Dynamics of Territorial Expansion’, English Historical Review 112 (1997), (614-642) s.629
John James Moscrop, Measuring Jerusalem:The Palestine Exploration Fund and British Interests in the Holy Land, Leicester University Press, London 2000, s.70-71
Kadir Kasalak, ‘İngilizlerin Filistin Polititkası ve Filistin Mandası’, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016/3, Sayı: 25, (65-78), s. 66-67
Larry Collins ve Dominique Lapierre, Kudüs Ey Kudüs, Kronik, 2017 İstanbul, s. 4
Linda Colley, Britons: Forging the Nation, 1707-1837, New Heaven, London, 2005
M. Verete, ‘Why Was a British Consulate Established in Jarusalem?’ The English Historical Review, Vol. 85, No. 335, Oxford University Press, (Apr.,1970), s. 316-345.
M. W. Doyle, Empires, Cornell Paperbacks, New York, 1986, s. 39
Mark R. Amstutz, Evangelicals and American Foreign Policy, Oxford University Press, 2014, s. 2-6
Mehmet Süreyya, Sicill-i Osmani, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996, C. V, s. 1384- 1385
Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz Münasebetleri-(1580-1838), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1974, C:II, s. 3
Necmettin Alkan, NİLİ, Ortadoğu’da Casuslar Savaşı, Kronik, İstanbul, 2017, s. 29
Neil Asher Silberman, Digging for God and Country: Exploration, Archeology, and the Secret Struggle for the Holy Land, 1799-1917, Knopf, New York 1982, s.112-125
Nuham Sokolow, History of Zionism, Longmans, Green and Co. 1919, London, Isaiah Friedman, Lord Palmerstone and the Protection of the Jews in Palastine, 1839-1851, Jewish Social Studies, XXX,(1968) s.40
Nurcan Özkaplan Yurdakul, İngiltere Orta Doğu’ya Nasıl Girdi?, Kronik, 2018, s. 62, 67
Olcay Özkaya Duman, “Yakın Çağlarda Osmanlı-Fransız İlişkileri ve Fransa’nın Ortadoğu Diplomasisi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, C. 6, Sayı 11, s. 534-535.
PRO, FO 78/243, 20 Kasım 1834, Farren’den Viscount Palmerston’a
PRO, FO 78/704 /168, 6 Ocak 1847 Rawlinson’dan(Bağdat Konsolosu) Viscount Palmerston’a Redhouse Türkçe-İngilizce Sözlüğü, Redhouse Press, İstanbul, 1983, s.163
Sara Reguer, ‘Rutenberg and the Jordan River: A Revolution in Hydro-Electricity’, Middle Eastern Studies, Vol. 31, No. 4,(Ekim, 1995),(691-729) s. 691
Sarah Kochav, Britain and the Holy Land: prophecy, the Evangelical movement, and the conversion and restoration of the Jews 1790-1845, Oxford University Press,1989
Sedat Kızıloğlu, ‘İsrail Devleti’nin Kuruluşuna Kadar Geçen Süreçte Yahudiler ve Siyonizm’in Gelişimi’, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:2, S:1, Kırıkkale 2012, s. 54
Şerafettin Tufan Buzpınar, ‘Suriye ve Filistin›de Avrupa Nüfuz Mücadelesinde Yeni Bir Unsur: ingiliz Misyonerleri (19. Yüzyıl)’, İslam Araştırmaları Dergisi, Sayı:10, 2003, (107- 120), s.111-112
TDVA, C. 10, s. 62
Teophilus C. Prousis, Brisitish Consular Reports From Te Ottoman Levant in Te of Upheaval, 1815-1830, the ISIS Press, İstanbul, 2008, s. 23-25,49
Uğur Kocabaşoğlu, Majestelerinin Konsolosları, İngiliz belgeleriyle Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İngiliz Konsoloslukları(1580–1900), İletişim Yayınevi, 2004, İstanbul, s. 80-82
Y. Perry, British Mission to The Jews in The Ninententh Century Palestine, Frank Cass Publishers, London, 2003, s. 2
Zake Saleh, Britain and Iraq, Books and Books, London, 1995, s. 86-87, 106 a