Milli Mücadele Döneminde İstanbul-Anadolu Arasındaki İktidar Mücadelesi (30 Ekim 1918 - 23 Nisan 1920)

Bu çalışma, 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’nden başlayıp, 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi’nin açılışına kadar geçen dönemde, İstanbul ile Anadolu’nun, Ordu bürokrasisi ve sivil bürokrasi üzerindeki iktidar mücadelesini ele almaktadır. Diğer bir ifadeyle, bu çalışmada, İstanbul ve Anadolu’nun, askeri ve sivil bürokrasi üzerindeki çekişmelerine ayna tutulmaktadır. Her iki taraf da mutlak otoritelerini tesis edebilmek için, iktidarın en önemli unsurları olan üst düzey komutanları ve yüksek kademedeki yöneticileri kendi hedefleri doğrultusunda görevden alıp, yerine kendi idarecilerini getirmeye çalışmışlardır. İstanbul hükümetinin bütün tasfiyelerine rağmen, çekişmenin merkezinde bulunan Ordu’nun diri unsurları, Anadolu iktidarının hizmetine girmiş, ülkenin bağımsızlığı için mücaadele etmeyi seçmiştir. Ordu faktörü sayesinde sivil bürokrasi de nihayetinde ülkenin kurtuluşu için Anadolu iktidarının safında yer almıştır.

The Power Struggle Between Istanbul And Anatolia in The Period of The National Struggle (October 30, 1918 - April 23, 1920)

This study examines the power struggle of Istanbul-Anatolia over the army and civil bureaucracy in the period between Mondros Armistice, signed on October 30, 1918, and the opening of the Grand National Assembly on April 23, 1920. In other words, this study reflects the conflicts of Istanbul and Anatolia for the power of the military and civil bureaucracy. To establish their absolute authorities, both sides sought to dismiss and to replace the most important elements of the power, such as the high-level commanders and administrators, in favor of their own goals. Despite all liquidations of the Istanbul government, the energetic elements of the Army, which was at the center of the conflict, chose to fight for the independence of the country and entered the service of the Anatolian power. Thanks to the military, the civil bureaucracy ultimately took side with the Anatolian power for the liberation of the country.

___

  • Açıksöz (Kastamonu)
  • Akşam (İstanbul)
  • Alemdar (İstanbul)
  • İkdam (İstanbul)
  • İleri (İstanbul)
  • İrade-i Milliye (Sivas)
  • İstiklal (İstanbul)
  • Peyam (İstanbul)
  • Takvim-i Vekayi (İstanbul)
  • Türkçe İstanbul (İstanbul)
  • Vakit (İstanbul)
  • Yenigün (İstanbul)
  • Akandere, Osman; Polat, Hasan Ali. Damat Ferit Paşa Hükümetlerinin Milli Mücadele Karşıtı Politikaları, Ankara: AAM, 2011.
  • Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, C. I-II, Ankara: TİBKY, 1998.
  • Albayrak, Mustafa. Milli Mücadele Dönemi’nde Batı Anadolu Kongreleri (17 Mart 1919-2 Ağustos 1920), Ankara: AAM, 1998.
  • Atatürk İle İlgili Arşiv Belgeleri (1911-1921 Tarihleri Arasına Ait 106 Belge), Ankara: B.O.A.D.B., 1982.
  • Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, 1919-1927, (Yay. Haz: Zeynep Korkmaz), Ankara: AAM, 2005.
  • Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk/Söylev (Vesikalar/Belgeler), C. III, Ankara: TTK, 1999.
  • Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri (1917-1938), IV, Ankara: TTK, 1991.
  • Arıburnu, Kemal. Sivas Kongresi: Samsun’dan Ankara’ya Kadar Olaylar ve Anılarla, Ankara: AAM, 1997.
  • Ayışığı, Metin. Belgelerin Işığında Milli Mücadele Tarihimiz, İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2014.
  • Ayışığı, Metin. Mareşal Ahmet İzzet Paşa (Askeri ve Siyasi Hayatı), Ankara: TTK, 2013.
  • Baykal, Bekir Sıtkı. Heyet-i Temsiliye Kararları, Ankara: TTK, 1974.
  • Baytok, Taner. İngiliz Kaynaklarından Türk Kurtuluş Savaşı, Ankara: Başnur Matbaası, 1970.
  • Belen, Fahri. Türk Kurtuluş Savaşı (Askeri, Siyasi ve Sosyal Yönleriyle), Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1983.
  • Bıyıklıoğlu, Tevfik. Atatürk Anadolu’da (1919-1921), C. I, Ankara: Kent Basımevi, 1981.
  • Cebesoy, Ali Fuat. Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul: Vatan Neşriyat, 1953.
  • Çağlar, Günay. ‘’Kuvay-ı İnzibatiye’’, Ankara Üniversitesi TİTE - Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 4, Ankara 1995, ss. 343-365.
  • Çelik, Kemal. ‘‘Milli Mücadele’de İç İsyanlar, Vatana İhanet Kanunu ve İstiklâl Mahkemeleri’’, Ankara Üniversitesi TİTE - Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 40, Ankara 2007, ss. 569-613.
  • Erdeha, Kamil. Milli Mücadelede Vilayetler ve Valiler, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1975.
  • Erdoğan, Fahrettin. Türk Ellerinde Hatıralarım, Ankara: Mevsimsiz Yayınları, 2007.
  • Evsile, Mehmet. ‘‘Amasya Tamimi ve Atatürk’ün Amasya’daki Faaliyetleri’’, AAMD, C. XIV, Sayı 40, Ankara 1998, ss. 69-96.
  • Goloğlu, Mahmut. Erzurum Kongresi, İstanbul: TİBKY, 2008.
  • Goloğlu, Mahmut. Sivas Kongresi, İstanbul: TİBKY, 2008.
  • Goloğlu, Mahmut. Üçüncü Meşrutiyet (1920): Birinci Büyük Millet Meclisi, İstanbul: TİBKY, 2008.
  • Gökbilgin, M. Tayyib. Milli Mücadele Başlarken, Ankara: TİBKY, 2011.
  • Göyünç, Nejat. ‘‘Musul, Misak-ı Milliye Dahil Midir, Değil Midir?’’, Misak-ı Milli ve Türk Dış Politikasında Musul, Ankara: AAM, 1998.
  • Jaeschke, Gotthard. Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, (Çev. Cemal Köprülü), Ankara: TTK, 2011.
  • Jaeschke, Gotthard. Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, (Çev. Nimet Arsan), Ankara: TTK, 1970.
  • Kansu, Mazhar Müfit. Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. II, Ankara, TTK, 1968.
  • Karabekir, Kazım. İstiklal Harbimiz, C. I-III, (Yay. Haz: Faruk Özerengin), İstanbul: Emre Yayınları, 2000.
  • Karay, Refik Halid. Minelbab İlelmihrab, İstanbul: İnkilap ve Aka Kitabevleri, 1964.
  • Kinross, Lord. Atatürk: The Rebirth of A Nation, Northern Cyprus: K. Rustem&Brother, 1964.
  • Öztoprak, İzzet, Türk ve Batı Kamuoyunda Milli Mücadele, Ankara: TTK, 2014.
  • Sabis, Ali İhsan. Harp Hatıralarım, C. V, Ankara: Güneş Matbaacılık, 1951.
  • Sarıhan, Zeki. Kurtuluş Savaş’ında İkili İktidar, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2000.
  • Selek, Sabahattin. Anadolu İhtilali, C. I, İstanbul: Kastaş Yayınevi, 2010.
  • Selvi, Haluk. Milli Mücadelede Erzurum (1918 – 1923), Ankara: AAM, 2000.
  • Selvi, Haluk. Milli Mücadele’de İlk İşgaller ve İlk Direnişler, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2011.
  • Sonyel, Selahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış politika, 1918-1920, Ankara, TTK, 1973.
  • Şimşir, Bilal N., Malta Sürgünleri, İstanbul: Bilgi Yayınevi, 2009.
  • Taçalan, Nurdoğan. Ege’de Kurtuluş Savaşı Başlarken, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1970.
  • Tansel, Selahaddin. Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. I, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1973.
  • Tevetoğlu, Fethi. Atatürk’le Samsun’a Çıkanlar, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.
  • Turan, Mustafa. Milli Mücadele’de Siyasi Çözüm Arayışları (30 Ekim 1918-24 Temmuz 1923), Ankara: Siyasal Kitabevi, 2005.
  • Türk İstiklal Harbi, C. I, (Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı), (Yay. Haz: Tevfik Bıyıklıoğlu), Ankara: Gnkur. Basımevi, 1962.
  • Umar, Bilge. İzmir’de Yunanlıların Son Günleri, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1974.
  • Zeyrek, Şerafettin. ‘‘Amasya Mülakatı’’, AAMD, C. V, Sayı 14, Ankara 1989, ss. 467-477.
TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 2146-1759
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 2011
  • Yayıncı: Mustafa Ekici