Anadolu’da Konya Merkezli Olarak Örgütlenen İlk Kuva-yı Milliye Hareketi ve Mersinli Cemal Paşa

Birinci Dünya Harbi, bütün cihanı derinden etkilemiştir. Ama en çok Türk milleti için bir dönüm noktası olmuştur. Osmanlı Devleti, Batılı müttefikler tarafından gizli-açık paylaşılıp üzerinde onlarca yeni devlet kurulurken, neredeyse Türk milletine hayat hakkı bırakılmamıştır. Bu yüzden yıkım kadar, çıkış arayışı da büyük olmuştur. Tanınmış manda taraftarlarının halk tabanı yoktur. Eldeki askerî ve maddî imkânlarla birlikte yeniden bir istiklâl hamlesi için toplumu varlık harbine davet karşılık bulmuştur. Bu amaçla Kuva-yı Milliye adı altında bir örgütlenme başlatılmıştır. Ocak 1919’dan itibaren Konya’da Yıldırım Kıtaatı Müfettişi olarak görev yapan Mersinli Cemal Paşa komutasında gerçekleştirilen çalışma, İstiklâl Harbi’nin temelini oluşturur. Cemal Paşa, şu hale göre İstanbul’dan Anadolu’ya ilk geçenlerden birisidir. Dönem itibariyle İzmir’in işgali başta olmak üzere, Anadolu üzerinde millî varlığın nefesini kesmek için saldırıların devam ettiği ortamda, Kuva-yı Milliye örgütlenmesinin planlanması önemlidir. Temmuz 1919’a kadar Cemal Paşa öncülüğünde gerçekleştirilen millî kuvvetleri derleme gayretleri, Cemal Paşa’nın İstanbul’a çekilmesinden sonra Mustafa Kemal Paşa liderliğinde bir elden yürütülmeye devam etmiştir.

he Konya Centred First Kuvayi Milliye Movement and Mersinli Cemal Pasha

The First World War deeply affected the whole world. However, for the Turkish nation it was a milestone. The Ottoman State was shared by the western allies both publicly and secretly. On the shared lands tens of new states were comprised. In such a chaotic atmosphere, Turkish nation merely was not given the right to live. As much as the destruction, seek for a solution was also enormous. Famous supporters of mandate had no public support. With the powers at hand, a fresh freedom movement was announced and people agreed to be part of it. With this purpose, in the name of National Forces, an organization had started. From the beginning of January 1919, Mersinli Cemal Pasha was inspector of Thunderbolt detachments in Konya. Under his leadership, the foundation stones of the War of Independence were laid. Cemal Pasha was one of the firsts among people who went to Anatolia from Istanbul. Planning of the Kuva-yı Milliye organization was crucial at the time in which the attacks, starting with İzmir, continued in order to put an end to the national existence. The efforts of collecting national forces under the leadership of Cemal Pasha, Until July 19th, continued after his withdrawal to İstanbul under the exclusive leadership of Mustafa Kemal Pasha.

PDF

___

ATASE Arşivi (Faydalanılan belgeler ilgili yerlerde gösterilmiştir).
ATATÜRK, Kemal, 1972, Nutuk Cilt: I 1919-1920, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü yayını, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
ATİLHAN, Cevat Rifat, 2015, Bartın ve Havalisi Komutanı Yüzbaşı Cevat Rifat Bey’in Milli Mücadele Hatıraları, Hazırlayan: Celil Bozkurt, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
ATİLHAN, Cevat Rifat, 2015, Mersinli Cemal Paşa’nın Yaveri Yüzbaşı Cevat Rifat Bey’in Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke Dönemi Anıları, Hazırlayan: Celil Bozkurt, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
AVANAS Ahmet, 1998, Millî Mücadele’de Konya, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi yayını, Ankara.
BALCIOĞLU, Mustafa, “Mersinli Cemal Paşa Biyografisi Üzerine Değerlendirme”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (ATAM), C. XIII, Kasım 1997, S. 39, s. 813-816.
BAYAR, Celal, 1997, Ben de Yazdım Millî Mücadeleye Giriş, c. VII-VIII, Sabah Kitapçılık San. Tic. A.Ş. yayını, İstanbul.
GÖK, Dursun, “Mersinli Cemal Paşa”, ATAM Dergisi, C. XII, Mart 1996, S. 34, s. 125-145.
GÖK, Dursun, 2015, Mersinli Cemal Paşa İkinci Ordu Müfettişliği ve Harbiye Nazırlığı, Gençlik Kitabevi Yayınları, Konya.
KESKİN, Nuray E., “1919: İşgal Yönetimi ve Kurtuluş Örgütlenmesi”, Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1919-1928, c. I, editör: Nuray Ertürk Keskin, Ankara Üniversitesi yayını, Ankara 2012, s. 15-194.
SÜKAN, Faruk, 1990, “Karamanoğullarından M. Emin Paşa’nın Oğlu Kâzım Karabekir Paşa ve Türklük Şuuru”, Konya Ticaret Odası Dergisi, KTO yayını, Ocak 1990, S. 23, s. 12-14.
TURAN, Mustafa, “İstiklâl Harbinde “Müttefikler Arası Tahkik Heyeti” Çalışmaları, Raporu ve Tahkikat Neticesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C.II, S. 8, Ankara, 1991, s. 695-722.