Batı tarzı tiyatro Tanzimat’tan sonra Türkiye’de yerleşene kadar geleneksel Türk tiyatrosu hâkimdir. Geleneksel Türk tiyatrosu gülmece yanında şarkıya, dansa, söz oyunlarına ve soytarılığa da dayanır. Bu yüzden geleneksel tiyatroda oyuncu kavramı Karagöz oynatanı, meddahı, orta oyuncuyu olduğu kadar hokkabazı, çengiyi, soytarıyı da içine alır. Bu dönemde toplumdaki oyuncu imajı meddahlar dışında oldukça kötüdür. Tanzimat’la birlikte yerleşen Batı tarzı tiyatroda Müslüman bir erkek veya kadının oyuncu olarak sahneye çıkışı muhtemelen bu kötü imajın beslediği gerekçeler nedeniyle güç olur. Tanzimat romanında tiyatro oyuncusu kahramanlara rastlanamaması toplumdaki oyuncu imajının romana yansımalarına dair inceleme yapmaya imkân vermez. Cumhuriyet’le birlikte Atatürk’ün tiyatroya ve tiyatro oyuncularına sahip çıkması ve onları teşvik etmesi Türk tiyatrosunun sorunlarını büyük ölçüde giderir. Tiyatro oyuncusunun toplumdaki imajının Cumhuriyet devri Türk romanına yansımaları oyuncunun geçmişten gelen kötü imajının değişip değişmediği hakkında fikir verebilir. Bu çalışmada bu amaçla, 1923-60 arası yazılmış ve kahramanları tiyatro oyuncuları olan romanlar incelenmiştir. Bu romanlar; Peyami Safa’nın Mahşer (1924), Halide Edip Adıvar’ın Sinekli Bakkal (1936), Reşat Enis Aygen’in Yolgeçen Hanı (1936), Muazzez Tahsin Berkand’ın Lale (1945), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler (1950) ve Reşat Nuri Güntekin’in Son Sığınak (1961) romanlarıdır.

Traditional Turkish theatre had been dominant until adopting Western style theatre in Turkey after the Tanzimat reform. In addition to humor, traditional Turkish theater is based on pun, singing, dancing and jester. That is why, the concept of artist in traditional theater includes the meddah (public storyteller), orta oyunu (light comedy) and the one playing Karagoz as well as juggler, cengi (dancer) and jester. In this period, the image of theatre artist in the society was highly negative except for the meddahs. In the western style theater adopted with the Tanzimat, the staging of a Muslim man or woman as an artist was difficult probably due to the reasons for this negative image. The absence of theatre artist characters in the Tanzimat novel does not enable the analysis of reflections of the theatre artist in the novel. Following the establishment of the Republic, Ataturk’s support to theater and theater artists and his encouragement solved the problems of the Turkish theater to a great extent. The reflections of the image of theatre artists in society over Turkish novel in the Republican period implies whether the negative image of the artist in the past changed or not. This study will examine the novels written between 1923 and 1960 and whose protagonists are theatre artists. These novels are Mahser by Peyami Safa (1924), Sinekli Bakkal by Halide Edip Adivar (1936), Yolgecen Hani by Resat Enis Aygen (1936), Lale by Muazzez Tahsin Berkand (1945), Sahnenin Disindakiler by Ahmet Hamdi Tanpinar (1950) and Son Siginak by Resat Nuri Guntekin (1961).