Özbek şiirinde müstebit devrin eleştirisi (Erkin Vahidov'un şiirleri esasında)

Bütün kamu görevlilerinin hür ve demokratik seçimlerle iş başına geleceği, çalışanların ücretlendirileceği, halka adil davranılacağı, sürekli ordunun yerini silahlı halkın alacağı ve devlet görevlerinin sırayla herkes tarafından yerine getirileceği vaatleriyle 8 Kasım 1917 tarihinde iktidara gelen Sovyet rejimi, başlangıçtaki bu vaatlerini yerine getirmemiştir. Özbek şairi Erkin Vâhidov, sabık Sovyet rejiminin sadece uyguladığı baskı ve zulümle değil, aynı zamanda uyguladığı politikalarla da toplumu oluşturan kültürel unsurları ortadan kaldırdığını, hâkimiyeti altında yaşayanların ahlaki değerlerini yıpratmak suretiyle onlara, ancak şahsi çıkarları doğrultusundaki bir yaklaşımla hayatlarını devam ettirme felsefesi verdiğini dile getirmiştir. 1960'lı yıllarda şiirleri yayımlanmaya başlayan Vâhidov, Özbekistan'ın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılma kadar yazdığı şiirlerinin önemli bir kısmında sabık rejimin Sovyet ideolojisini, topluma yabancılaşan aydınları, Sovyet rejiminin yaratmaya çalıştığı insan tipini (kendisinden başkasını düşünmeyen, halkına yabancı, yanlışlar ve haksızlıklar karşısında bazen susan bazen de bunları görmezden gelerek bir menfaat beklentisi içerisinde olan insan tipi) ve toplumdaki bozulmayı; Sovyet rejimini ve onun koyduğu esasların uygulayıcılarını eleştirmektedir.

Criticism of the despotic era: the case of Uzbek poetry (based on Erkin Vahidov's poems)

The Soviet regime which came to power on October 1917 with the promises that all public workers would be elected through free and democratic elections, the public would be treated fairly, the public would take the place of the permanent army and the state missions would be fulfilled by everyone fulfilled none of the beforehand promises. The Uzbek poet Erkin Vâhidov stated that the repressive Soviet regime eliminated the cultural values forming the society not only through pressure and tyranny but also through its policies and gave them a philosophy of continuing life based, on their individual interests by damaging the moral values of those living under Soviet rule. Vâhidov, whose poems were first published in 1960, in the majority of his poems written until 1991 when Uzbekistan gained independence criticized the soviet ideology of the Soviet regime, the intellectuals alienated to the society, the type of person the Soviet regime tried to create (the type of person who thinks only of himself, alienated to the public, remains silent on mistakes and injustice and who expects interests by disregarding these) and the corruption in the society, the soviet regime and the practitioners of the principles it put forward.

PDF

___

ANDİCAN, Ahad (2003), Cedidizm'den Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Mücadelesi, Emre Yayınları, İstanbul. AZAM, Miraziz-ATAYEV, Rahimjan (1991), O'zbek Adabiyati 1986-1990 Yillarida, Toshkent.
KARAKAŞ, Şuayib (1997), Türkistan Şuuru, Ötüken Yayınları, İstanbul.
KARAKAŞ, Şuayip (2005), "Sovyet Edebiyatı Hakkında Tespitler", I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu (Gazi Üniversitesi, 11-13 Mayıs 2005), Anka-ra.
KARIMOV, N.-NAZAROV, B. (vd.) (1997), XX. Asr O'zbek Adabiyati, Sharq
Nashriyoti, Toshkent. KOSIMOV, Begali (2002), "Yozili Adabiyat", Uzbekiston, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
LUNAÇARSKİ, Anatoli (1998), Sosyalizm ve Edebiyat, (çev. Asım Bezirci),
Evrensel Basım-Yayın, İstanbul. OMINOV, Murodjan - DALIMOV, To'rabek (vd.) (1997), "Yozma Adabiyat", O'zbekistan Respublikası Entsiklopediya, Qomuslar Bosh Tahririyati, Toshkent.
ORIPOV, Abdulla (2001), "So'z Şehri", Tanlangan Asarlar, C. 4, G'afur G'ulam Nomidagi Adabiyat ve San'at Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (1987), "Ustoz Bilan Vidolaşuv", Shoiru She'ru Shuur, "Yosh
Gvardiya" Nashriyoti, Toshkent. VOHIDOV, Erkin (1987), "Ustoz Gayratiyni Eslab", Shoiru She'ru Shuur, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (1991), Ortada Begona Yoq -Gazallar, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (1992), "Qorzdorlik", Iztirob, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (2000/1), Ishq Savdosi I, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (2000/2), She'r Dünyası II, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (2001), O'mrim Daıyasi III, Sharq Nashriyoti, Toshkent.
VOHIDOV, Erkin (2001), "Ikkinclıi Tumor", She'r Dımyosi, Yosh Gvardiya Nashriyoti, Toshkent
http://tr. wikipedia.org/wiki/Lavrenti_8eria (Erişim tarihi: 05.04.2011).