Hazaraların menşei ile ilgili yeni bir görüş

Afganistan'da meskûn önemli etnik gruplardan biri olan Hâzaralar, uzun zamandan beri Hazaracât adıyla da bilinen Afganistan'ın merkezinde yaşamaktadır. Afganistan, Asya'nın kavşağında bulunması sebebiyle Asya'nın kalbi unvanını alırken, bu ülkenin merkezindeki Hazaracât ise Afganistan'ın kalbi olarak adlandırılmaktadır. Hazaracât'ın konumu, bir taraftan bu ülkenin jeopolitik önemiyle özdeşleşirken, diğer taraftan bölgenin sakinleri için ortak bir kültür ve kavmi miras olarak önem taşır. Hazaraların menşei, tıpkı Afganistan'ın diğer önemli kabilelerinin menşei gibi XIX. yüzyıldan itibaren tartışma konusu edilmiştir. Hazaraların Afganistan'ın yerli ahalisi olduklarını ileri sürenler olduğu gibi, onları Çingiz Han veya Nikuder Moğollarının bakiyeleri; XIII. yüzyıldan itibaren Afganistan'a akan Moğol ve Türk unsurların bakiyeleri veya yüzyıllar içerisinde bölgeye akan Türk ve Moğolların buranın eski sakinlerinden Tacikler, Peştunlar ve diğer unsurlarla karışmalarından meydana gelmiş bir topluluk olarak gösterenler de vardır. Ancak son zamanlarda yapılan çalışmalarda Hazaraların menşei ile ilgili yeni görüşler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Hazaraların menşei ile ilgili iddialar ve yeni görüşler üzerinde durulmuştur.

A new opinion with regard to the origin of Hazaras

One of the important ethnic groups inhabiting in Afghanistan are Hazaras, that had been living in the centre of Afghanistan known as Hazaracat for a long time. While Afghanistan's geographical situation as being at the crossroads of Asia, is entitled as the heart of Asia. The Hazaracat in the centre of this country is entitled as the heart of Afghanistan. At the first hand the location of Hazaracat on the basis of its geopolitical importance of this country and on the one hand, it is of importance for the inhabitants of the region as a common cultural and ethnic inheritance. The origin of Hazaras, just like the origin of other important tribes in Afghanistan, has been a topic of discussion since nineteenth century. While there are those who assert that Hazaras are the native inhabitants of Afghanistan,on the other hand there are those who assert that they are the people of Chenghis Khan or Niku-derian Mongols; that they are formed of the origin of Mongolians and Turkish elements coming to Afghanistan since thirteenth century or that they are the mingling of Mongolian and Turks, who leaked into the region throughout the centuries, with the old inhabitants of the region, Taciks and Peshtuns and other elements. However there are new assertions with regard to the origin of Hazaras in the recent studies. This study deals with these new assertions with regard to the origin of Hazaras.

PDF

___

AKBULUT, Dursun Ali, (1984), Arap Fütuhatına Kadar Maveraünnehr ve Horasan'da Türkler (M.Ö. II - M.S. VII. Yüzyıl), (Atatürk Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
BACÖN, E. Elizabeth, (795/), "The Inquiry into the History of the Hazara Mongols of Afghanistan", Southwestern Journal of Anthropology, Vol. 7, No. 3 (Autumn), s. 234-241.
BARLAS, Kerümiddin R., (1986), "Afgan Kabilelerinin Türklükle Alakaları; Abdalılar Eftalitler (Ak-Hunlar)'ın Torunları mı?", Türk Kültürü XIV/278, (Haziran), s.362-370.
BARTHOLD, Vasili V., (1308), Coğrafya-yı Tarih-i İran, (trc. H. Serdadur), Çaphâne-i İttihâdiye, Tahran.
BELLEW, Henry Walter, (1880), The Races of Afghanistan, Thaeker-Spink and Co., Calcutta.
BURNES, Alexander, (1839), Travels into Bokhara l-ll, John Murray, London.
CÖHCE, Salim, (2001), "İlkçağda Hindistan'da Türk Varlığı", Hindistan Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi l/l, (Ocak-Haziran), Malatya, s. 9-22.
DAMES, Longworth M., "Hezare" İ.A. V/I, s. 447-448.
DULLING, G.K., (1973), The Hazaragi Dialect of Afghan Persian, Central Asian Research Center, London.
ELPHINSTONE, Mountstuart, (1842), An Account of the Kingdom of Caubul 1-II,Richard Bentley, London.
FERDINAND, Klaus, (1962), "Nomad expansion and commerce in Central Afghanistan: a sketch of some modern trends", Folk IV„ s. 123-159.
FERRIER, Joseph Pierre, (1857), Caravan Journeys and Wanderings in Persia, Afghanistan, Türkistan and Baloochistan, (Ed. H.D. Seymour), John Murray, London.
FEYZ MUHAMMED HAN, (1373), Siracü't-tevârih I1I/1,Müessese-i Tahkikât ve İntişârat-ı Belh, Tahran.
GIBB, Hamilton Alexander Rosskeen., (2005), Orta Asya'da Arap Fetihleri, (çev. H. Kurt), Çağlar Yayınları, Ankara.
GROUSSET, Rene, (1993), Bozkır İmparatorluğu, (çev. M.R. Üzmen), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
GUBAR, Gulam Muhammed, (1374), Afganistan der mesir-i Tarih, İntişârat-ı Cumhurî, Tahran.
HABİBÎ, Abdulhay, (1962), "Aya Hezare kelime-i kadimter est?", Aryana XX/5, Kâbil, s. 17-25.
HUSSAIN, Muhammed, (2003), The Hazaras of Afghanistan: A Study of Ethnic Relations, McGill University, Quebec.
KAKAR, M. Hassan, (2006), A Political and Diplomatic History of Afghanistan 1863-1901, Brill, Boston.
KONUKÇU, Enver, (1973), Kuşan ve Ak-Hunlar Tarihi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara.
KONUKÇU, Enver, (2001), "Hindistan'daki Türkler", Hindistan Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi l/l, (Ocak-Haziran), Malatya, s. 23-31.
LIGETTI, Layos, (1986), Bilinmeyen İç Asya, (çev. S. Karatay), TTK Basım Evi, Ankara.
MEHMED FAZLI, (2008), Afganistan'a Seyahat, (hzî. A. Ahmetbeyoğlu), Selis Yay., İstanbul.
MERÇİL, Erdoğan, (1989), Gazneliler Devleti Tarihi, TTK, Ankara.
MİRAHMEDÎ, Meryem, (1989), "Nejad-nâme-i Afgan", Journal of Historical Research î/2, (Tahran, Autumn/Payiz), s. 1-81.
MİRZA MUHAMMED HAYDAR, (1895), The Tarikh-iRashidi,(nşr. N.Elias), (trc. E.D. Ross), Sampson Low Marston and Comp., London.
MOUSAVİ, Sayed Askar, (1379), Hezareha-yı Afganistan, (trc. Esadullah Şifayı), Simurg, Tahran.
MİMETULLAH İBN HABİBULLAH, (1836), Tarih-i Han-ı Cihanı ve Mahzân-ı Af ganî: History of the Afghans I-H, (nşr. B. Dorn), Printed for the Oriental Translation Fund of Great-Britain, London.
On Yuan Chwang's Travels in India 629-645 A.D., (1904), (nşr. T. Watters), Royal Asiatic Society, London.
POLADI, Hassan, (1381), Tarih-i Hezâreha, (trc. A.A. Kirmanı), İran Yekta, Tahran.
PRAWDIN, Michael., (1967), The Mongol Empire, The Free Pres, New York.
ROUX, Jean-Paul, (2008), Büyük Moğolların Tarihi: Babur (Çev. Lale Arslan Özcan), Kabalcı Yay., İstanbul.
SCHURMANN, Franz, (1962), The Mongols of Afghanistan; An Ethnography of the Moghols and Related People of Afghanistan, University of California, Mouton and The Hague.
SPULER, Bertold, (1987), İran Moğolları, (nşr. C. Köprülü), TTK Ankara.
ŞEŞEN, Ramazan, (1985), İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Türk Kültürünü Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
THESIGER, Wilfred., (1955), "The Hazaras of Central Afghanistan", The Geographical Journal, Voll21, No:3, (September), s.312-319.
TOG AN, Zeki Velidf, (1982), Oğuz Destanı: Reşideddin Oğuznâmesi, Tercüme ve Tahlili, Enderun Kitabevi, İstanbul.
TOGAN, Zeki Veiidî, (1985), "Eftalit Devletini Teşkil Eden Kabilelere Dair", Atatürk Üniversitesi F.E.F. Araştırma Dergisi XIII/1, (Erzurum), s.58-63.
VAMBERY, Arminius, (1864), Travels in Central Asia, John Murray, London.
VLADIMIRTSOV, Boris Y„ (1995), Moğolların İçtimaî Teşkilâtı, (çev. A. İnan), TTK, Ankara.
WEIERS, Michael, (1975), "The Language of the Hazara people and of the Mongols of Afghanistan", Afghanistan Journal 11/3, s. 98-102.
YAZICI, Orhan, (2006), "Gılcayların Menşei", Orta Doğu Araştırmaları Dergisi IV/I, (Elazığ, Ocak),s.31-49.
ZAHİRÜDDİN MUHAMMED BABUR, (1987), Vekayi I-II, (nşr. R.R. Arat), TTK, Ankara.