Osmanlı Devleti'nde Devlet Adamı Kıtlığı (Kaht-ı Rical) Hakkında II. Abdülhamid'e Sunulan Bir Rapor

II. Abdülhamid dönemi Osmanlı Devleti’nin hayatta kalma mücadelesi verdiği bir devredir. Bu dönemde başta padişah olmak üzere devlet adamları ve aydınlar devletin çöküşünü durdurmak için çeşitli çözüm yolları aramışlardır. II. Abdülhamid de onlardan düşüncelerini “lâyiha” şeklinde kendisine takdim edilmesini istemiştir. Hayatı hakkında çok detaylı bilgilere sahip olmadığımız Nusret Paşa’nın devletin içerisinde bulunduğu sıkıntıların kaynağı olarak “kaht-ı rical” yani devlet adamı kıtlığına bağlamaktadır. Lakabı “Deli” olan Nusret Paşa’nın hâlen devleti idare etmekte olan kişilerin yetersizliği ve kifayetsizliğini bu lakaba uygun bir şekilde kendi açısından izah etmektedir.

A Report About Paucity of Statesman (Kaht-ı Rical) was Presented to Abdulhamid II. in Ottoman States

It was time that Ottoman States tried to survive in the Abdulhamid II. period. In this period, especially king and statesmen and other intellectuals try to find different solution for preventing from collapsing. Abdulhamid II wanted them these solutions to be presented as a type of pleading. Nusret Pasha, we haven’t known much things about his life, thought that these problems’ origin was paucity of statesman “kaht-ı rical”. His nickname was “Mad”. He thought these statesmen who had stil ruled the states were disability and insufficient. He explained this situation according to his nickname.

___

  • BOA, YEE, 9/26, Nusret Paşa’nın Islahat Lâyihası.
  • BİREN, M.T. (1993), “Bir Devlet Adamının” Mehmet Tevfik Beyin (Biren) II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, F. Rezan Hürmen (haz), C. 1, Arma Yayınları, İstanbul.
  • GÖKBİLGİN, T. (1993), “Midhat Paşa”, İslam Ansiklopedisi, C. 8, MEB Yayınları, İstanbul, s. 280.
  • GÖVSA, İ. A. (1933-1935), Meşhur Adamlar Hayatları ve Eserleri, C. III, İstanbul.
  • Mahmud Celâleddin Paşa (1983), Mir’ât-ı Hakikât Târihi Hakikatlerin Aynası, (haz. İsmet Miroğlu), Berekât Yayınları, İstanbul.