XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda İspir'in İdari Statüsü ve Bazı Önemli Olaylar

Erzurum ve çevresi, Osmanlı idaresine girince, daha önce tesis edilmiş Diyarbakır Beylerbeyliği’ne bağlanarak idare edilmiştir. Bu ilk idarî yapılanmada sancak olan İspir daha sonra kurulan Erzurum Beylerbeyliği’ne bağlı olarak bu statüsünü devam ettirmiştir. Tanzimat Dönemine kadar sancak olarak yönetilen İspir, yeni yapılanmada önce Erzurum’a bağlı nahiye, sonra Bayburt Sancağına bağlı kaza, daha sonra Erzincan sancağına bağlı kaza ve nihayet Erzurum’a bağlı kaza ve ilçe olarak yönetilmiştir. XVIII. ve XIX. yüzyıl, Osmanlı Devleti’nde idarî ve sosyal kargaşanın arttığı bir dönemdir. Ülke genelinde olduğu gibi İspir’de de asayişin bozulduğu, bazı resmî görevlilerin halka zulüm ettiği, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde türeyen eşkıyaların İspir’e gelip olaylara sebep olduğu görülür. Yine XIX. yüzyılda, İspir’de halkı etkileyen tabiî afetler, yangınlar, salgın hastalıklar da meydana gelmiştir. Telgraf hattının İspir’e gelmesi, hükümet konağının yapılması, posta idaresinin kurulması da bu dönemde yaşanan diğer önemli gelişmelerdendir.

Administrative Status of Ispir and Some Important Events in XVIII th and XIX the Century

After falling under the control of Ottomans, Erzurum and its surroundings were conjoined to Grand Seigniory of Diyarbakir, which had been established before, and were administrated by that seigniory. In this administrative forming, Ispir was a sanjak and it sustained this status under the seigniory of Erzurum, which came into being later. Ispir, which had been administrated as sanjak until Tanzimat Era, was governed as township of Erzurum, as borough of Bayburt, Erzincan and Erzurum, respectively, in the new govermental forming. XVIII. and XIX. centuries were periods when administrative and social disorders increased in Ottoman State. It is seen that public security deteriorated, some officials persecuted the public, rebels emerging in the Black Sea Region came and provoked incidents. A lot of natural calamities, fires, epidemics that affected the public of Ispir occured during the XIX. century. The building the government house, the arrival of telegraph in Ispir, the establisment of the National Postal Service were among significant developments of the era.

PDF

___

BAYKARA Tuncer (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş, Ankara.
BAYRAK Şaban (1998), 18.Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Eşkıyalık Olayla-rı, (İnönü Üni. Sos. Bil. Enst. Basılmamış Doktora Tezi), Malatya.
ÇAĞLAYAN M. Yılmaz, (1981), Şu Bizim İspir, Erzurum.
Fon Kod: Hat. Dos No: 183, Güm No: 8449 (29 Z 1204).
Fon Kod: C.EV. Dos No: 558. Göm No: 28172.
Fon Kod: A:MKT, Dos No: 143, Göm No: 100 (15-8-1848).
Fon Kod: A:MKT, Dos No: 83, Göm No: 84 (21-7-1853).
Fon Kod: A-MKT. MVL, Dos. No:58, Göm. No: 15.(22-11-1852).
Fon Kod: DH-MKT, Dos. No: 1490, Göm No: 4.
Fon Kod: DH-MKT, Dos. No: 1534, Göm No: 93.
Fon Kod: C.DH, Dos. No:302, Göm No:15065 (10-5-1784).
Fon Kod: C.DH, Dos No: 332, Göm No: 16570 (8-7-1793).
Fon Kod: C.DH, Dos No: 333, Göm No: 16604 (26-7-1793).
Fon Kod: C.213, Dos No: 72, Göm No: 3553 (7-8-1793).
Fon Kod: C.ML, Dos No: 20, Göm No: 908 (4-4-1795).
Fon Kod: HAT, Dos No: 81, Göm No: 3361 (19-11-1801).
Fon Kod: HAT, Dos No: 1326, Göm No: 51722 (7-10-1820).
Fon Kod: C.ZB, Dos No: 53, Göm No: 2643 (2-10-1826).
Fon Kod: HAT, Dos No:770, Göm No: 36176/K 5-R-1242 (6-11-1826).
Fon Kod: A-MKT. UM Dos No: 490 Göm No: 65 (11-8-1861).
Fon Kod: A-MKT-UM, Dos No: 500, Göm No: 29 (21-9-1861).
Fon Kod: DH-MKT Dos No: 1807, Göm No: 126 (10-2-1891).
Fon Kod: DH-MUİ, Dos No: 19-1 Göm No: 59 (6-10-1909).
Fon Kod: DH-MUİ, Dos No: 63, Göm No: 78 (22-4-1910).
Fon Kod: DH-İD, Dos No: 51, Göm No: 1 (17-9-1910).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 150, Göm No: 37 (15-10-1893).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2428, Göm No: 23 (14-11-1900).
Fon Kod: DH-EUM-EMN, Dos No: 81, Göm No: 28.
Fon Kod: İ-MYL, Dos No: 514, Göm No: 23180.
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1540, Göm No: 18 (7-9-1888).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1794, Göm No: 106 (23-12-1890).
Fon Kod: İ.PT, Dos No: 5, Göm No:1313/Ca-04 (11-11-1895).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2110, Göm No:94 (26-9-1898).
Fon Kod: İ.PT, Dos No:12, Göm No: 1318/13-02 (28-10-1900).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2429, Göm No:127 (20-11-1900).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1756, Göm No: 23.
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1801, Göm No: 5 (20-1-1891).
Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1801, Göm No: 121.
Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2179, Göm No: 119 (19-3-1899).
Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2386, Göm No: 58.(7-8-1900).
Fon Kod: DH.MKT. Dos No: 2444, Göm No:42 (3-1-1901).
Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2458, Göm No: 58 (7-3-1901).
Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2473, Göm No: 38 (16-4-1901).
Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 644, Göm No:75 (7-5-1904).
Fon Kod: DH.MB-HPS, Dos No: 21, Göm No: 46 (14-1-1917).
KILIÇ Orhan (1997), 18.Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksi- matı-Eyalet ve Sancak Taksimatı-Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ.
KIRZIOĞLU Fahrettin (1992), Yukarı-Kür ve Çoruh Boylarında Kıpçaklar, Ankara.
OĞUZ Süleyman (1986), Osmanlı Vilayet İdaresi ve Doğu Rumeli Vilayeti (1878-1885), Ankara.
ÖZKAYA Yücel (1994), Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, Ankara.
ŞAŞMAZ Musa (2007), 19. ve 20. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İdari Taksimatı, (Yayımlanmamış Kitap), Niğde.
YINANÇ Mükrimin H. (1993), “Erzurum”, İslam .Ansiklopedi, C. 4., İstanbul.

ISSN: 1300-7874
Başlangıç: 1995
Yayıncı: Prof. Dr. Hazım Hikmet POLAT

Arşiv