Kültürler arası öğrenme üzerine bir kavram-model denemesi ve Türkçe ders kitapları

Sosyoloji, kültür ve eğitim yönünden pek çok araştırmaya konu edinilen kültürler arası öğrenme, genellikle çok kültürlülüğün ve çok dilliliğin o topluma yansıması şeklinde düşünülmüştür. Kültürler arası öğrenme ülke sınırları içerisinde farklı veya benzer dil, din, gelenek ve göreneklere mensup bireylerin alt, üst ve çeşitli yabancı kültürel unsurlarla gerçekleştirdikleri iç ve dış etkileşim veya iletişimdir. Etnisite kavramını da içeren kültürler arası öğrenme, demografik, tarihî, coğrafi, siyasi ve kültürel birçok özelliği yapısında barındırır ve ülkeden ülkeye, hatta kıtadan kıtaya farklı yapısal özellikler taşır.Bu çalışmada disiplinler arası yaklaşımla kültürler arası öğrenme yönünden 2009-2010 eğitim öğretim yılında ilköğretim 1-5. sınıflarda okutulmuş olan MEB ders kitapları durumsal yönden incelenmiş ve kültürler arası öğrenme yönünden eksiklik ve yeterlilikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, önce kültür, kültürel farklılık, kültürler arasılık, çok kültürlülük ve bunlara bağlı olarak yabancı ve azınlık kavramları sorgulanmış, kültürler arası öğrenmeyle ilgili olarak oluşturulan kavram-model çerçevesinde ana dili ders kitapları tasvirî yöntemle incelenmiştir. Sonuç olarak programda kültürler arası öğrenmeye yeterince yer verilmediği ve ana dili ders kitaplarının kültürler arası öğrenme, evrensel kültürü örnekleme ve küreselleşme yönünden dış dünyayla bütünleşmede yetersiz olduğu tespit edilmiştir.

Turkish books and an attempt to develop an m conceptual model on basis of intercultural learning

Sociology, on the basis of cultural and intercultural learning that have been subjected to many investigations has generally been thought as a reflection of the multiculturalism ands multilingualism in the public. Intercultural learning is an inner or outer communication and interaction which has been realized by those who belong to same or different languages, religions, customs and traditions inside the national borders through high and subcultures and cultural values that having foreign values. Intercultural learning, which includes the concept of ethnicity, gives shelter to many demographic, historic, geographic and political specialties and conveys different specialties among the nations and continents.In this study the textbooks of the MEB, which had been taught at primary schools from first to fifth classes within the educational periods of 2009 and 2010, have been investigated with an interdisciplinary approach and the efficiency and deficiency of them have been tried to find out in the respect of intercultural learning. With this aim, the culture, cultural differences, intercultural, and multiculturalism and depending on them, the concepts referring to foreigners and ethnic minorities have been questioned and meanwhile, the textbooks of main language have been investigated in a descriptive way on the frame of concept-model, which has been formed in connection with the intercultural learning. In short, it has been understood that, the intercultural learning has not been taken place sufficiently and it has been determined that the main language textbooks have remained deficient in the respects of intercultural learning, exemplifying the universal culture and globalization.

PDF

___

ABELES, Marc (2009), "Homo Communautarıus". Avrupa 'ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (hzl. Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 49-68.
AKBULUT, Yılmaz (1998), Ermeniler ve Bingöl'de Ermeni Tehcirleri, Ankara.
AKŞİT, Bahattin (2007), "Sosyoloji, Antropoloji ve Kültür Araştırmaları Alanlarında Mevcut Durum Saptaması, Yeni Eğilimler ve Bazı Öngörüler". Günce, S. 37, Ankara, s. 8-11.
AKTÜRK, Şener (2008), "Türkiye Siyasetinde Etnik Hareketler: 1920-2007", Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 43-74.
ARNOLD, Matthew (1994), Culture and Anarchy, (Ed. Dover Wilson), Cambridge University Press.
AŞGIN, Sait (2000), Doğu Anadolu Gerçeği, Malatya.
ATAŞE (1983), Belgelerle Ermeni Sorunu,.T:C. Genelkurmay, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Ankara.
BİLGİN, Ülkü (2008), Azınlık Hakları ve Türkiye, İstanbul.
BRUBAKER, Roger-David D. Laitin (2008), "Etnik ve Milliyetçi Şiddet", Doğu Bati', DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 211-238.
BURAN, Ahmet (2009), Doğu ve Güneydoğu'nun Dil Atlası, Biyografi Net İletişim Yayıncılık, İstanbul.
COŞKUN, Hasan (1996a), "Eğitim Teknolojisi Işığında İki Kültürlü ve İki Dilli 'Anadil' Dersi", Dil Dergisi, S. 44, Ankara, s. 5-16.
COŞKUN, Hasan (1996b), "Eğitim Teknolojisi ve Kültürlerarası Eğitim Bağlamında İlköğretim İkinci Sınıf Türkçe ve Almanca Ders Kitaplarının İçerik Sorunları", Türkiye'de ve Almanya'da ilköğretim Ders Kitapları, Türk Alman İşleri Kurulu Yayın Dizisi, Ankara, s. 59-76.
CUSHNER, Kenneth-Lawrence Erlbaum (1998), International Perspectives on Intercultural Education, Mahwah NJ.
ÇETİN, Şaban (2004), "Değişen Değerler ve Eğitim", Millî Eğitim, S. 161, Ankara, s. 5-16.
DEMİR, Ömer-Mustafa Acar (2005), Sosyal Bilimler Sözlüğü, Adres Yayınları, Ankara.
DEMİREL, Özcan (2005), "Avrupa Konseyi Dil Projesi ve Türkiye Uygulaması". Millî Eğitim, S. 167, Ankara, s. 71 -81.
DEUTSCHLAND (2007), Forum fur Politik, Kultur und Wirtschaft, Frankfurt am Main, August/September.
DEUTSCHLAND (2008), Forum für Politik, Kultur und Wirtschaft, Frankfurt am Main, Qktober/November.
EAGLETON, Terry (2005), Kültür Yorumları, (çev. Özge Çelik), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
ECRİ (2005). European Commission against Racism and Intolerance. Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu, Üçüncü Türkiye Raporu, Kabul Edilme Tarihi 25 Haziran 2004, Strasbourg, 15 February 2005.
ECRİ (2009). European Commission against Racism and Intolerance. Ecn-Bericht über Deutshland (Vierte Priifungsrunde), Verabschiedet am 19 Dezember 2008, Veröffentlicht am 26 Mai 2009.
EKER, Süer (2009), "Avrupa Birliği'nin Yeni Mottosu 'Farklılıkta Birlik' ve Türkçenin 'Farklılıkta Birlik'teki Yeri", Bilig, S. 49, s. 35-58.
ERGUN, Ayça (2008), "Güney Kafkasya'da Etnik Kimlik ve Çatışma: Azerbaycan ve Ermenistan Ulusal Kimliklerinde Karabağ Sorunu", Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, Ankara, S. 44, s. 195-208.
FERRY, Jean-Marc (2009), "Avrupa Devleti", Avrupa'ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 185-236.
FİGEL, Jan-Joaquin Almunia (2007), Avrupa'da Eğitime İlişkin Temel Veriler, Ankara.
GENÇ, H. Mustafa (2005), Dünden Bugüne Ermeni Olayları ve Soykırım Yalanı, Samsun.
GÖMLEKSİZ, Mehmet Nuri-İlhami Bulut (2007), "Yeni İlköğretim Türkçe 1 Dersi Öğretim Programının Uygulamadaki Etkililiğinin Değerlendirilmesi", Millî Eğitim, S. 175, Ankara, s. 161-184.
GÜVENÇ, Bozkurt (1996), Kültür ve Demokrasi, Ankara.
GÜVENÇ, Bozkurt (2002), Kültürün ABC'si, İstanbul.
HAK (Harp Akademileri Komutanlığı) (2004), Türkiye'nin Yeni Dünya Düzenine Entegrasyonu Açısından Milli Güç Unsurlarının Değerlendirilmesi, Milli Güvenlik Akademisi, Ankara.
HATİPOĞLU, Gülden (2008), "İrlanda: Edebiyat Politikaları ve Kimlik Retoriği", Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 173-192.
HUBER, Emel (2007), "Bildirişim Edincinin Dil Edincine Etkisi", Dil Dergisi, S. 135, Ankara, s. 7-20.
İÇDUYGU, Ahmet- Şule Toktaş (2005). Yurtdışından Gelenlerin Nicelik ve Niteliklerinin Tespitinde Sorunlar, Türkiye Bilimler Akademisi Raporları, 12, Ankara.
İLKHAN, İbrahim (1995), "Kültürel Değişim mi Yoksa Kültürler Arası İletişim mi?", Dil Dergisi, S. 30, Ankara, s. 5-9.
İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE KİLAVUZU (1-5. SINIFLAR) (2005), T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE KİLAVUZU (6, 7, 8. SINIFLAR)(2006), T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
İLTER, Erdal (1999), Ermeni Kilisesi ve Terör, Ankara.
KANTARCIOĞLU, Selçuk (1998), Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarında Kültür, Ankara.
KASTORYANO, Riva (hzl.) (2009), "Çokkültürlülük Avrupa İçin Bir Kimlik Mi?", Avrupa'ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 17-45.
KURUBAŞ, Erol (2008), "Etnik Sorunlar: Ulus-Devlet ve Etnik Gruplar Arasındaki Varoluşsal İlişki", Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 11-41.
KÜÇÜK, Salim (2004), 'Türk Atasözü ve Deyimlerinde Halk ve Topluluk İsimleri", Bilig, S. 28, s. 31-42.
KÜÇÜK, Salim-Bilgehan Atsız' Gökdağ (1998), "MEB, ilköğretim 1. kademe Türkçe Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme Denemesi", Dil Dergisi, Ankara, S. 73, s. 5-35.
LEE, Ki Young (1998), Ermeni Sorununun Doğuşu, Ankara.
LENGERANLI, Yunus (2001), "Sovyet Döneminde Türkleri Ruslaştırmak Amacıyla Uygulanan Dil ve Diğer Politikalar Üzerine Bir İnceleme", Türk Yurdu, S. 169, Ankara, s. 12-19.
MİLLAS, Herkül (1989), Tencere Dibin Kara... Türk Yunan İlişkilerine Bir Önsöz, İstanbul.
MÜLLER, Harald (2001), Kültürlerin Uzlaşması, (çev. Ali Çimen), İstanbul.
OĞUZKAN, A. Ferhan (1993), Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara.
ÖNDER, Ali Tayyar (2007), Türkiye'nin Etnik Yapısı, Halkımızın Kökenleri ve Gerçekler, Ankara.
ÖZBAY, Murat (2002), "Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi", Türk Dili, S. 602, Ankara, s. 112-120.
ÖZÜYILMAZ, Ömer (2008), Gurmanc ve Kürtlerin Kökeni, Karakutu Yayınları, İstanbul.
PİNKEL, Faik (1987), "Anadili Olarak Türkçe: Seçimlik ya da Tamamlayıcı Dersten Asıl Derse". Tiirkisch als muttersprache in der Bundesrepublik Deutshland Schulbiicher und Unterrichtskonzepte zwischen zwei Kulturen (Federal Almanya'da Anadili Olarak Türkçe, İki Kültür Arasında Ders Kitapları ve Öğretim Üzerine Taslaklar), (Yayınlayanlar: Klaüs Kreiser, Faik Pingel), Studien Internationalen Schulbuchforschung Schriftenreihe des Georg-Eckert Instıtuts, Braunschweig, s. 29-46.
RADEMACHER, Helmolt-Maria Wilhelm (1991), Spiele und Übungen zum Interkulturellen lernen, f Un ter Mitarbeiter von T. Uckermann), Berlin.
SARGUT, A. Selami (2001), Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, Ankara.
SARP, Aydilge (2003), "Avrupa Birliği Kültür Politikaları", Varlık, S. 1154, İstanbul, s. 6-17.
SCHMİTT, Guido (1993), "Mit Fremden in Frieden leben lernen, Interkulturelles Verstehen und Handeln", Beitrage aııs Erziehungs Sozial und Sprachwissenschaften, Centaurus Verlagsgesellschaft, Pfaffenweiler, s. 271-280.
SCHWENK, Helga (2002), "Sprachunterricht im Europaıschen Kontext", Avrupa Çalışmaları Dergisi, S. 3, Ankara, s. 113-131.
SOFUOGLU, Adnan (1996), Fener Rum Patrikhanesi ve Siyasi Faaliyetleri, İstanbul.
STERNECKER, Petra (1992), "Kültürelle Identitât und İnterkulturelles Lernen". Schriften des İnstituts fiir angewandte Kommunikationsforschung, Band 4, Leske und Budrich, Opladen.
TEBLİĞLER DERGİSİ (2008), "Ders Kitapları ile Eğitim Araçlarının İncelenmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönergede Değişiklik Yapılmasına Dair Yönerge". Milli Eğitim Bakanlığı, S. 2612, s. 450-451.
TEZCAN, Mahmut (1997a), Kültürel Antropoloji, Ankara.
TEZCAN, Mahmut (1997b), Türk Kişiliği ve Kiiltür-Kişilik İlişkileri, Ankara.
THÜRMANN, Eike (1992), "Muttersprachlicher Unterricht für auslândische Kinder-Die Situation in der Bundesrepublik Deutschland", Interkulturelle Erziehung und Zweisprachigkeit, (Herausgeben von Rupprecht S. Baur, Gregor Meder, Vlatko Previşic), Schneider Verlag, Hohenehren, s. 96-108.
TURAL, Sadık (2001), Ermeni Meselesine Dair, Ankara.
TUTAL, Nilgün (2006), Küreselleşme İletişim Kültürler ara sı l ık, İstanbul.
TÜRKDOĞAN, Orhan (1988), Değişme-Kiıltür ve Sosyal Çözülme, İstanbul.
TÜRKDOGAN, Orhan (2006), Etnik Sosyoloji, Türk Toplumunun Etnik Yapısı, İstanbul.
UYAR, Berrin (2007), "Eyleme ve Üretime Dayalı Karşılaştırmalı Kültür Çalışmaları Dersi: Don Kişot ile Nasrettin Hoca'yı Tanıştırmak", Türk Dili, S. 135, Ankara, s. 45-59.
WEBER, Peter J. (2004), "Bildungspolitik und Sprachenpluralismus in der Europaischen Union", Bildung und Erziehung, S. 57, Böhlau, s. 5-25.
WEİLER, Joseph H. H. (2009), "Temel Haklar ve Temel Kısıtlamalar: İnsan Haklarının Korunmasındaki Ortak Normlar ve Uzlaşmaz Değerler", Avrupa'ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 101-126.
WiMMER, Franz Martin (2009), Kültürlerarası Felsefe, (çev. Mustafa Tüzel), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
WİNKLER, Beate (1995), "Kulturdialog: Chancen, Probleme, Perspektiven", Kultur-Kontakte, Deutsch-Tiirkisches Symposium, (Kültür İlişkileri-Türk Alman Sempozyumu 1995), Körber Stiftung, Hamburg.
WOLTON, Dominique (2009), "İletişim ve Avrupa Çokkültürlülüğünden Kültürel Birlikte Yaşama", Avrupa'ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 69-83.
YILDIRIM, Hüsamettin (2000), Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara.
YILDIZ, Şerife (1998), "Ein Fremdkörper im Körper-über die Grundlegenden Probleme der Türkischen Migranten in Deutschland", Dil Dergisi, S. 68, Ankara, s. 45-50.
YİĞİT, Ali Atalay 1999), "Eğitim ve Kültür Açısından Atatürk'ün Getirdiği Modelin Fikrî Temelleri ve Hedefleri", Erdem, S. 33, Ankara, s. 1037-1047.