Demokrat Parti dönemi Türk- Amerikan ilişkilerinde basın sansürü ve Pulliam Davası

Demokrat Parti Dönemi Türk-Amerikan İlişkileri, Marshall Yardımları ve Türkiye'nin NATO'ya girmesi gibi gelişmelerin açtığı yolda hızla gelişerek devam etmiştir. Dönemin devlet adamları tarafından NATO ile Türkiye'nin dolayısıyla da ABD'nin çıkarları özdeş olarak algılanmış ve Türkiye'nin uluslararası politikası bu düşünce üzerine bina edilmiştir. NATO üyeliği Sovyet Rusya ile Türkiye arasında belirgin kır-mızıçizgiler çekmişse de; Başbakan Menderes özellikle iktidarının son yıllarında Sovyet Rusya ile iyi ilişkiler geliştirmek isteyince; bu politika ABD'nin dikkatini Türkiye üzerine çekmiş ve Demokrat Parti Hükümeti'nin izlediği politikadan memnuniyetsizliğini Menderes'in ABD ziyaretinde açıkça ortaya koymuştur. Bu noktadan sonra ABD ile Demokrat Parti arasında başlayan, gerginlik, ABD'li gazeteci Eugene C. Pulliam'm 1958 yılı Eylül ayındaki Türkiye ziyareti sonrasında kaleme aldığı ve Demokrat Parti'nin basın politikası ve diğer anti-demokratik uygulamaları nedeniyle sonunun geldiğini ifade ettiği yazıları ile belirginleşmiştir. Menderes bu yazıları tercüme ederek Türkiye'de yayımlayan gazeteler ve yöneticileri hakkında davalar açmış ve bu davalar sonucu verilen cezalar da ABD'nin ve Uluslararası Basın Enstitüsü'nün aracılığı ile Dünya kamuoyuna duyurulmuştur.

The press cencorship and Pulliam Case on Turkish- American affairs at the period of Democratic Party

Turkish-American affairs were established with the Marshall Aids and Turkey's membership to NATO had taken place in the period of Democrat Party. The interests of NATO, Turkey and United States perceived as identical by the statesmen of the period and Turkey's international policy has been developed upon this idea. Turkey's membership to NATO has created certain red lines between Soviet Russia and Turkey but Prime-minister Menderes, especially in the last years of his government, had tended to develop good affairs with Soviet Russia. This policy attracted the attention of the United States on Turkey. Dissatisfaction with the policy followed by the Government of the Democrat Party, stated by the US Government during the visit of Prime-minister Menderes to the United States. Starting from this point of tension with the United States and Democratic Party became evident after Eugene C. Pulliam's visit to Turkey in September 1958. Pulliam had written an article full of scorchers about the press policy of Democrat Party and other anti-democratic acts. He had assumed that Democrat Party was going towards the end with these acts. These articles had been translated and published by some of the newspapers in Turkey. Prime-minister Menderes had opened legal cases to writers and directors of those newspapers. The results of the cases had been announced by the United States and International Press Institute.

PDF

___

ATAÖV, Türkkaya (1969), Amerika NATO ve Türkiye, Aydınlık Yayınevi, Ankara.
BAYRAKTAR, Bayram (2009), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Detay Yayıncılık, Ankara.
BAGLUM, Kemal (1991), Anıpolitik, Bilgi Yayınevi, Ankara.
BIÇAKÇI, Baskın-ASLANDAŞ, Alper Sedat (1995), Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü, İletişim Yayınları, İstanbul.
BEHRAMOGLU, Namık (1973), Türkiye Amerikan İlişkileri (Demokrat Parti Dönemi), Yar Yayınları, İstanbul.
BERBER, Engin (2007), Türk Dış Politikası Çalışmaları, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
BİRGİT, Orhan (2006), Evvel Zaman İçinde, Doğan Kitapçılık, İstanbul.
BORTAÇİNA, Azer (2000) "Kavgası Demokrasiydi, 19.09.2000 tarihli Milliyet 2000 Gazetesi.
ERHAN, Çağrı (2001), Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, İmge Kitabevi, Ankara.
GÖĞÜŞ, Ali İhsan (2008), Hep İsmet Paşa'nın Yanında, Remzi Kitabevi, İstanbul.
GÜMÜŞ, Okan - SEVİ, Aziz (1996), Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Polat Yayınları, Ankara.
HARRIS, George S. (1972), Troubled Alliance, American Enterprise Institute for Public Policy Research, Washington D.C.
İNUĞUR, Nuri (1992), Tiirk Basın Tarihi, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
KABACALI, Alpay (1990), Türkiye'de Basın Sansürü, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
KABACALI, Alpay (1994), Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KOHEN, Sami (07.12.1959), Görüşme Tam Bir Anlaşma İle Bitti, Milliyet Gazetesi.
KURAN, Ercüment (1994), 500. yılında Amerika, Bağlam Yayınları, İstanbul.
MAZICI, Nurşen, (1998) 1930'a Kadar Basının Durumu ve 1931 Matbuat Kanunu, Ankara Üni. (Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi, Kasım 1996, Yıl 9, S. 18'den ayrı basım, Ankara, s. 132-154).
Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi, Kasım 1996, Yıl 9, Sayı 18'den ayrı basım, Ankara.
ORAN, Baskın (2009), Türk Dış Politikası, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul.
ORKUNT, Sezai (1978), Türkiye-ABD Askeri İlişkileri, Milliyet Yayınları, İstanbul.
ÖKÇÜN, Gündüz - ÖKÇÜN, Ahmet (1974), Türk Antlaşmalar Rehberi (1920-1973), Ankara Üniversitesi SBF Yayınları, Ankara.
PULLİAM, Eugene (1958), "Are we too late in the Middle East?" Arizona Republic, Phoenix.
SANDER, Oral (1979), Türk-Amerikan İlişkileri (1947-1964), Ankara Üni. SBF Yayınları, Ankara.
SÖNMEZOGLU, Faruk (1996), Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul.
SÖNMEZOGLU, Faruk (2006), Türk Dış Politikası, Der Yayınları, İstanbul
TOKER, Metin (1991), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944-1973, Bilgi Yayınevi, Ankara.
TOPUZ, Hıfzı (1973), 100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
USLU, Nasuh (2000), Türk Amerikan İlişkileri, 21.Yüzyıl Yayınları, Ankara.
YALMAN, Ahmet Emin (1971), Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, C. IV, Rey Yayıncılık, İstanbul.
YILDIZ, Nuran (1996), "Demokrat Parti İktidarı (1950-1960) ve Basın", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 51, S.I., s. 481-505.