Anadolu Selçuklu banilerinin politik yaşamlarıyla mimari faaliyetleri arasındaki ilişkiler

Dönemin bani karakterini tahlili, Anadolu Selçuklu Sanatının doğru anlasılabilmesi için çok önemlidir. Anadolu Selçuklu Banisini, bina yaptırmaya iten dini, sosyal, politik gibi birçok neden vardır. Buna karsın bina yaptırma kaygısının çoğu zaman tek bir sebebe dayanmadığı görülür. Bunlar arasında, baninin politik kariyerinin çoğu kez diğer sebeplerin önüne geçer. Anadolu Selçuklu Banilerinin mimari eserleri politik bir argüman olarak kullanması dikkat çekicidir. Dönemin önemli yapılarına ait kitabe ve vakfiyelerde, banilerin politik mücadelelerini yansıtan ifadelere sıklıkla rastlanır. Bu çalısmada, bazı örneklerin ısığı altında dönemin banisinin politik kariyeriyle mimarlık faaliyetleri arasındaki paralelliklerden bahsedilecektir.

The relationships between political life and architectural activities of Anatolian Seljuk patronages

An analysis of patronage character is of vital importance for proper understanding of the Anatolian Seljuk art. There Are several reasons as of religious, social and political origin encouraged the Anatolian Seljuk patronage to raise buildings. In any case, the concern for building constructions were mostly incurred from a number of reasons rather that a single one. Among them, the political career of patronage had been the primary one. It is also remarkable that architectural artifacts of Anatolian Seljuki patronages had been used as political arguments. The testimonies reflecting political scrambles of Anatolian Seljuki patronages had been frequently blundered on epigraphs and Vakfiye of the period involved. In this study, paralellisms between political career and architectural activities of patronage of the Seljuk period are discussed in the light of some examples.

PDF

___

AKSĐT, A. (2002), “Melike-i Adiliye Kümbetinde Selçuklu Devri Saltanat Mücadelesine Dair İzler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi”, S. 11, Konya, s.239-245.
AKOK, M. (1967), “Kayseri’de Hunad Mimari Külliyesinin Rölövesi”, Türk Arkeoloji Dergisi, C. XVI, S.1, s.5-44.
ANONİM SELÇUKNÂME. (1952), Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III, (Yay: Feridun Nâfiz Uzluk), Ankara.
BAYRAM S. - KARABACAK A.H. (1981), “Sahib Ata Fahrü’d-din Ali’nin Konya İmaret ve Sivas Gök Medrese Vakfiyeleri”, Vakıflar Dergisi, S. XVII, Ankara, s. 31-61.
BAYRAM, S. (1990), “Merzifon Ulu Camisinin Yeri: Merzifon'da Türk İslâm Eserleri”, Kültür ve Sanat, C. 2, S. 5, s.69-77.
BREND B. (1975), “The Patronage Of Fahraddin Ali Ibn Al-Husain and the Work of Kaluk Abd Allah ın the Development of the Decoration on Portal sın Thırteenth Century Anatolia”, Kunst des Orient, C. X, S. 1-2, Berlin, s.160-187.
CEZAR, M. (1983), The Typical Commercial Buildings of the Ottoman Classical Period and the Ottoman Construction System, İstanbul 1983, s.49-51.
CRANE, H. (1993), “Notes on Saldjuq Architectural Patronage in Thirteenth Century Anatolia”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, C. 36, 1-57.
DEMIR, M. (1996), Türkiye Selçukluları ve Beylikler Devrinde Sivas Şehri, (Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Đzmir, s.217–227.
ELDEM, H.E. (1982), Kayseri Sehri, (hzl. K. Göde), Ankara.
ERDMANN, K. (1961), Das Anatolische Karavansaray, des 13.Jahrhunderts, I, Berlin.
GÖKOĞLU, A. (1952), Paphlagonia, (Kastamonu, Sinop, Çankırı, Safranbolu, Bartın, Bolu, Gerede, Mudurnu, İskilip, Bafra, Alaçam ve Civarı Gayrimenkul Eski Eserleri Arkeolojisi), Kastamonu.
HALİL EDHEM (1333/1912), “Merzifon’da Pervâne Muînüddin Süleyman Namına Bir Kitabe”, TOEM, C. 4, S.VIII/43, s. 42-52.
HÜSEYĐN HÜSAMEDDĐN Abdi-Zâde (1986), Amasya Tarihi, C. II, Amasya. İBNİ BİBİ. (1996), El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), (hzl. M. Öztürk) C.I-II, Ankara.
KARAMAĞARALI, H., (1976), Kayseri’de Hunad Camiinin Restitüsyonu ve Hunad Manzumesinin Kronolojisi Hakkında Bazı Mülahazalar”, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C. XXI, s. 199-243.
KAYMAZ, N. (1970), Pervâne Mu’inü’d-Dîn Süleyman, Ankara.
ORAL, M Z. (1958), “Durağan ve Bafra’da Đki Türbe” Belleten, C. XX, S.79, s. 385-411.
ÖZBEK, Y. (2002), “Womwn’s Tombs in Kayseri/Kayseri Kadın Türbeleri”, Kadın/Woman 2000, C. 3/1, s. 65-114.
SUNAY, S. (2007), “Tokat-Pazar Mahperi Hatun Kervansarayı”, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, (Ed: H. Acun), Ankara, s. 255-273.
TAŞAN, A.A. (1979), Dün’den Bugüne Merzifon, İstanbul.
TURAN, O. (1998), Selçuklular Zamanında Türkiye, 5. Basım, İstanbul.
TÜRKMEN, K. (1998), “Selçuklu Döneminde Kayseri’nin Đmar Faaliyetlerine Katkıda Bulunan Hanımlar”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (16-17 Nisan 1998), Kayseri, s. 437-451.
ÜLKÜTASIR, M.S. (1976), “Sinop’ta Selçuklular Zamanına Ait İki Tarihi Eser”, Türk Etnografya Dergisi, C. XV, s. 117-124.
WOLPER, E.S. (1995), “The Politics of Patronage: Political Change and the Construction of Dervish Logdes in Sivas”, Muqarnas”, 12, s. 39-47.
YURDAKUL, E. (1970), “Son Buluntulara Göre Kayseri’deki Hunat Hamamı”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, C. II, s. 141-151.