509/1115 Tarihli Sultan İbrahim Vakfı, Şeyh Torasan Zaviyesi ve Türbesi

Çalıştığımız 509/1115 tarihli vakfiye Niğde İli Çamardı İlçesi Bademdere Belediyesi sınırları içerisinde bulunan bir takım mülkün Sul-tan İbrahim tarafından Şeyh Torasan namına vakfedilmesi ile alakalıdır. Vakıf sahibi olan Sultan İbrahim’in Danişmend oğlu Emir (Melik) Gazi olduğu tespit edilmiştir. Vakfa konu olan Şeyh Torasan ise ilk Anadolu fetihlerinde bulunan ve Birinci Haçlı seferinde gösterdiği kahramanlıklarla kendini gösteren Danişmendlilerin Kayseri valisi Hasan Bey’dir. Vakfiyede geçen mülk ve yerleşim birimlerinin büyük bir kısmı ismini bugün bile muhafaza etmektedir. Osmanlı vakıf kayıtlarında da 509/1115 tarihli vakfiyeye atıfta bulunularak Şeyh Torasan Veli adına Bademdere’de bulunan zaviye ve zaviyedarlık görevlerine ait kayıtlar tespit edilmiştir. Bu çalışma ile Çamardı çevresinde Danişmendli varlığını ortaya koymaya çalışıp, Şeyh Torasan Veli ve Zaviyesi hakkında izahlarda bulunulacaktır. Ayrıca vakfiyede geçen yerleşim birimlerinin bugünkü durumları değerlendirilecektir.

Sultan İbrahim Foundation and the Tomb and Zawiya of Sheikh Torasan dated back to 509/1115

The study is related to the leaving admistration of the foundation which is located in the town of Bademdere in Çamardı, Niğde Province, to Torasan’s child Şeyh Torasan by Sultan İbrahim. During the study, it was identified that the owner of the foundation Sultan İbrahim was a son of Danişmend, named Emir Gazi (Melik Gazi). Şeyh Torasan who is the subject to the Foundation was Hasan Bey, the governor of Kayseri, Danişmend and well known with his success in the First Anatolian conquest .Besides this his heroism during the First Crusade had a significance in the history. The names of properties and large settlements mentioned in the foundation even today are called with their original names. It has been found that there have been some task records which are about zaviye and being dervishes in the Ottoman foundation dated back to 509/1115 in Bademdere in the name of Şeyh Torasan. In this study, it is aimed to demonstrate the existence of Danişmends around Çamardı and to give information about Şeyh Torasan, the tomb of him and dergah, zaviye. In addition, the current situation of settlement units will be assessed.

PDF

___

Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi Defter 582/1, Sayfa 139, Sıra No: 94
Defter 1771, Sayfa 61, Sıra No: 46.
Defter 309/1, Sayfa 231.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi EV.MKT.CHT 00501/43.
EV.MKT 02726/65.
EV.MKT.CHT 00515/13.
AKSARAYÎ (Kerîmüddin Mahmud) (2000), Müsâmeretü’l-Ahbâr, çev. Mürsel Öztürk, TTK, Ankara.
CAHEN, Claude (1984), Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, çev. Yıldız Moran, E Yay., İstanbul.
ÇAYIRDAĞ, Mehmet (2001), “Kayseri’nin İncesu İlçesinde Şeyh Turesan Za-viyesi”, Kayseri Tarihi Araştırmaları, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., No: 38, Kayseri, s. 101-106.
DEMİR, Necati (2006), “Danişmend Gazi Destanı”, Hece Yay., Ankara.
DEMİRKENT, Işın (2004), Haçlı Seferleri, Dünya Kitapları, İstanbul.
DÜNDAR, Akif (2001), Niğde Çevresinde Ziyaret ve Ziyaret Yerleri, Erciyes Üni., SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
ERTUĞRUL, Ali (2009), Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in El-Veledü’ş-Şefik Ve’l-Hâfidü’l-Halik’i, C. I, Do-kuz Eylül Üni. SBE Doktora Tezi (Yayınlanmamış), İzmir.
Halil Edhem (1333), “Anadolu’da İslamî Kitabeler: Melik Gazi” TOEM, cüz 32, İstanbul, s. 449-467.
HASLUCK, F. W. (1929), Christianity and Islam Under the Sultans, At The Clarendon Press, Oxford.
İsmail Hakkı-Rıdvan Nafiz (1997), Sivas Şehri, hzl. Recep Toparlı, Sivas Ticaret ve Sanayi Odası, Sivas.
Katip Çelebi (H. 1145), Cihannüma, İstanbul.
KONYALI, İbrahim Hakkı (1974), Âbideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi, II, Fatih Yay., İstanbul.
KONYALI, İbrahim Hakkı (1975), Âbideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi (ve Ortaköy Tarihi), III, Fatih Yayınevi, İstanbul.
Muallim Sapancalı Hüsnü (2009), Hasan Dağı’nda İlmî Cevelan, hzl. Nevzat Topal, Kömen Yay., Konya.
NEŞRİ (Mevlânâ Mehmed) (2008), Cihânnümâ, hzl. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul.
ORAL, Zeki (1936), “Niğde Tarihi”, Akpınar, 17 (Temmuz 1936), s. 3-4.
ÖZAYDIN, Abdülkerim (1993), “Danişmenliler”, DİA, VIII, s. 469-474.
ÖZEŞSİZ, Mehmet (1996), Niğde İli İnanç Coğrafyası, Erciyes Üni. SBE Yük-sek Lisans Tezi, Kayseri.
SERT, Mehmet-Bekir Biçer (2007), Danişmend Gâzi Destanı, Akçağ, Ankara.
SOLMAZ, Sefer (2001), Danişmendliler Devleti ve Kültürel Mirasları, Selçuk Üni. SBE Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Konya.
SÖNMEZ, Bayram (1994), Niğde Efsaneleri Tahlil ve Metinleri, Erciyes Üni. SBE Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
TURAN, Osman (1953), “Selçuk Türkiyesi Din Tarihine Dair Bir Kaynak: Fustât ul-‘adâle fi Kavâ‘id is-Saltana”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul, s. 531-564.
TURAN, Osman (1971), Selçuklular Zamanında Türkiye, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul.
TÜTENK, Ahmed Akif (1967), “Niğde’nin Tarih Durumu”, Niğde İl Yıllığı 1967, Ajans-Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
YALÇINKAYA, Ekrem (1940), Muhtasar Malatya Tarihi ve Coğrafyası, İstan-bul.
YAŞAR, Abdî-zâde Hüseyin Hüsameddin (2004), Amasya Tarihi, II, hzl. Mesud Aydın-Güler Aydın, Amasya.