Kırgız Türkçesinde Zarf-Fiiller ve Türkiye Türkçesi karşılıkları üzerine bir araştırma

Bu çalışmada Türk dilinin Kıpçak grubuna giren Kırgız Türkçesindeki zarf-fiilleri, güncel gazete metinleri ve edebi eserlerden derlediğimiz örnekler esasında basit zarf-fiiller ( mesela -A/-y, –(U)B vb.), türemiş zarf-fiiller (mesela –GAndA , –GançA vb.) ve edat grubu yapısındaki zarf-fiiller (mesela -GandAn kiyin, -ArI menen vb.) olarak üçe ayırıp ele aldık ve daha önceki bilimsel çalışmaları da dikkate alarak bunların işlevleri, bazılarının morfofonetik değişkeleri ve dikkat çekici bazı cümle bilgisi özelliklerini Türkiye Türkçesiyle de karşılaştırmak suretiyle değer-lendirdik..

A study on Gerund in Kirgiz and their counterparts in Turkish

Gerund, which are used frequently in Turkic languages along with verbal nouns and participial in infinite clauses express different relations to the content of a verb followed such as synchronous, preterit, posteriori, manner, binding, up temporality, goal etc. We study in these article gerunds in Kirgiz, which is a member of the Kipchak Turkic, using materials taken from newspapers and literary works published in Kirgizia. We classify gerund in Kirgiz as simple gerund (e.g. -A/-y, –(U)B etc.), derived gerund (e.g. –GAndA , –GançA etc.) and gerund which have the form of a postpositional phrase (e.g. -GandAn kiyin, -ArI menen etc.). We compare the gerund in Kirgiz with those of Turkish from the standpoint of their functions and syntax used in both Turkic languages.

PDF

___

ABDUVALİYEV, İ. (2008), Kırgız Tilinin Morfologiyası, Bişkek. AKUNOVA, A. vd. (2009), Azırkı Kırgız Tili, Morfologiya, Bişkek. BANGUOĞLU, T. (2000), Türkiye Türkçesinin Grameri, TDK, Ankara, BİLGEGİL, M. K. (1982), Türkiye Türkçesi Dilbilgisi, Dergâh Yay., İstanbul, BUSSMANN, H. (1998), Routledge Dictionary of Language and Linguistics, London and New York, Routledge.
CAPANOV, A. A. (2010), Til Entsiklopediyası, Turar, Bişkek. DIYKANOV, K.; Kudaybergenov, S. (1957), Kırgız Tilinin Morfologiyası, Frunze. DIYKANOV, K.-Kudaybergenov, S. (1987), Grammatika Kirgizskogo Literaturnogo Yazıka, Frunze: (GKY), GÜRSOY-NASKALİ, E. (1997), Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu, TDK, Ankara, KASAPOĞLU ÇENGEL, H. (2005), Kırgız Türkiye Türkçesi Grameri, Akçağ, Ankara: KOÇ, N. (1992), Açıklamalı Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, İnkılap Kitabevi, İs-tanbul. KORAŞ, H. (2008) Türk Lehçelerinde Hâl Ekleri ve İsim Çekim Ekleri ile Teşkil Edilen (Geçici) Zarf-fiil Şekilleri ve Türkiye Türkçesinde Karşılıkları, VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 20-25 Ekim 2008 Ankara, Türk Dil Ku-rumu (Yayımlanmamış bildiri), KORKMAZ, Z. (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK, Ankara. KUDAYBERGENOV, S. (edit.) (1980), Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası, 1. Bölüm Fonetika cana Morfologiya, İlim, Frunze. OMOROV, A.; Osmonova, N. (2004), Lingvistikalık Terminderdin Sözdük-sprovoçnigi, Bişkek-Calal-abat, ORUZBAYEVA, B. Ö. vd. (edit.) (2009), Azırkı Kırgız Adabiy Tili, Avrasya Press. Bişkek. ORUZBAYEVA, B. Ö.; Zakirova, V. (1981), Grammatikalık Terminderdin Kırgızça-Orusça Sözdügü, Mektep, Frunze. ORUZBAYEVA, B. Ö. (1972), Lingvistikalık Terminderdin Orusça-Kırgızça Sözdügü, İlim, Frunze. ÖZKAN, M; Sevinçli,V. (2008), Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 3F, İstanbul. ÖZTÜRK, J. (2002), Memduh Şevket Esendal’ın İlk Sekiz Hikaye Kitabında Yer Alan Hikâyelerdeki Zarf-fiiller ve Zarf-fiil Grupları, (Çukurova Üniversi-tesi sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.), Adana. SADIKOV, T.; Sagınbayeva, B. (2010), Kırgız-Türk Salıştırma Grammatikasının Negizderi, Bişkek. SARTBAYEV, K. K. (edit.) (1958), Azırkı Kırgız Tili, Frunze: Kırgız Mambas. SEREBRENNİKOV, B; Gadjiyeva, N. (1979), Sravniyel’no-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov, Maarif, Baku. TENİŞEV, E. R. (edit.) (1988). Sravnitel’no-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov Morfologiya. Nauka, Moskva. TURSUNOV, A. (1960). Azırkı Kırgız Tilindegi Çakçıldar. Frunze: Kırgız Mamlakettik Okuu-Pedagogika Basması. ÜSÖNALİYEV, S.; İmanaliyev, S. (2010). Kırgız Tilinin Sprovoçnigi, Turar, Bişkek. VARDAR B. (yönetiminde) (1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. TDK, Ankara. YÜCE, N. (1999), Gerundien im Türkischen, Simurg, İstanbul. Kırgız Türkçesi Örneklerin Alındığı Kaynaklar: ALIMKUL, Ü. (1973). Tandalgan Çıgarmalarının Bir Tomduk Cıynagı. Frunze: Kırgızstan Basması. AYTMATOV, Ç. (2008). Camiyla. Bişkek: Turar. AYTMATOV, Ç. (2007). Birinçi Mugalım. Bişkek. CUNUSOV, K. (1985). Menin Doorum.Frunze: Kırgızstan. ERALİYEV, S. (1981). Tandalgan Çıgarmaları. Frunze: Kırgızstan. Kırgız Tilinin Tüşündürme Sözdügü (1969).Frunze. Obon Gazetesi, sayı: 163. 19 -26. Nisan, 2011. Tamçı Gazetesi, sayı: 15 (246). 2011.