ULUSLARARASI HUKUKTA SİVİL VE DEVLET HAVA ARACI AYRIMI

Uluslararası hukukta, sivil ve devlet hava araçlarına uygulanan hukuki rejimin farklı olması nedeniyle, hava araçlarının ayrımını düzenleyen kuralların belirlenmesi son derece önemlidir. Bu çalışmada sivil ve devlet hava aracı ayrımı, askeri hava araçlarının statüsü, hava araçlarına müdahale ve silahlı çatışmalar hukuku çerçevesinde hava araçlarının niteliği incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sivil Hava Aracı, Devlet Hava Aracı, Askeri Hava Aracı, Şikago Sözleşmesi, ICAO, EUROCONTROL.

The Distinction Between Civil And State Aircraft Under International Law

Since the legal regime applied to civil and state aircraft is different, the determination of international law governing the distinction of aircrafts is highly important. This paper analyses the distinction between civil and state aircraft, the status of military aircraft, international legal rules related to the interception of aircrafts and the legal status of aircrafts under the law of armed conflict.

Keywords:

Civil Aircraft, State Aircraft, Military Aircraft, Chicago Convention, ICAO, EUROCONTROL.,

PDF

___

AKİPEK, Ömer İlhan, Hava Sahasının Devletler Hukuku Bakımından Durumu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1959.
ABEYRATNE, Ruwantissa, “Legal Issues of the Snowden Case: State Aircraft vs. Civil Aircraft”, 62 (4) Zeitschrift fur Luft- und Weltraumrecht, 2013, 648-657.
ABEYRATNE Ruwantissa, Convention on Inernational Civil Aviation: A Commentary, Springer, Heidelberg, New York, 2014.
BATIR, Kerem, Yirmibirinci Yüzyılda Deniz Haydutluğu ve Uluslararası Hukuk, USAK Yayınları, Ankara, 2011.
BATUR YAMANER, Melike; ÖKTEM, A. Emre; KURTDARCAN, Bleda; UZUN, Mehmet C., 12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2009.
BİLSEL Cemil, Milletlerarası Hava Hukuku, Cilt I, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1948.
BLAKE, Duncan P; HANDERSON, Ian S., “Military Use of Sivil Registered Aircraft”, 36 Annals of Air and Space Law, 2011, 133-167.
BOURBONNIERE Michel; HAECK Louis, “Military Aircraft and International Law”, 66 (3) Journal of Air Law and Commerce, 2000-2001, 885-979.
CHENG, Bin, “State Ships and State Aircraft”, 2 Current Legal Problems, 1958, 225-257.
COOPER, John, C., “National Status of Aircraft”, 17 (3) Journal of Air Law and Commerce, 1950, 292-316.
CRAWFORD, Emily; PERT, Allison, International Humanitarian Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2015.
DE OLIVEIRA Ricardo, “The Distinction Between Civil and State Aircraft: Does the Current Legal Framework Provide Sufficient Clarity of Law with Regard to Civil and State Aircraft in Relation to Aviation Practicalities?” 41 (4,5) Air and Space Law, 2016, 329–344.
GEISER, Eric Edward, “The Fog of Peace: The Use of Weapons Against Aircraft in Flight During Peacetime”, 4 Journal of International Legal Studies, 1998, 187-240.
GÖKNİL, Mazhar Nedim, Hava Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1951.
GRIEF, Nicholas, Public International Law in the Airspace on the High Seas, Martinus Nifhoff Publishers, Dordrecht, Boston, 1994.
GÜNEL Reşat Volkan, Uluslararası Havacılık Hukuku, Beta, İstanbul, 2010.
GÜNEYSU, Gökhan, “Askeri Gereklilik İlkesi ve Uluslararası İnsancıl Hukuk”, 4 Ankara Barosu Dergisi, 2012, 91-108.
HENDERSON, Ian; KEANE, Patrick, “Air and Missile Warfare”, in Rain Livoja and Tim McCormack eds., Routledge Handbook of the Law of Armed Conflict, Routledge, New York, 2016, 282-299.
HONIG, Jean Piet, The Legal Status of Aircraft, Martinus Nijhoff, 1956.
HORNIK Jiri, “Article 3 of the Chicago Convention”, 26 Annals of Air and Space Law, 2001, 109-142.
KAHRAMAN, Azime Ayça, Uluslararası Hukuk Kuralları Çerçevesinde Nükleer Silah Kullanımı, Adalet, Ankara, 2016.
MILDE, Michael, International Air Law and ICAO, Eleven International Publishing, Utrecht, 2008.
ÖZMAN, Aydoğan, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, Temel Matbaası, İstanbul, 1984.
PICTET, Jean S., Commentary, III Geneva Convention, Relative to the Treatment of Prisoners of War, International Committee of the Red Cross, Geneva, 1960.
ROBERTS Adam; GUELFF Richard, Documents on the Laws of War, Oxford University Press, Oxford, New York, 2000.
SHAW, Malcolm N., International Law, Cambridge University Press, Cambridge, New York, 2008.
SİRMEN, Kazım Sedat, Hava Araçlarının Tabiiyeti, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara, 2003.
SORGUCU Ayhan, Hava ve Uzay Hukuku, Adalet, Ankara, 2014.
WILLIAMS, Andrew, “The Interception of Civil Aircraft Over the High Seas in Global War on Terror”, 60 Air Force Law Review, 2007, 73-152.
WOUTERS, Jan; VERHOVEN, Sten, “State Aircraft”, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, 2011, 1-6.
12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmelerine Ek Uluslararası Silahlı Çatışmaların Mağdurlarının Korunmasına İlişkin Protokol, Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts, 1977, 1125 UNTS 3 (No. 17512)
Açık Denizlere İlişkin 1958 Cenevre Sözleşmesi, Convention on the High Seas, 1958, 450 UNTS 11 (No. 6465)
Denizdeki Hasta, Yaralı ve Kazazedelerinin İyileştirilmesi Hakkında Cenevre Sözleşmesi, Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea, 1949, 75 UNTS 85 (No. 971)
Devletlerin ve Mallarının Yargı Bağışıklığına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi, United Nations Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their Property, 2005, 44 ILM 803.
Hava Seyrüseferinin Tanzimi Hakkında Sözleşme, Convention Relating to the Regulation of Aerial Navigation, 1919, 11 LNTS 173 (No. 297)
Hava Yoluyla Uluslararası Taşımaya İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Varşova Sözleşmesi, Convention for the Unification of Certain Rules Relating to International Carriage by Air, 1929, 137 LNTS 11 (No. 3145)
Hava Araçlarındaki Haklara İlişkin Uluslararası Tanıma Sözleşmesi, Convention on the International Recognition of Rights in Aircraft, 1948, 310 UNTS 141 (No. 4492)
Hava Yoluyla Uluslararası Taşımaya İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Varşova Sözleşmesi’ni Tadil Eden La Haye Protokolü, Protocol to Amend the Convention for the Unification of Certain Rules Relating to International Carriage by Air signed at Warsaw on 12 October 1929. Done at The Hague, 1955, 478 UNTS 371 (No. 6943)
Hava Aracında İşlenen Suçlar ve Diğer Fillere İlişkin Tokyo Sözleşmesi, Convention on Offences and Certain Other Acts Committed on Board Aircraft, 1963, 704 UNTS 219, (No. 10106)
Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Montreal Sözleşmesi, Convention for the Unification of Certain Rules for International Carriage by Air, 1999, 2242 UNTS 309 (No. 39917)
Savaş Halindeki Silahlı Kuvvetlerin Hasta ve Yaralılarının İyileştirilmesi Hakkında Cenevre Sözleşmesi, Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field, 1949, 75 UNTS 31 (No. 970)
Savaş Esirlerine Yapılacak Muameleye İlişkin Cenevre Sözleşmesi, Geneva Convention Relative to the Treatment of Prisoners of War, 1949, 75 UNTS 135 ( No. 972)
Savaş Zamanında Sivillerin Korunmasana İlişkin Cenevre Sözleşmesi, Geneva Convention Relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War, 1949, 75 UNTS 287 (No. 973)
Sivil Havacılık Güvenliğine Karşı Hukuka Aykırı Eylemlerin Önlenmesi Sözleşmesi, Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Civil Aviation 1971, 974 UNTS 177 (No. 14118)
Uçakların Kanun Dışı Yollarla Ele Geçirilmesinin Önlenmesine İlişkin La Haye Sözleşmesi, Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft, 1970, 860 UNTS 105 (No. 12325)
Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi, Convention on International Civil Aviation, 1944, 15 UNTS 295 (No. 102)
Viyana Diplomatik İlişkiler Sözleşmesi, Vienna Convention on Diplomatic Relations, 1961, 500 UNTS 95 (No. 7310)
Viyana Konsolosluk İlişkileri Sözleşmesi, Vienna Convention on Consular Relations, 1963, 596 UNTS 261 (No. 8638)
Yabancı Hava Aracı Tarafından Üçüncü Kişilere Yerde Verilen Zarara İlişkin Roma Andlaşması, Convention on Damage Caused by Foreign Aircraft to Third Parties on the Surface, 1952, 310 UNTS 181 (No. 4493)
Annex 2 to the Convention on International Civil Aviation, Rules of the Air, International Civil Aviation Organization, Tenth Edition, 2005.
Denizdeki Silahlı Çatışmalara Uygulanacak Uluslararası Hukuk Kurallarına İlişkin San Remo Manueli, San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea, 1994.
EUROCONTROL Decision of the Provisional Council, Session 11, 2001.
Hava ve Füze Savaşına Uygulanacak Uluslararası Hukuk Kurallarını Düzenleyen Harvard Manueli, Manuel on International Law Applicable to Air and Missile Warfare, Bern, 15 May 2009, Programme on Humanitarian Policy and Conflict Research at Harvard Universtiy.
Hava ve Füze Savaşına Uygulanacak Uluslararası Hukuk Kurallarını Düzenleyen Harvard Manueli Şerhi, Commentary on the HPCR Manual on International Law Applicable to Air and Missile Warfare, Program on Humanitarian Policy and Conflict Research at Harvard University, 2010.
ICAO, Assembly Resolution, A36-13, Appendix O, 2007.
ICAO, Assembly Resolution, A33-1, Unlawful Interference, 2010.
ICAO, Assembly Resolution, A37-15, Appendix O, 2010.
Secretariat Study on “Civil/State Aircraft”, International Civil Aviation Organization, Legal Committee, 29th Session, 1994, ICAO Doc. LC/29-WP/2-1.
UN Security Council, Security Council Resolution 1067, [Sooting Down of Two Civil Aircraft on 24 February 1996], 26 July 1996, S/Res/1067 (1996)
UN Security Council, Security Council Resolution 2166 [Letter from the Permanent Representative of Ukraine], 21 July 2014, S/RES/2166 (2014)
Working Paper on “State/Civil Arcraft Definition and Its Impact on Aviation”, International Civil Aviation Organization, Legal Committee, 36th Session, 2015, ICAO Doc. LC/36-WP/2-6, 2015
BBC haberleri çin bkz. http://www.bbc.com/news/world-europe-34511973 (Erişim Tarihi: 22.03.2017)
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları için bkz. http://www.un.org/en/ sc/documents/resolutions (Erişim Tarihi: 22.03.2017)
EUROCONTROL dokümanları için bkz. https://www.eurocontrol.int (Erişim Tarihi: 08. 02. 2017)
Harvard Manueli ve Şerhi için bkz. http://www.ihlresearch.org/amw (Erişim Tarihi: 08. 02. 2017)
ICAO dokümanları için bkz. http://www.icao.int (Erişim Tarihi: 08. 02. 2017)
Max Planck Encyclopedia of Public International Law için bkz. www.mpepil. com (Erişim Tarihi: 05.04.2011)
Oxford Living Dictionaries için bkz. https://en.oxforddictionaries.com (Erişim Tarihi: 08. 02. 2017)
San Remo Manueli için bkz. https://ihl-databases.icrc.org/ihl/ INTRO/560?OpenDocument (Erişim Tarihi: 08. 02. 2017)