İDARİ YARGILAMA USUL HUKUKUNDA SEBEP İKAMESİ

İdari mahkemeler, idari işlemin sebep unsuru üzerinde denetim faaliyeti yürütürken, idarece işlemin tesisine dayanak olarak gösterilmiş sebebin gerçekleşmemiş olduğunu tespit etmeleri halinde iptal kararı vereceklerdir. Fakat idari mahkemeler, bu tespite rağmen ayrıca re’sen tespit ettikleri bir başka idari işlem sebebinden dolayı, idari işlemin hukuka uygun olduğu kanaatine ulaşıp davacının talebini reddedebilecekler midir? Genelde tartışıldığının aksine, idari yargılama usulünde sebep ikamesi sadece idari işlemin sebebi üzerinde gerçekleştirilebilecek bir faaliyet midir? Davacı tarafından ortaya konulan dava sebepleri yerine, mahkemece başka maddi sebepler re’sen tespit edilerek bu sebepler üzerinden hüküm kurulabilecek midir?Söz konusu sorulara cevap bulmaya çalışırken idari yargılama usulüne özgünlük katan bazı usul kuralları ile karşılaşacağız. Re’sen araştırma ilkesi, iddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı idari yargılama usulündeki anlamıyla ve idarenin yerine geçilerek karar verilememesine ilişkin usuli kurallar, sebep ikamesi tartışmasında bizleri derinlemesine muhakeme yapma noktasına götürmektedir. İdari yargılama usulünde sebep ikamesinin, çelişmeli yargılama ilkesi adil yargılanma hakkı , kamu yararının korunması ve hukuk devleti ilkesinin geliştirilmesine olası etkileri ise çalışmamızda göz önünde bulundurduğumuz başlıca konular olmuştur

Anahtar Kelimeler:

Sebep, sebep ikamesi, dava sebebi, re’sen araştırma ilkesi, çelişme ilkesi

Substitution of Grounds In The Administrative Jurisdiction Procedure Law

While reviewing the grounds of the administrative act, administrative courts shall issue a cancellation decision in case they determine that the grounds presented by the administration to be based on the administrative act has not been materialized. However, despite of this determination, will the administrative courts be able to reach the opinion that the administrative action is legitimate because of another grounds for the administrative act that they have found ex officio and refuse the claimant’s claim? Contrary to what is generally considered, is the substitution of grounds in the administrative jurisdiction procedure an activity that can only be carried out on the grounds of the administrative act? Instead of the grounds of the action laid down by the plaintiff, shall the court be able to render judgment based on the factual reasons that the court has found ex officio?While trying to find answers to these questions, we will encounter some procedural rules that add originality to administrative jurisdiction procedure. The inquisitorial procedure, the prohibition of extending or amending of allegation and defense in the meaning of administrative jurisdiction procedure , and the procedural rules regarding court’s inability to making decision on behalf of the administration lead us to in-depth deliberation in the discussion on substitution of grounds. The possible effect of substitution of grounds in administrative jurisdiction procedure on the principle of contradiction the right to fair trial , the protection of the public interest, and the principle of the rule of law have always become the major issues that are taken into consideration throughout the study

Keywords:

Grounds, substitution of grounds, ground of action, the inquisitorial procedure, principle of contradiction,

PDF

___

AKINCI, Müslüm; İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara, AKINCI, Müslüm; “İdari Yargılama Hukukunda Savunmada Fırsat Eşitliği”, Tür- kiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Yıl. 1, S. 2, Temmuz 2010, s. 33-51.
ASLAN, Zehreddin; “Türk İdari Yargı Sisteminde Re’sen Araştırma İlkesi”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No. 23-24, Ekim 2000-Mart 2001, s. 53-58.
ATAY, E. Ethem; “İptal Davasının Nitelikleri ve İptal Kararlarının Uygulanması”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 139. Yıl Sempozyumu, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları No: 74, 11 Mayıs 2007, s. 13-95.
AZRAK, A. Ülkü; “İptal Davalarının Objektif Niteliği”, Hukuk Kurultayı 2000
Ankara Barosu Yayınları, Ankara, 12/16 Ocak 2000, s. 331-346.
BRADLEY, A. W./EWING, K. D.; Constitutional and Administrative Law, Fourte- enth Edition, Pearson Longman, England, 2007.
CANDAN, Turgut; Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
ÇAĞLAYAN, Ramazan; İdari Yargılama Hukuku, 8. Güncellenmiş Baskı, Seçkin Hukuk, Ankara, Eylül 2016.
ÇAĞLAYAN, Ramazan; İdari Yargı Kararlarının Sonuçları ve Uygulanması, Göz- den Geçirilmiş 3. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Kasım 2004.
ÇAĞLAYAN, Ramazan; “İdari Yargıda Kesin Hüküm”, A. Ü. Erzincan Hukuk Fa- kültesi Dergisi, C. III, S. 1, s. 123-141. ERGÜN, Çağdaş Evrim; “Vergi Yargılamasında Re’sen Araştırma İlkesi”, AÜ- HFD, C. 55, S. 2, 2006, s. 65-89.
EVREN, Çınar Can; “İptal Davalarında Kendiliğinden Araştırma İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, S. 1-2, 2008, s. 701-723.
FEKETE, Balazs; “Raising Points of Law on The Courts’ Own Motion”, 21 MJ 4, , s. 652-675. GÖZLER, Kemal; İdare Hukuku, İkinci Baskı, Cilt I, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2009.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref; Yönetsel Yargı, 35. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, Eylül GROVES, Matthew; “Before the High Court Reviewing Reasons for Administ- rative Decisions: Wingfoot Australia Partners Pty Ltd v Kocak”, Sydney Law Review, Vol. 35, s. 627-654. KAPLAN, Gürsel; İdari Yargılama Hukuku, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Birinci Bas- kı, Bursa, Eylül 2016.
KAYA, Cemil/AKCAN, Recep; “Medeni ve İdari Yargıda İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı”, İÜHFM, C. LXVII, S. 1-2, 2009, s. 141.
KUNNECKE, Martina; Tradition and Change in Administrative Law An Ang- lo-German Comparison, Springer, Heidelberg, 2007.
OĞURLU, Yücel; “Danıştay Kararları Işığında İdari Yargılama Usulünde Re’sen Araştırma İlkesi”, A.Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. II, S. 1, s. 120-133. ÖZAY, İl Han; Günışığında Yönetim II Yargısal Korunma, XII Levha, Ekim 2010, İstanbul.
ULER, Yıldırım; İdarî Yargıda İptal Kararlarının Sonuçları, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 281, Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
ULUSOY, Ali D.; İdari Yaptırımlar, XII Levha, 1. Baskı, İstanbul, Kasım 2013.
YASİN, Melikşah; İdari Yargılama Usulünde İspat, 1. Baskı, XII Levha, İstanbul, Ağustos 2015.
YILMAZ, Ejder; “İdarî Yargıda İddia ve Savunmanın Genişletilmesi/Değiştiril- mesi Yasağı”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3-4, 1983, s. 11-34.
YORGANCIOĞLU, Erçetin; “Danıştay Yargılama Usulünde Re’sen İnceleme Yet- kisi”, İdare Hukuku ve İdarî Yargı ile İlgili İncelemeler I, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları No 21, Güneş Matbaası, Ankara, 1976, s. 218-253. MAHKEME KARARLARI
(Mahkeme kararlarından bazıları, metin içerisinde adı geçen yazarların eser- lerinden alınmıştır.) ) D2D, 27.10.2008, K. 2008/4185, DİDDK, Onama: 18.03.2013, E. 2009/723.
) D3D, 15.12.1989, E. 1989/1325, K. 1989/2825, http://emsal.danistay.uyap. gov.tr, (Erişim Tarihi: 27.02.2017).
) D4D, 12.06.2000, E. 1999/5428, K. 2000/2702, http://emsal.danistay.uyap. gov.tr, (Erişim Tarihi: 27.02.2017).
) D5D., 22.03.2011, E. 2009/1132, K. 2011/1528, içinde: AYM, (Koray Erdo- ğan Başvurusu), 10.03.2016, Başvuru No: 2013/1989, Açıklama no. 11-12, 15, RG: 19.04.2016, 29689.
) D5D, 22.15.2015, E. 2014/4325, K. 2015/10764, Danıştay Dergisi, S. 142, , s. 121-124.
) D8D., 03.02.2016, E. 2015/10165, K. 2016/534, Danıştay Dergisi, S. 142, , s. 146-150.
) D10D, 18.12.1995, E. 1994/5036, K. 1995/6574, https://www.kararara. com/danistay/dnsty17/dnstyk16079.html, (Erişim Tarihi: 02.03.2017).
) DİDDGK, 03.12.1999, E. 1999/775, K. 1999/1200, http://emsal.danistay. uyap.gov.tr, (Erişim Tarihi: 07.02.2017).
) DİDDK, 06.04.2012, E. 2007/2208, K. 2012/246, http://emsal.danistay. uyap.gov.tr, (Erişim Tarihi: 21.02.2017). ) AYİM, 02.18.2003, E. 2002/400, K. 2003/255.
) AYM, (Koray Erdoğan Başvurusu), 10.03.2016, Başvuru No: 2013/1989, Açıklama no. 40, RG: 19.04.2016, 29689.