Görevli olmayan yargı yerine başvurulması halinde idari dava açma süresi sorunu ve aihm’nin Mesutoğlu/Türkiye kararı

Bir yargı yerine erişim güvencesi, adil yargılanma hakkının ön şartıdır. Mahkemeye erişim mutlak ve sınırsız değildir. Devletler tarafından değişen şartlara ve gereksinimlere göre, hakkın özüne zarar vermeyecek biçimde kısıtlamalar getirilebilir. Yasa koyucu tarafından getirilecek olan sınırlamalara ilişkin mevzuatı yorumlama görevi ilk derece mahkemelerine ve yüksek yargı mercilerine düşmektedir. Bu mahkemeler mevzuatı ve özellikle usul kurallarını somut olaya uygularken ne abartılı bir esneklikten yana olmalı ne de aşırı şekilci davranarak işin özünü kaçırmalıdır. Mahkemeye erişim hakkı zedelenmemelidir. İdari yargının görevli olmasına rağmen, yanılgıya düşerek görevsiz yargı yerinde (adli veya askeri) açılan davalar üzerine, İdari Yargılama Usulü Yasasının 9.maddesi uygulama alanı bulacaktır. Görevsiz yargı yerinin, mevzuatta olmayan bir biçimde görevsizlik kararı sonrası dava dosyasını idari mahkemeye göndermesi ve yanlış olan bu uygulamanın ortaya çıkarttığı birtakım sorunlar gündeme gelmektedir. İdari mahkemelerin geliştirdiği içtihatlarla bu sorunlara getirdiği çözüm önerileri olduğu gibi, bu konuda katı idari yargı uygulamaları da vardır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, usul kurallarının çok katı bir biçimde uygulanması nedeniyle, davacıların mahkemeye erişim haklarından yoksun bırakıldığından bahisle ihlal kararı verdiği Mesutoğlu/Türkiye kararı, idari yargıçlar için yol gösterici niteliktedir.

Time of filing an administrative case when an application has been made to an incompetent judicial authority and the judgment of mesutoğlu v. Turkey of the european court of human rights

Access to a court is a precondition of the right to a fair trial. However, access to a court is not absolute and without limits. States may introduce restrictions on this rightdepending on changing circumstances and needs; but these restrictions should not damage the spirit of this right. It is the duty of the first instance and high courts to interpret the legislation on such restrictions. When applying the legislation and especially the rules of procedure to specific matters, the courts should avoid excessive flexibility and also the risk of missing the substance by emphasizing the formal aspects too much. The right to access a court should not be injured. Article 9 of the Code of Administrative Procedure is applicable to cases filed by mistake before civil or military courts which lack competence rather than the competent administrative courts. After rendering a decision of incompetence, the respective court refers the case file to an administrative court, which has no legal basis and leads to various issues in practice. In addition to the administrative case-law, one also finds strict practices by the administrative judiciary. The judgment of the European Court of Human Rights in Mesutoğlu v. Turkey where the Court held that the applicants were deprived of the right to access to a court as the procedural rules were applied very strictly will provide guidance to administrative judges.

PDF

___

Bal, Yakup/Karabulut, Mustafa/Şahin, Yahya: İdari Yargılama Usulü İle İlgili Danıştay 10.Dairesinin Seçilmiş Kararları”, Seçkin Yay., Ankara-2003.
Candan, Turgut: İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yay. Ankara,2009.
Coşkun, Şenol/Davut, Şevki: “Yargı Kararları Işığında İdari Yargıda Dilekçe Ret Sebepleri”, İstanbul Barosu Dergisi, C.84, 2010/4.
Gözübüyük, A. Şeref /Dinçer, Güven: İdari Yargılama Usulü, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
Gözübüyük, A. Şeref /Tan, Turgut: İdare Hukuku 2 İdari Yargılama Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
İnceoğlu, Sibel: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı – Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Ortak Yargısal Hak ve İlkeler, Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
Kaplan, Gürsel: İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
Karakış, Şefik: “İdari Yargıda Islah Üzerine Bir AİHM Kararı Okçu/Türkiye, 21 Temmuz, 2009 (no 39515/03)”, Güncel Hukuk Dergisi, Aralık 2009/12, 62-65.
Karavelioğlu, Celal: İdari Yargılama Usulü kanunu, Karavelioğlu Hukuk Yayınevi, Ankara, 2009.
Öztürk, Zülal/Azapağası, Alpaslan:“Yargı Yolunu Değiştiren Görevsizlik Kararları Nedeniyle Adli ve İdari Yargı Mercileri Arasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Terazi Hukuk Dergisi, S.5, 2007.
Sancakdar, Oğuz: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yargı Sistemimize Göre Konumu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İdari Yargıcın Vereceği Kararlara Etkisi, Danıştay ve İdari Yargı Günü, Ankara, 2007 (139. Yıl).
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2004.
Vitkauskas, Dovydas/Dikov, Grigoriy: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Korunması, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları, Avrupa Konseyi, Strazburg, 2012.
Yenice, Kazım/ Yüksel, Esin: İdari Yargılama Usulü Kanunu, Arışan Matbaacılık, Ankara 1983.