Namlunun ucundaki padişah: II. Abdülhamid’e karşı planlanan suikastler

Osmanlı Devleti’nin parçalanma ve çöküş süreci içinde bulunduğu bir dönemde başa geçmiş olan II. Abdülhamid bu gidişatın önüne geçmek için iç ve dış politikada bir takım tedbirler almıştır. Şehzadeliğinden beri hem iç düşmanlarını, hem de devletini çökertmeye çalışan dış düşmanlarını iyi tanıyan padişah kendini ve devletini güvenceye almak için hiçbir şeyden çekinmemiştir. Ancak II. Abdülhamid’in düşmanlarıyla başa çıkmak adına aldığı önlemler daha fazla tepki çekmiş, muhaliflerin sayısını günden güne arttırmıştır. Geçmişte gidişata dur demek isteyen Osmanlı padişahlarının sonlarını iyi bilen Abdülhamid aynı akıbete uğramamak için bir hafiye teşkilatı kurmuş, bu yolla dostunu düşmanını görmeyi amaçlamıştır. Nitekim verilen jurnaller sayesinde iç muhalefet ve yabancı komiteler tarafından kendisine yönelik olarak tasarlanmış pek çok suikast planı eyleme geçirilemeden ortaya çıkarılmıştır. Eyleme geçirilebilen pek azı ise yine alınan sıkı güvenlik tedbirleri nedeniyle bertaraf edilmiştir. Bunun yanında kurulan haber alma sisteminin bazı sakıncaları da olmuş, para, nişan, rütbe gibi ödüller almak niyetiyle verilmiş sahte suikast jurnalleri Hükümeti epey uğraştırmıştır. Avrupa gazeteleri de Abdülhamid’e yapıldığı iddia edilen suikast haberlerinden uzak kalmamış, çok sık aralıklarla buna dair uydurma yazılara yer vermişlerdir. Hemen yalanlanmak suretiyle, bazen para kaygısıyla, bazen de politik kaygılarla verilen bu haberlerin önüne geçilmeye çalışılmıştır.

Sultan threatened at gunpoint: Assacination plots against ii. Aldulhamid

Abdulhamid II succeded to the throne in a period of time when the Ottoman State was under stagnation and disintegrating. He took measures in domestic policy and foreign affairs in order to prevent this process. Since the time he was a young prince he recognized both the internal adversaries and the foreign rivals attempting for dissolution of the state well and did not hesitate to act unreservedly in order to protect both himself and the state . However Abdülhamid’s actions for coping with his enemies attracted much negative response and the number of opponents increased in due course. Knowing the fate of his predecessors who tried to turn over the course of adverse events , he established an spy network in order to identify his friend and foes. Espionage reports enabled him to ferret out numerous assassination attempts plotted by domestic rivals or foreign organizations. Assassination plots which are very few in number that are brought to action were disposed of with the aid of intense security measures. Also some inconveniences of this espionage establishment from false reports of the informers with the hope of receiving superior ranks or financial awards occurred which heavily burdened the government. European press did not abstain from the news of allegedly committed assassinations of Abdulhamid and frequently published fabricated reports on this subject. These reports were refuted promptly because of the presence of either financial and political concerns.

PDF

___

“Abdülhamid II.”, Türk Ansiklopedisi, C. 1, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1968.
BEYHAN, Mehmet Ali, “II. Abdülhamid Döneminde Hafiyye Teşkilatı ve Jurnaller”, İlmi Araştırmalar, C. 8, İlim Yayma Cemiyeti Yay., İstanbul, 1999.
ENGİN, Vahdettin, II. Abdülhamid ve Dış Politika, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2005.
GÖÇMEN, Muammer, “II. Abdülhamid Döneminde Yabancı Basın Nasıl Takip Edilirdi ? ”, Tarih ve Toplum, C. 22, S. 128, İletişim Yayınları.
İRTEM, Süleyman Kani, Abdülhamid Devrinde Hafiyelik ve Sansür, (Haz. Osman Selim Kocahanoğlu), Temel Yayınları, İstanbul, 1999.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. 4, TTK Yayınları, XIII. Dizi, Ankara.
KURAN, Ahmed Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Tan Matbaası, İstanbul, 1945.
SAKAOĞLU, Necdet, “Abdülhamid II.”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C. 3, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
Sultan Abdülhamid’in Hatıra Defteri, (Haz. İsmet Bozdağ), Pınar Yayınları, İstanbul, 1992.
TAHSİN PAŞA, Abdülhamit Yıldız Hatıraları, Milliyet Matbaası, İstanbul, 1931.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Beşinci Murad ile Oğlu Selahaddin Efendiyi Kaçırmak İçin Kadın Kıyafetinde Çırağana Girmek İsteyen Şahıslar”, Belleten, C. 8, S. 32, TTK Yayınları.
ARŞİV BELGELERİ
BOA., AMTZ., nr:106/32; HR. SYS., nr: 26/5, 28/69, 36/6, 183/56, 183/57, 184/3, 184/26, 186/8, 218/6 ; HR TO., nr: 34/53, 110/21, 116/96; İ HUS., nr:1315 /Ca-113, 1319 L-106,1313/ N-25, 1320/ Za-120; YA.HUS., nr: 161/54, 162/83, 162/96, 163/107, 163/23, 209/69, 302/2; Y MTV., nr: 136/4, 206/88, 251/134, 266/5, 278/149; YPRK.ASK., nr: 213/42, 136/51; YPRK. AZJ., nr:17/6; Y PRK.AZN., nr: 22/56, 1/35; Y PRK.BŞK., nr: 62/62; Y.PRK.EŞA., nr:6/36, 25/58, 32/48, 36/19, 36/84; YPRK.NMH., nr: 1/52; Y.PRK.TKM., nr: 24/61, 25/8, 42/38; Y PRK.ZB., nr:9/33; Y EE., nr: 6/106, 36/23, 41/19, 12/15, 136/118.