Moskova knezliği’nin bağımsızlığa geçişinde Türk-Moğol dünyasının rolü

Coğrafik ve tarihsel anlamda Türklerle önemli ilişkiler içinde olan Ruslar, özellikle devlet kurma ve idare etme konusunda Hazar Kağanlığı, Đdil Bulgar Devleti, Altın Ordu gibi Türk devletlerinden etkilenmişlerdi. 13. yüzyılda Moğolların giderek güçlenmesi ve Rus knezliklerini hakimiyet altına almasıyla birlikte Ruslar, yaklaşık 250 yıl bağımlı olarak yaşadılar.uslar, Altın Ordu hakimiyeti altında yaşarken vergilendirme, ordu sistemi ve merkeziyetçi yapının sağlanması gibi konularda daha da tecrübe kazandılar. 15. yüzyılın sonuna gelindiğinde diğer tüm Rus knezliklerini egemenliği altına alan Moskova Knezliği, elde ettiği bu tecrübelerden yararlanarak bağımsızlığını ilan etti. Moskova Knezliği’nin bağımsız bir devlet haline gelmesinde Türk-Moğol dünyasındaki menfi gelişmelerin rolü büyüktü. Bu çalışmada Türk-Moğol dünyasında meydana gelen iç karışıklıklar, parçalanmalar ve iktidar olma savaşının Moskova Knezliği’ne olan etkisi ele alınmaktadır. Rusların 1480’de bağımsız bir devlet kurmasına zemin hazırlayan olaylar incelenirken daha çok Rus tarihçi ve araştırmacıların kaynaklarından yararlanıldı.

Therole of Turkish-mongolian world on transition of the grand duchy of Moscow to independece

Russians, who geographically and historically have been in important relations to Turks, especially in sense of state-building and governance, were influenced by Turkish states such as The Khazar Empire, State of Volga Bulgars and the Golden Horde. After The Mongols gradually grew and dominated the Russian principalities in the thirteenth century, Russians lived dependent approximately 250 years. While Russians lived under the domination of The Golden Horde, they gained more experience in the fields of taxation, military system and provision of centralized structure. By the end of the fifteenth century, The Grand Duchy of Moscow which dominated all over the Russian principalities by taking advantage of these gained experiences declared its independence. The role of negative developments in the Turkish-Mongolian World has been major in the transformation of the Grand Duchy of Moscow into an independent state. In this article, the impact of internal turmoil, disintegration and the struggle for power in the Turkish-Mongolian world on the Grand Duchy Moscow is analyzed. While the events that paved the way to the Russian independent state in 1480 are studied, generally resources of Russian historians and researchers are benefited.

PDF

___

AKA, İsmail, Timur ve Devleti, Ankara, 1991.
ALAN, Hayrunnisa, Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular 1360-1506, İstanbul, 2007.
ALEKSEEV, Y.G., Osvobojdenie Rusi ot Ordinskogo İgo, Leningrad 1989.
BARTHOLD, V.V., Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler,(Haz. Kâzım Yaşar Kopraman-İsmail Aka), Ankara, 2006.
BOHANOV, A. N.-GORİNOV, M. M., İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen do Konça XX Veka v 3-h Knigah, Moskva, 2001.
BORİSOV, N. S., Politika Moskovskih Knezey, Moskva, 1999.
BULDAKOV, A. İ.-ŞUMOV, S. A.-ANDREEV, A. R., Tamerlan, Sbornik, Moskva, 2003.
DANİLOV, A. A., İstoriya Rossii s Drevneyşıh Vremen Do Naşih Dney v Voprosah i Otvetah, Moskva, 2003.
FİNKEL, Kerolayn, İstoriya Osmanskoy İmperii; Videniye Osmana, Moskva, 2010.
GUMİLEV, L. N., Ot Rusi k Rossii, Moskva, 2009.
HUDYAKOV, M. G., Oçerkii po İstorii Kazanskogo Hanstva, Moskva, 1991.
İNALCIK, Halil, Devlet-i Aliye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - 1, İstanbul, 2009.
İNALCIK, Halil, Yeni Vesikalara Göre Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Tabiliğine Girmesi ve Ahidname Meselesi, Ankara, 1944.
KARAMZİN, N. M., İstoriya Gosudarstva Rossiyskogo İzbranniye Glavıy, Moskva 2007.
KLYUÇEVSKİY, V. O., Russkaya İstoriya-800 Redçayşih İllustraçii, Moskva, 2005.
KNYAZKİY, İ. O., Rus i Step, Moskva, 1996.
KUNT, Metin-FAROQHİ, Suraiya-YURDAYDIN Hüseyin G.-ÖDEKAN Ayla, Türkiye Tarihi 2: Osmanlı Devleti 1300-1600, İstanbul, 1999.
KURAT, Akdes Nimet, Kazan Hanlığı, Ankara, 1954.
KURAT, Akdes Nimet, Rusya Tarihi, Ankara, 1999.
MİZUN Y. G.-MİZUN Y. V., Han i Knyazya, Zolotoya Orda: Russkiye Knyajeştva, Moskva, 2005.
MONAHOVA, İ. A., Osnovaniye Russkogo Gosudartsva, Moskva, 2007.
ORLOV, A. S.-GEORGİEV, V. A.-GEORGİEVA, N. G.-SİVOHİNA, T. A., İstoriya Rossii, Moskva, 2006.
PAVLOV, N. M., Russkaya İstoriya ot Drevneyşih Vremen, Tom 3, Moskva, 1902.
PİRLİNG, Pavel, Rossia i Vostok-Çarskoye Brakosoçetaniye v Vatikane, İvan III i Sofiya Paleolog, Saint Petersburg, 1892.
POHLYOBKİN, V. V., Tatarı i Rus, Moskva, 2000.
POKROVSKİY, M. N., Russkaya İstoriya s Drevneyşih Vremen, Tom I, Moskva, 1922.
SAHAROV, A. N.-BUGANOV, V. İ., İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen do Konça XVII Veka, Moskva, 2001.
SOLOVYEV, S. M., İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen, Tom 3, Sanktpeterburg, 1895-96.
SULTAN, Şamsi, Zolotoya Orda Nakanune Raspada, Kazan, 2008.
ŞİROKORAD, A. B., Osmanlı-Rus Savaşları, İstanbul, 2009.
TOGAY, Esad Fuat, Rusya Tarihi, İstanbul, 1948.
TÜRK, Cezmi, Dünyanın Çatısı Turan ve Rus Kafası, İstanbul, 1964.
TREPAVLOV, V. V., Zolotoya Orda v XIV Stoletii, Moskva, 2010.
USTRYALOV, N. G., Russkaya İstoriya, Çast 1, Sanktpeterburg, 1839-41.
VAKKASOĞLU, Vehbi, Moskof Mücadelemiz, İstanbul, 1979.
VELYAMİNOV-ZERKOV V. V., İsledovanie o Kasimovskih Çaryah i Çareviçah, Sanktpeterburg, 1863.
VERNADSKİY, George, Moğollar ve Ruslar, (Çev. Eşref Bengi Özbilen), İstanbul, 2007.
VERNADSKİY, George, Rusya Tarihi, (Çev. Doğukan Mızrak- Egemen Ç. Mızrak), İstanbul, 2009.
YAKUBOVSKİY, A. Y., Altın Ordu ve İnhitatı, (Çev. Hasan Eren), İstanbul, 1955.
YEGOROVA,L.A.,Otyeçestvennaya İstoriya,Moskva, 2008.