Şanlıurfa Coğrafyasının Türkü Sözlerine Etkisi

Halk biliminin bir unsuru olan Türk Halk Müziği coğrafi mekâna bağlıdır. Türk halk müziğinin bir biçimiolan Türkü, kendilerine özgü yaşam tarzları ile duyguları, deneyimleri, iyi ya da kötü olayları yansıtır,yüzyıllardır Anadolu'da yaşayan insanların kültürel kimliklerini fiziksel ve beşerî özelliklerle birleştirerekoluştururlar. Bölgenin coğrafyası. Halk şarkılarının sözlerinde kültürel öğeler hakkında pek çok bilginin yanısıra fiziksel ve beşerî coğrafya özellikleri hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu yazıda Şanlıurfa yöresinin fizikive beşerî coğrafya özelliklerinin Şanlıurfa türküleri üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Buçalışma ile türkü sözleri coğrafi açıdan incelenmiştir. TRT Kurumu repertuarında kayıtlı Şanlıurfa'nın 133"kırık hava" (düzenli ritmik ezgiler) ve 73 "uzun hava" türküleri olmak üzere toplam 206 "türkü" çalışıldı.İncelenen bu türkülerden 533 coğrafi kelime tespit edilmiştir. Bu kelimelerin% 62'si (333) topografya, litoloji,iklim, hidrografi, astronomik ifadeler, doğal bitki örtüsü ve hayvan türleri gibi fiziki coğrafya özellikleriyleilgilidir. Türkülerden tespit edilen kelimelerin% 38'i (200), tarım ve hayvancılık, yerleşim, topoğrafya, örenyerleri, giyim ve müzik aletleri gibi kültürel unsurlar gibi beşeri ve ekonomik coğrafya özellikleriyle ilgilidir.Halk türkülerinin sözlerinde bahsedilen fiziki, beşerî ve ekonomik coğrafya unsurları, halkın bölge hakkındakicoğrafi bilgisinin artmasına katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak Şanlıurfa türkülerinin sözlerinde bahsedilenfiziki, beşeri ve ekonomik coğrafya unsurlarının Şanlıurfa coğrafyası ile uyumlu olduğu görülmektedir.

Halk biliminin bir unsuru olan Türk Halk Müziği coğrafi mekâna bağlıdır. Türk halk müziğinin bir biçimiolan Türkü, kendilerine özgü yaşam tarzları ile duyguları, deneyimleri, iyi ya da kötü olayları yansıtır,yüzyıllardır Anadolu'da yaşayan insanl

Turkish folk music, which is an element of folklore, depends on the geographical location. Türkü(Turkish folk song) which is a form of Turkish folk music, reflect feelings, experiences, good or bad eventsthrough their unique lifestyle, they create their cultural identity of people living in Anatolia for centuries, combining with the features of physical and Human Geography of the region. The lyrics of his folk songscontain a lot of information about cultural elements, as well as information about physical and humangeography features. In this article, it is aimed to reveal effect of the physical and human geographical featuresof Sanliurfa region on the folk songs of the Sanliurfa. With this study, folk song lyrics were examined from ageographical point of view. A total of 206 "türkü" (Turkis folk song) including 133 "kırık hava" (regularrhythmic melodies) and 73 "uzun hava" (long tune) folk songs of Sanliurfa registered in the repertoire of theTRT Institution, were studied. 533 geographical words have been identified from these folk songs examined.62% (333) of those words is related to physical geography features such as topography, lithology, climate,hydrography, astronomical expressions, natural vegetation and animal species. 38% (200) of words determinedfrom folk songs is related to human and economic geopraphy features such as agriculture and animalhusbandry, settlement, toponymy, historical sites, cultural elements such as clothing and musical instruments,The elements of physical, human and economic geography features mentioned in the lyrics of the folk songs contribute to increase in the people's geographical knowledge about the region. As a result, it is seen that theelements of physical, human and economic geography mentioned in the lyrics of the Sanliurfa's folk songs arecompatible with the geographical features of Sanliurfa.

PDF

___

Aliağaoğlu, A. (2018). Türkülerde Erzurum. bir şehir kimliği çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44,14-25.
Akbıyık, A., Turhan, S., Kürkçüoğlu, S., Güzelgöz, O. & Dökmetaş, K. (1999). Şanlıurfa halk müziği. Şanlıurfa Valiliği Şurkav Yayınları.
Akbıyık, A. (2013). Türkülerdeki Mekan Kavramının Sosyal, Kültür ve Ekonomik Hayattaki Önemi.Kültürümüzde Türkü Sempozyumu Bildirileri Kitabı.69-83
Akbıyık, M. (2016). Siverek İlçesi köy yerleşmelerinin toponimik analizi. Electronic Turkish Studies. Spring, 11(8), 1-24.
Akbıyık, M. (2019). Şanlıurfa İli Birecik İlçesi köy yerleşmelerinin toponimik analizi. Turkish Studies Social Sciences,14(3), 193-214. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.22865
Arı, Y. (2005). Amerikan kültürel peyzaj kavramı. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13),25-43
Arı, Y.& Köse, A. (2005). İnsan ve çevre etkileşimini yorumlamada yeni bir alternatif: kültürel coğrafya. Türk Coğrafya Kurumu Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 51-59.
Brouıllette, L. V& GIBBS, K. (2010) Introduction to arts and geography. Journal for Learning Through The Arts, 6(4), 1-20
Couch, D., Naylor, S. & Ryan, J. (2000). Editors, cultural turns/geographical turns. Prentice Hall, 140–158.
Doğanay, H. (2011).Anlamı, tanımı, konusu ve felsefesi bakımından coğrafya ilmi hakkında bazı düşünceler. Doğu Coğrafya Dergisi,16(25), 1-24.
İnan, A. (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm. TTK. Yay., (II. Baskı).
Kara, H. (2016) Azerbaycan türkülerinde coğrafyanın rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(47), 396-402.
Koday, S., & Yılmaz, E. (2017). Osmaniye türkülerinde coğrafi motifler.Türkiye Coğrafyası Araştırmaları, Prof.Dr. Mesut Elibüyük’e Armağan,1, 527-544
Köksel, B. (2009). Halk türkülerinde avla ilgili semboller. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1(1), 463-478.
Leyshon A., Matless D. & Revıll G. (1995). The place of music. Transactions of The Institute of British Geographers, New Series, 20(5), 423-433
Nalbant, M.V. (2006). Buldan türkülerinde metaforlu ve metonomili (Deyim aktarmalı ve ad aktarmalı) Sözcükler. Buldan Sempozyumu Bildirileri Kitabı, 31-34.
Revıll, G. (2000). English pastoral: music, Landscape, History And Politics, In Cook, 1(4),155-168. Aliağaoğlu, A. (2018). Türkülerde Erzurum. bir şehir kimliği çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44,14-25.
Revıll, G. (2000). Music and the politics of sound: nationalism, citizenship, and auditory space. Environment and Planning, Society and Space 18, 597–613.
Revıll, G. (2005). Vernacular culture and the place of folk music”, social & cultural geography, 6(5), 693-706.
Smıth, S. J. (1997). Beyond geography’s visible worlds: a cultural poltics of music. Progress in Human Geography, 20(4), 502-529.
Şahin, M. & Gürbüz, M. (2012). Türk halk müziği söz varlığında coğrafi motifler ve benzerlik analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(2), 1633-1656.
Şahinalp, M. S. (2012). Müzik coğrafyası açısından bir araştırma: doğal ortam özelliklerinin türkü sözleri üzerindeki etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 633-661.
Şahinalp, M. S. & Günal, V. (2011). Coğrafi ortamın bitlis türkülerine yansımaları. VII. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu Bildiriler Kitabı,549-557.
Zaman, M. (2007). Doğu Karadeniz kıyı dağları’nda yaylalar ve yaylacılık. Erzurum Atatürk Üniv. Yay. No: 960, Fen Edebiyat Fak. Yay. No: 105, Araştırma Serisi No: 75.
Zaman, M. (2010). Doğu Karadeniz kıyı dağları’nda dağ ve yayla turizmi. Erzurum Atatürk Üniv. Yay. No: 977, Edebiyat Fak. Yay. No: 134, Araştırma Serisi No: 110. (TRT) Türkiye Radyo Televizyonu Repertuarı (2020)

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ