Birinci Nesil Lozan Mübadillerinin Deneyimleri: Çatalca Bölgesi

Yaklaşık iki milyon insanı ilgilendiren Lozan sözleşmesi kapsamında çoğu mübadil zorlamemleketlerinden çıkarıldı. Bugün en çok göç alan ülkelerden biri olan Türkiye için 1923 Lozan Barış Antlaşması ve “Rum ve Türk Nüfus Mübadelesine İlişkin Sözleşme” nin önemi halen devam etmektedir.Birinci nesil göçmenlerin deneyimleri dünya çapında ilgi gördü, ancak Türkiye tarafında hikayeler 1980'lere kadar çoğunlukla anlatılmamış ya da kaydedilmemişti. Sonradan çok sayıda çalışma ve kitap yapıldı amaözellikle İstanbul çevresindeki göçmenler çok yakın zamanlara kadar tam olarak analiz edilmemişti. Bumakale, 2016 tarihli doktora tezim olan “1923 Nüfus Mübadelesinin İkinci ve Üçüncü Kuşak GöçmenlerÜzerindeki Etkileri” (Paköz Türkeli, 2016)’den parçalar kullanarak ve tez için 25 kişiyle yaptığımderinlemesine görüşmeler ve sözlü tarih kitaplarından faydalanarak İstanbul Çatalca bölgesinde veçevresindeki ikinci ve üçüncü nesil mübadillerin perspektiflerinden birinci neslin göç sırasında ve sonrasındakideneyimlerini ve düşüncelerini anlatacaktır. Literatür incelemesi ve antlaşmada yer alan olayların ve bölgenintarihi hakkında kısa bilgiler verildikten sonra makale çalışmanın teorik çerçevesini sunacaktır. Bu makaledeöncelikle ilk nesil göçmenlerin göç sürecinde ve sonrasında yaşanan deneyim ve düşüncelerineodaklanılacaktır. Ötekilik duyguları ve bu duygunun üstesinden gelmek için aldıkları önlemler vurgulanacaktır.Aynı zamanda yaşadıkları/bıraktıkları topraklara çift taraflı bağlılıklarını ve yakınlıklarını da vurgulayacağız.Çalışmada ayrıca doktora tezinden alıntılar da kullanılacak. Makalenin çıktıları özellikle göç ve kuşakçalışmaları için faydalı olabilir.

Experiences of First Generation Lausanne Exchange Migrants: Çatalca Region

The Lausanne convention concerned approximately two million people, and most of them wereforcibly denaturalized from their homelands. Today, being one of the top immigrant-receiving countries, theimportance of the 1923 Lausanne Peace Treaty and “Convention Concerning the Exchange of Greek andTurkish Populations” continues for Turkey. The experiences of the first-generation migrants attracted attentionworldwide however, the stories remained mostly untold until the 1980s. There are numerous studies and booksmade later on, but mostly the migrants around the Istanbul area are not entirely analyzed until very recenttimes. This article examines the experiences and thoughts of the first-generation Lausanne Treaty Exchangemigrants in and around the Catalca area in Istanbul based on data from the fieldwork made for my 2016 datedPh.D. thesis “Influences of 1923 Population Exchange on Second and Third Generation Migrants” (PaközTürkeli, 2016), face to face in-depth interviews with 25 people and oral history books; through the perspectivesof second and third generation Exchange migrants. After providing a literature review and short informationon the history of the events and region included in the treaty with the examples from the interviews, the articlewill provide the theoretical framework of the study. The article will focus on the experiences and thoughts offirst-generation migrants during the migration process and afterward. Their feeling of otherness and measuresto overcome this feeling will be pointed. It will also reveal their double-sided attachment and affinity to thelands they lived/left. The study will also use excerpts from the Ph.D. thesis. The data in the research can beespecially useful for migration and generational studies.

PDF

___

Ağanoğlu, H.Y. (2001). Osmanlı’dan cumhuriyet’e Balkanlar’ın makus talihi göç. Kum Saati Tarih Dizisi.
Alexandris, A. (1992). The Greek minority of Istanbul and Greek –Turkish relations, 1918-1974. Centre for Asia Minor Studies.
Alpan, A. S. (2012). But the memory remains: History, memory and the 1923 Greco-Turkish population exchange. The Historical Review IX, 199–232.
Altuner M. E. çev. (1937). Mübadeleye dair Türkiye ve Yunanistan arasında imza olunan mukavelenameler, muhtelit mübadele komisyonu kararları. Damga Matbaası.
Arslan, S. (2008). Balkan Savaşları Sonrası Rumeli’den Türk Göçleri ve Osmanlı Devlet İskanları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Arı, K. (2003). Büyük mübadele: Türkiye’ye zorunlu göç 1923-1925. (3. Baskı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Atatürk, M. K. (1972). Nutuk I-II. Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları.
Balbay, M. (2007). Balkanlar. Cumhuriyet Kitapları.
Baker, U. (2002). From opinions to images: Towards a sociology of affects”. Middle East Technical University (PhD thesis), Graduate school of social sciences.
Bardakçı, İ. (2006). İmparatorluğa veda. Türk Edebiyatı Vakfı.
Belk, R. W. (1988). Possessions and the extended self. Journal of Consumer Research. 15(2), 139- 168.
Çapa, M. (2001). Mübadele’de kızılay (Hilali Ahmer) cemiyeti'nin rolü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10, 29– 60.
Duman, Ö. (2009). Atatürk döneminde balkan göçmenlerinin iskân çalışmaları 1923-1938. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 43, 473–490.
Duman, Ö. (2008). Atatürk döneminde Romanya’dan Türk göçleri 1923-1938. Bilig. 45, 23-44.
Ehrkamp, P. (2005). Placing identities: Transnational practices and local attachments of Turkish immigrants in Germany. Journal of Ethnic and Migration Studies. 31(2), 345-364.
Erdal, İ. (2006). Türkiye ile Yunanistan arasında mübadele meselesi 1923-1930. [Doktora tezi], Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hammer, J. V. (1999). Büyük Osmanlı tarihi. Çev. Mehmet Ata, C. 1. Sabah Yayınları.
Hall, Richard C. (2000). The Balkan wars 1912-1913. Routledge. Halaçoğlu, A. (1994). Balkan harbi sırasında Rumeli’den Türk göçleri 1912-1913. Türk Tarih Kurumu.
Hatipler, M. (2003). Selanik’ten Edirne’ye insan ziyanlıği. (1. basım). Assos Yayınları.
Hirschon, R. ed. (2004). Crossing the Aegean. (2 ed.) Berghahn Books.
İnbaşı, M. (2002). Balkanlarda Osmanlı Hakimiyeti ve iskân siyaseti. Yeni Türkiye Yayınları.
Karal, Z. (1983). Osmanlı tarihi. (8. Cilt) Türk Tarih Kurumu.
Keyder, Ç. (1983). Paths of rural transformation in Turkey, Journal of Peasant Studies. 1(11), 34- 49.
Kökdemir N. der. (1952). Eski ve yeni toprak, iskan hükümleri ve uygulama kılavuzu. Yeni Matbaa.
Köprülü, F. (1991). Osmanlı Devleti’nin kuruluşu. TTK.
Küçük, M. (2005). Bir nefes Balkan. Horasan Yayınları.
Lewis, B. (1968). The emergence of modern Turkey. Oxford University Press.
Mannheim, K. (1952). Essays on the sociology of knowledge. Paul Kecskemeti ed. Routledge and Kegan Paul.
Meray L. S. haz. (1972). Lozan barış konferansı: Tutanaklar, belgeler. (8. Cilt), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Paköz Türkeli, A. (2016). Influences of 1923 population exchange on second and third-generation migrants [Unpublished Ph.D. thesis]. Middle East Technical University, Graduate School of Social Sciences.
Powell, J. L., & Hendricks, J. ed. (2009). The welfare state in post-industrial society: a global perspective. Springer.
Pilcher, J. (1994). Mannheim sociology of generations: an undervalued legacy. British Journal of Sociology 45(3), 481–495.
Rogers, A. & Willekens, F. eds.(1986). Migration and settlement: a multiregional comparative study. D. Reidel.
Sevim, S. (2002). Türklerin Rumeli’ye ilk geçişleri ve iskân faaliyetleri, Balkanlar’daki Türk kültürünün dünü, bugünü ve yarini, Uludağ Üniversitesi Yayınları.
Sasanlar, B. T. (2006). A Historical panorama of an Istanbul neighborhood: Cihangir from the late nineteenth century to the 2000s, [Unpublished masters’ thesis], Boğazçi University, The Ataturk Institute for Modern Turkish History.
Shaw S. J. & Shaw E. (1977). History of the Ottoman empire and modern turkey, (Vol. I& II). Cambridge University Press.
Şimşir, B., haz. (1970). Turkish emigrations from the balkans: Documents, Issue I, Turkish exodus,1877-1878, and Issue II a year of transition, Ankara Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Şimşirgil, A. (2005). Birincil kaynaklardan osmanlı tarihi kayı, Tarih Düşünce Kitapları.
Tilly, C. (1978). Migration in Modern European history. in human migration: patterns and policies. Eds W. H. McNeill & R. S. Adams, Indiana University Press.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı tarihi. (Cilt 1), T.T.K. Basımevi.
Yaşar N. N. (1936). Değişen dünyamız: Balkanlar ve Türklük. Varlık Yayınları.
Yıldırım, O. (2006a). Diplomacy and displacement, reconsidering the Turco-Greek exchange of populations 1922-1934. Shahrough Akhavi ed, Routledge.
Yıldırım, O. (2006b). Diplomasi ve göç: Türk-Yunan mübadelesinin öteki yüzü. (1. Baskı) İstanbul Bilgi Universitesi Yayınları.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ