Profesyonel Turist Rehberlerinin Gözüyle “Hattuşa”

Bu çalışmada profesyonel turist rehberlerinin bakış açılarıyla Hattuşa’nın sahip olduğu çekicilikleri;rehberlerin Hattuşa ziyaretlerinde yaşadıkları olumsuzluklar ve alt yapı sorunları; rehberlere göre Hattuşa’nınnasıl tanıtılabileceği ve Hattuşa ile ilgili önerilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada katılımcılarıngörüşleri, bölgede yaşayan yazarların gözlemleri ve önerileri birlikte verilmiştir. Nitel araştırma yöntemininkullanıldığı bu çalışmada yazarlar tarafından oluşturan oluşturulan yarı yapılandırılmış soru formukullanılarak 5-24 Ağustos 2020 tarihleri arasında 13 rehberle görüşme yapılmıştır. Covid-19 salgınınedeniyle görüşmeler telefon aracılığıyla yapılmıştır. Ses kayıt cihazıyla kayıt altına görüşmeler içerik analiziile incelenmiştir. Rehberler, Hititlerin başkenti olan Hattuşa’yı kendi bilgi ve deneyimlerine göre turistlereanlatmıştırlar. Rehberler Hattuşa’yı, “Anitta’nın Lanetlediği Şehir”, “Tanrılar ve Tapınaklar Kenti”, “BinTanrılı Şehir”, “Kadeş Antlaşması”, “Kadın ve Erkek Eşitliğinin Yaşandığı Şehir”, “UNESCO Dünya MirasListesine alınan yer” “Yazılıkaya” olarak algılanmaktadır. Rehberlerin büyük bir çoğunluğu Hattuşaş veyaBoğazköy olarak kenti tanıtmaktadır. Hatta rehberler Hattuşa ve Yazılıkaya’yı ayrı yerleşimler olarakalgılamaktadır. Rehberler uygulama gezisinde Hattuşa’yı ziyaret ettiklerini ancak çıktıkları turların çoğununprogramlarında (Hattuşa) olmadığı için tekrar gelemediklerini belirtmişlerdir. Rehberler, görüşmelerdeHattuşa’da ulaşım sıkıntısı, yolların iyi olmayışı, lavabonun olmaması, yeterli canlandırmanın yapılmaması,bilgilendirme eksiklikleri, otların yoğunluğu ve kene tehlikesi, soğuk ve karlı havalarda ören yerininziyaretinde araçların hareket edememesi, yakın tarihte yapılan kazılar ve sonuçları hakkında bilgilendirmeninolmaması, çivi yazılı tabletlerle ilgili bilgilerin verilmemesi, bilet gişesinde yaşanan problemler, hediyelikeşya dükkânının yetersizliği vb. olumsuzlukları belirtmişlerdir. Ayrıca, Boğazkale’de öğle yemeği aldıklarımekânların ve bu yerlerde verilen hizmetlerin yetersizliği de ifade edilmiştir. Bu çalışma Hattuşa ilesınırlandırılmış olup, Alaca Höyük, Şapinuva, Eskiyapar gibi diğer Hitit yerleşimleri dâhil edilmemiştir.Çalışmada tespit edilen sorunların çözülmesi, Hattuşa’yı ziyaret eden turistlerin daha uzun süre ören yerindeve Boğazkale’de kalmasını sağlayacaktır. Turizmin Boğazkale’yi ve bölgede yaşayan yerel halkın gelir eldeetmesini sağlayacak şekilde yeniden planlanması ve pazarlanması gerekmektedir. Hattuşa ile ilgili rehberleringörüşleri ilk defa bu çalışmada ele alınmıştır. Farklı alanlarda (turizm ve tarih) çalışan yazarlar kendigörüşlerini de çalışmada yansıtmışlardır.

“Hattusa” From the Perspectives of Professional Tourist Guides

In this study, it was aimed to determine, from the perspectives of professional tourist guides, theattractiveness of Hattusa, the negativities and infrastructure problems experienced by tour guides during theirHattusa visits, how Hattuşa could be promoted acoording to them and what suggestions they could give aboutHattusa. In the study, the views of the participants, the observations and suggestions of the authors living inthe region were given together. In this study, in which qualitative research method was used, the interviewswere conducted with 13 tour guides between the dates of 5-24 August 2020 by using the semi-structuredinterview form created by the authors of the study. Due to Covid-19 pandemic, the interviews were made viaphone. The interviews were recorded by means of a voice recorder and then they were analyzed with contentanalysis. The tour guides explained Hattusa, the capital of the Hittites, to tourists according to their ownknowledge and experiences. The guides perceived Hattusa as “The City Cursed by Anitta”, “The City ofGods and Temples”, “The City of a Thousand Gods”, “The Treaty of Kadesh”, “The City of Equalitybetween Men and Women”, “The Cite Which is included in the UNESCO World Heritage List”, and“Yazılıkaya”. Most of the guides introduced the city as Hattuşaş or Boğazköy. The guides even perceivedHattusa and Yazılıkaya as separate settlements. The guides stated that they visited Hattusa during the trainingtrip, but they could not come back again because most of the tours they took did not include Hattusa in theirprograms. During the interviews, the guides implied such negativities in Hattusa as transportation problems,lack of good roads,lack of washrooms, lack of enough animation, lack of information, the density of grassand the danger of ticks, the inability of the vehicles to move during the visit of the ruins in cold and snowyweather, lack of information about the recent excavations and their results, lack of information about thecuneiform tablets, problems experienced at the ticket office, lack of enough souvenir shop, etc. Besides, theinadequacy of the places where they had lunch in Boğazkale and the services provided in these places werealso expressed. This study was limited to Hattusa and other Hittite settlements such as Alaca Höyük,Şapinuva and Eskiyapar were not included. The fact that the problems identified in the study are sorted out isthought to enable the tourists visiting Hattusa to stay in the ruins and in Boğazkale for a longer period oftime. Tourism is required to be replanned and marketed in such a way that it generates income for Boğazkaleand the local people living in the region. The views of tour guides about Hattusa have been discussed for thefirst time in this study. The authors working in different fields (tourism and history) have also reflected theirown views in the study.

PDF

___

Akay, B., & Özöğütçü, B. (2019). Turist rehberlerinin gastronomi bilgisi ve algısının tavsiye niyetine etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(Ek Sayı-1), 1451–1463.
Akdoğan, H., & Hiçyorulmaz, E. (2016). Çorum turizmine genel bir bakış. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu, 133–144.
Akyurt Kurnaz, H. (2020). Bolu turizm potansiyelinin turist rehberleri açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(1), 523–537. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.562
Alparslan, M. (2009). Geç Hitit devletleri. Içinde Metin Alparslan (Ed.), Hititolojiye giriş: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Instrumenta Linguarum Antiquarum 1 (ss. 137–148). Ege Yayınları.
Ardıç Yetiş, Ş. (2018). Turist rehberlerinin bakış açısıyla bölgesel turlarda algılanan hizmet kalitesinin kritik olaylar tekniği (Kot) ile ölçülmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 777–799.
Aslan, Z., & Çokal, Z. (2016). Profesyonel turist rehberinin kültürel değerlere katkısına ilişkin turist algılamaları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 53–69.
Atila, N. (2018a). Hitit Devleti’nde güvenlik algısı. Tarih Araştırmaları Dergisi, 38(64), 161–190.
Atila, N. (2018b). Hititlerde kentsel yapı: Hattuşa, Şapinuva, Sarissa, Tapiika ve Alaca Höyük. [Doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı.
Bal, H. (2016). Nitel araştırma yöntem ve teknikleri Uygulamalı-örnekli. Sentez Yayıncılık.
Bilgin, C., Acar, V., & Tanrısevdi, A. (2020). A qualitative research towards investigating the security levels of archaeological sites: The case of Aydın province. International Journal of Contemporary Tourism Research, 1(1), 91–110. https://doi.org/10.30625/ijctr.723292
Bilgin, M. (2008). Çorum ili turizminin sorunları ve çözüm önerileri. Karadeniz Araştırmaları, 18, 143–155.
Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi (3.Baskı). Siyasal Kitapevi.
Bilim, Y. (2007). Görüşme tekniği ve araştırmalarda kullanımı. Içinde A. Yüksel, B. Mil, & Y.
Bilim (Ed.), Nitel araştırma (ss. 27–42). Detay Yayıncılık.
Bittel, K. (1971). Boğazköy rehberi. Eski Eserleri ve Müzeleri Sevenler Derneği.
Bryce, T. (2003). Hitit dünyasında yaşam ve toplum. Dost Kitapevi. Canpolat, F. (Ed.). (2001). Boğazköy’den Karatepe’ye: Hitit bilim ve Hitit dünyasının keşfi. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Çapar, G., & Yenipınar, U. (2017). Kültürel ve doğal mirasın sürdürülebilirliğinde turist rehberlerinin rolüne ilişkin turist algısı. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 20(38), 397–423.
Çınaroğlu, A., & Çelik, D. (2010). Atatürk ve Alaca Höyük. Ekici Form Ofset.
Çokal, Z. (2019). Turist rehberlerinin performansının destinasyon imajına etkisinde etik davranışların düzenleyici rolü: Nevşehir örneği. [Doktora tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
Çokal, Z., & Yılmaz, İ. (2020). Turist rehberinin performansının destinasyon imajına etkisinde etik davranışlarının rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 493–518. http://orcid.org/0000-0003-1493-5379
Çolakoğlu, O. E., Efendi, E., & Epik, F. (2014). Tur yönetimi ve turist rehberliği. Detay Yayıncılık. Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2021). https://corum.ktb.gov.tr/TR258564/istatistikler.html
del Monte, G. F., & Tischler, J. (1979). Die orts und gewassernamen der Hethitischen texte, RGTC VI/I. Dr.Ludwig Reichert Verlag.
del Monte, G. F., & Tischler, J. (1992). Die orts und gewassernamen der Hethitischen texte, RGTC VI/II. Dr.Ludwig Reichert Verlag.
Efendi, M., & Atay, H. (2020). Turist rehberlerinin gözlemlerinden turistlerin gastronomik tercihlerinin saptanması. Türk Araştırmaları Dergisi, 4(1), 567–579.
Efendi, M., & Karakaş Tandoğan, G. (2019). Yerli turistlerin paket turlarda yaptıkları etik dışı davranışlar üzerine turist rehberleri gözüyle bir değerlendirme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi/ Journal of Travel and Hospitality Management, 16(1), 21–33.
Erkol Bayram, G. (2019). Sinop ilinin turizm odaklı gelişimine dair turist rehberlerinin rolleri ve görüşleri. Turist Rehberliği Dergisi, 2(2), 57–71.
Erkut, S. (1992). Hitit çağının önemli kült kenti Arinna’nın yeri. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Forlanini, M. (2007). Happurija, eine hauptstadt von Arzawa? Içinde Metin Alparslan, M. Doğan Alparslan, & H. Peker (Ed.), Belkis Dinçol ve Ali Dinçol’a armağan (ss. 285–298).
Güdü Demirbulat, Ö., & Karaman, S. (2014). Trabzon Ayasofya Müzesi’nin camiye dönüştürülmesine ilişkin turist rehberlerinin değerlendirmesi. Balikesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(32), 37–54.
Günal, V., Alaeddinoğlu, F., & Şahinalp, M. S. (2009). Türkiye’ye yönelik kültürel turizm turları ve başlıca güzergâhlar. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 275–298. http://sbe.gantep.edu.tr
Günay, S. (2007). Gelişmekte olan Çorum turizmi: Büyük potansiyel, yetersiz tanınmışlık ve umut veren turist tatmini. Ege Coğrafya Dergisi, 16, 87–101.
Hacıoğlu, N. (2000). Seyahat acentacılığı ve tur operatörlüğü. Vipaş Yayınları.
Hoffner, H. A. (1998). Hitite myths (G. M. Beckman (Ed.); Second Edi). Scholars Press.
Imparati, F. (1992). Hitit yasaları (E. Özbayoğlu (Çev.)). İtalyan Kültür Heyeti.
İnanır, A. (2019). Kültürel miras turizmi kaynakları bakımından Bucak: Milias (Milyos), Sia ve Kremna antik kentleri örneği. International Young Researchers Student Congress, 1035– 1042.
İpek, Ö., Çilingir, B., İpek, H. M., Çakar, M., & Taşlıova, M. (2008). Çorum kültür envanteri (A. Özüdoğru (Ed.)). Çorum İl Özel İdaresi.
İrigüler, F., & Güler, E. (2017). Tourist guides’ perceptions on gastronomic tourism in Turkey. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(1), 3–19. https://doi.org/10.21325/jotags.2017.55
İstanbullu Dinçer, F., Uğurlu, K., & Çakmak, T. F. (2014). Ekoturizm ve gastronomi turizminin destinasyon pazarlamasına etkisi: Çorum örneği. Eko-Gastronomi Dergisi, 1(1), 19–35.
Kalyoncu, M. (2017). Turist rehberlerinin paket turlarda kullandıkları izlenim yönetimi tekniklerinin kişisel etkileşim kalitesi üzerine etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
Kampman, A. A. (1939). "Het relief aan de “Koningspoort” te Ḫattusas-Boghazköy”. JEOL, 6, 176.
Kaya, F., Küçükali, S., & Kızılırmak, İ. (2019). Turist rehberlerinin yaşadıkları deneyimlere göre Doğu Karadeniz Bölgesi yayla turizminin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(Ek Sayı), 307–316.
Kement, Ü., & Yaşar, B. (2016). Çorum ilinde Hitit mutfağının gastronomi turizmi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu, 159–173.
Khan, A. A., & Somuncu, M. (2010). Dünya miras alanlarının korunması ve yönetimi bağlamında yerel halkın kalkındırılması: Hattuşa-Türkiye ve Taxila-Pakistan dünya miras alanları örneği. VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 377–386.
Köroğlu, Ö., Hacıoğlu, N., & Ulusoy, H. (2017). İnanç turizmine yönelik alanlarda ziyaretçi yönetimi çerçevesinde turist rehberlerinin rol ve sorumlulukları. Yüzüncüyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(Özel Sayı-3), 1–12.
Mazan, İ., & Özdemir, Ş. (2020). Turistik çekiciliklerin markalaşmalarında turist rehberleri üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi, 3(1), 59–73.
Neve, P. (1987a). Hattuscha information. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Neve, P. (1985). Boğazköy-Hattuşaş 1983 kazı çalışmalarının sonuçları. 6.Kazı Sonuçları Toplantısı, 137–180.
Neve, P. (1987b). Boğazköy-Hattuşaş 1985 kazı mevsiminin sonuçları. 8.Kazı Sonuçları Toplantısı, I, 233–251.
Özdemir, K. (1989). Çorum ili ve turizm. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Anabilim Dalı.
Özlü, T., & Kaleli, C. (2019). Boğazkale (Hattuşa) şehrinin yavaş şehir (cittaslow) potansiyeli. Amisos Dergisi, 4(7), 176–194.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir (Çev.)). Pegem Kitapevi.
Peker, H. (2004). Hitit egemenliğinden Asur istilasına kadar yazılı belegelere göre Kargamış tarihi. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hititoloji Bilim Dalı.
Reyhan, E. (2016). Hitit kültür dünyasında bayram ritüelleri. Turkish Studies, 11(16), 89–114.
Reyhan, E. (2017). Hitit Devleti’nde siyaset ve yönetim. Bilgin Kültür Sanat.
Şahin, S. Z. (2019). Çorum mutfağının gastronomi turizmi potansiyeli. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 2550–2565. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.486
Schachner, A. (2011). Von einer Anatolischen stadt zur hauptstadt eines großreichs – Entstehung, entwicklung und wandel Hattušas in hethitischer zeit. Mesopotamia, 46, 79–101.
Schachner, A. (2019a). Hattuşa: Efsanevi Hitit İmparatorluğu’nun izinde. Homer Kitabevi.
Schachner, A. (2019b). Hattuscha: The Hittite capital. Içinde N. Ertürk & Ö. Karakul (Ed.), UNESCO world heritage in Turkey 2019 (Third Edit, s. 555). Turkish National Commission for UNESCO.
Seeher, J. (2006). Hattuşa rehberi: Hitit başkentinde bir gün (3.Baskı). Ege Yayınları.
Seeher, J. (2007). Hattuşa kerpiç kent suru: Bir rekonstrüksiyon çalışması. Ege Yayınları.
Seeher, J., Schachner, A., & Baykal Seeher, A. (2012). Hattuşa’da 106 yıl: Hitit kazılarının fotoğraflarla öyküsü (T. Erdoğan (Ed.)). Yapı Kredi Yayınları.
Somuncu, M. (2009). Türkiye’nin dünya miras alanları: Koruma ve yönetimde güncel durum. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Kültürel Miras İhtisas Komitesi.
Süel, A. (1995). Ortaköy’ün Hitit çağındaki adı. Belleten, LIX(225), 271–283.
T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2014). Dünya mirasında Türkiye. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Tanıtma Genel Müdürlüğü.
Texier, C. (2002). Küçük Asya coğrafyası, tarihi ve arkeolojisi (A. Suat (Çev.)). Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
TUIK. (2021). İl ve ilçe nüfusları 2020. TUIK. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/menu.zul;jsessionid=qsMPeOR-1e8iQUaZQwRzP38k
Umur, M. (2015). Turist rehberlerinin müze hizmet kalitesi algılamaları üzerine bir araştırma: Göreme Açık Hava Müzesi örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10, 68–90.
Ünal, A. (2002). Hititler devrinde Anadolu: C. I. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
UNESCO. (2021). unesco.org.tr. https://www.unesco.org.tr/Pages/127/124/UNESCO-DünyaBelleği-Programı
Yiğit, T., Özcan, A., & Kıymet, K. (2016). Hitit imparatorluk dönemi kaya anıtları. Bilgin Kültür Sanat.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi (9. Baskı). Seçkin Yayınevi.
Yılmaz, A. İ. (2020). Profesyonel turist rehberlerinin bakış açılarıyla Çorum kent turizmi. Çorum Belediyesi.
Zhang, H. Q., & Chow, I. (2004). Application of importance-performance model in tour guides’ performance: evidence from mainland Chinese outbound visitors in Hong Kong. Tourism Management, 25, 81–91. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(03)00064-5

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ