Refik Erduran’ın Yemenimin Uçları Tiyatrosunda Toplumcu Gerçekçi Unsurlar

Toplumcu gerçekçilik Rusya’da ortaya çıkmış ve kısa sürede tüm dünyaya yayılmıştır. Bu akımın edebi bir anlayışa dönüşmesi sürecinde Gorki, Jdanov ve Lunaçarskigibi önemli isimler etkili olmuştur. Bu anlayışta kolektiflik ön plana çıkar. Bireysellikten uzaklaşan toplumcugerçekçiyazarlar toplumsal meselelerle ilgilenirler. Marksizm odaklı bu kuramda “özün ve gerçeğin önceliği”, “devrimci romantizm ve doğal bir uzantısı olan olumlu tip” ve “yan tutarlık ya da partizanlık” temel esaslar olarak kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra bu anlayışa bağlı eserlerde tarihselcilik, milli bilinç, ekonomik ve sınıfsal çatışma, ezen-ezilen ilişkisi destekleyici unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Toplumcu Gerçekçi kuram, Nazım Hikmet etkisiyle kısa zamanda Türkiye’de etkili olur. Birçok sanatçı yeni tanıştığı bu görüşü benimser ve eserlerine yansıtır. Bu sanatçılardan biri de dönemin önemli isimlerinden biri olan Refik Erdurandır. Özellikle tiyatrolarıyla tanınan yazar Nazım Hikmet’in toplumcu gerçekçiliğini örnek alır. Refik Erduran’ın Yemenimin Uçlarıadlı tiyatrosunda vatanına, kültürüne ve değerlerine bağlı emekli edebiyat öğretmeni olan Zehra’nın hikayesi ele alınır. Zehra bir yandan kültür erozyonu sonucu dağılmak üzere olan ailesinin birliği için çabalarken diğer yandan da sömürgeci düzeni yıkmak için mücadele çağrısı yapar. Bilindiği üzere Refik Erduran toplumcu gerçekçi anlayışa bağlıdır ve birçok oyununda bu kuramın unsurlarına yer verir. Bu bağlamda çalışmamızın amacı, oyunda toplumcu gerçekçi anlayışın unsurlarına ne ölçüde yer verildiğini tespit etmektir.

Socialist Realist Elements In Refik Erduran’s Theatre Yemenimin Uçları

Socialist realism emerged in Russia andspread all over the world in a short time.Important names such as Gorki, Jdanov and Lunaçarski were influential in the process of turning this trend into a literary understanding.In this understanding, collectivity comes to the fore.Socialist realisticwriters who diverge from individuality are concerned with social issues.İn this theory focused on Marxism,“priority of essence and reality”, “revolutionary romanticism and its natural extension positive type” and “partizanship or advocacy” are accepted as the basic principles. İn additin to this, in works related to this understanding historicalism, national consciousness, economic and class conflict and the oppressor and oppressed relationship emerge as supporting factors.Socialist realist theory, Nazim Hikmet effect as soon as possible has been effective in Turkey.Many artists adopt this new view and reflect it on their works.One of these artists is Refik Erduran, one of the important names of the period.Especially known for his theaters, the writer takes the socialist realism of Nazım Hikmet as an example.Refik Erduran’s theatre Yemenimin Uçları, the story of Zehra, who is a retired literature teacher depending on her homeland, culture and values is discussed. While Zehra struggles for the unity of her family, which is about to break up as a result of cultural erosion, on the other hand, she calls for a struggle to overthrow the colonial order. As it is known, Refik Erduran depends on socialist realistunderstanding and includes the elements of this theory in many games. In this context, the purpose of our study is to determine to what extent the elements of socialist realistunderstanding are included in the game.

PDF

___

Akpınar, S. (2014). Toplum, Sanat ve İdeoloji Üçgeninde Toplumcu Gerçekçiliğin Edebiyat ve Siyaset İlişkisine Yaklaşımı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 7-26.
Aydoğdu, Y. (2017), Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Toplumcu Gerçekçi Şiirin Serüveni, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 7, 7(14), 267-282.
Çetişli, İ. (2004). Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, Akçağ Yayınları.
Demir, A. (2008).Toplumcu Gerçekçi Objektiften Yansıyan Bir Anadolu Fotoğrafı: Bacayı İndir, Bacayı Kaldır, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 5(1), 65-80.
Erduran, R. (1979). Cengiz Han'ın Bisikleti, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü.
Erduran, R. (1993). Tamirci, Gerçek Sanat Yayınları.
Erduran, R. (1998). Yemenimin Uçları, Kültür Bakanlığı.
Erduran, R. (2005). İblisler, Azizler, Kadınlar, Dünya Kitapları Yayınevi.
Erduran, R. (2011). Tiyatro Açılımı Söyleyişi, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınevi.
Gülmen N. (2016). Nazım Hikmet’in Yusuf ile Menofis ve Ferhad ile Şirin Oyunlarında Toplumcu Gerçekçilik Bağlamında Yeniden Yazma Pratiği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi).
Gürsel, N. (2001). Doğumunun Yüzüncü Yılında Dünya Şairi Nâzım Hikmet, Can Yayınları.
Hikmet N. (2012). Sanat ve Edebiyat Üstüne, (Haz.: Aziz Çalışlar), Evrensel Basım Yayın.
Irmak, E. (2009). Kayıp Destanın İzinde: Kuvâyi Milliye ve Memleketimden İnsan Manzaraları’nda Milliyetçilik, Propaganda ve İdeoloji, İletişim Yayınları.
Kahraman, H. B. (2004). Türk Şiiri, Modernizm, Şiir, Kapı Yayınları.
Moran, B. (2004). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları.
Oktay, A. (1986). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, BFS Bilim Felsefe Sanat Yayınları.
Pospelov, G. N. (1985). Edebiyat Bilimi Cilt II, (Çev.: Y. Onay), Bilim Sanat Yayınları.
Ran, N. H. (2008). “Kübalı Sanatçılarla Söyleşi”, (Çev.: A. N. Akbulut), Varlık Dergisi, Sayı: 939, 4-6.
Soğukömeroğulları, M. (2010). Ahmet Ümit’in Kar Romanında Toplumcu Gerçekçilik, Turkish Studies, 5(1), 1311-1327.
Tunalı, İsmail (1976). Marksist Estetik, Altın Kitaplar Yayınevi.

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ