Duygusal Emeğin Tükenmişlik Üzerindeki Etkisinde İş Stresinin Aracı Rolü: Bir YapısalEşitlik Modeli Çalışması

Toplu taşıma şoförleri günlük yaşamımızda çok değerli bir yeri vardır. Ülkemizde önemli sayıda insan biryerden başka bir yere gitmek amacıyla toplu taşıma araçlarını tercih etmektedir. Bu araçları kullanma göreviniüstlenenmeleri sebebiyle toplu taşıma şoförleri büyük öneme sahiptir. Bu görevdeki şoförlerin görevleri ve işdoğası sebebiyle duygusal emekleri, iş stresi ve tükenmiş düzeyleri oldukça yüksektir. Bu nedenle buaraştırmanın amacı duygusal emeğin tükenmişlik üzerindeki etkisinde iş stresinin aracılık rolününaraştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Kapadokya Bölgesi’nde toplu taşıma hizmeti sunan toplam 284şoförden anket aracılığıyla veri toplanmıştır. Çalışmada öncelikle değişkenler arasındaki ilişkiyi ele alanaraştırmalar incelenmiş ve bu doğrultuda hipotezler oluşturulmuştur. Elde edilen veriler ışığında, SPSS veAMOS programları kullanılarak araştırma hipotezleri sınanmıştır. Ölçek geçerliliği için doğrulayıcı faktöranalizi (DFA) yapılarak, değişkenler arası ilişkiler tespit edilmiş ve yapısal eşitlik modeli (YEM) ile modelinuyum iyiliği testleri ile korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Aracılık rolünü test edebilmek için isedolaylı etkilerin anlamlılığına bakılmış ve bunun için Process Makro tekniğinden yararlanılmıştır. Yapısaleşitlik modelinin analizi sonucunda duygusal emeğin tükenmişliği anlamlı olarak etkilediği (p

The Mediating Role of Job Stress on the Effect of Emotional Labor on Burnout: A StructuralEquation Model Study

Public transport drivers have an important role in our lives. Everyday, millions of citizens use thesepublic transport vehicles. That's why the drivers who transports and reimburses are valuable. In this process,the responsibility of drivers and because of this responsibility their emotional labor, Job Stress and burnout arein the top level. The main purpose of this research is the evolution of the mediating role of Job Stress in theeffect of emotional labor on burnout. For this purpose, the data was collected through a survey from a total of284 public transport drivers in the Cappadocia Region. In the research, primarly the researches about therelationship between variables were analyzed and hypotheses were accordingly formed. With the datasobtained, research hypotheses have been tested using SPSS and AMOS programs. Confirmatory factor analysis(DFA) was done for scale validity and relationships between variabled were determined and with thecorrelation and regression analysis tests the structural equation model and the goodness of model was tested.The Process Macro model was used for the mediating test. As a matter of structural equation modeling, it wasestablished that burnout was substantially influenced by emotional labor (p

___

  • Acar, M. (2019). Okul yöneticilerinin iş tatmini duygusal emek ve iş stresi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Akdu, U. & Akdu, S. (2016). Duygusal emeğin ve iş stresinin tükenmişlik üzerindeki etkileri: profesyonel turist rehberleri üzerinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47(9), 1142-1153.
  • Alanoğlu, M. (2019). Algılanan okul müdürü yönetim tarzları ile öğretmenlerin karara katılma, örgütsel adalet, iş doyumu ve tükenmişlik algıları arasındaki ilişkinin analizi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • Aybas, M. & Kosa, G. (2018). Duygusal emeğin mesleki stres ve işe adanmışlık üzerindeki etkisi: tur rehberleri üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 103-111.
  • Basım, N. & Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 77-90.
  • Birdir, K. & Dalgıç, A. (2015). Satış elemanlarının sahip olduğu duygusal emek davranışlarının iş streslerine ve iş doyumlarına etkisi: Antalya havalimanında bir araştırma. M. Sarıışık & A. Saldamlı (Ed.), //. 2nd International Congress Of Tourism And Management Researches içinde (s. 519-538).
  • Çelik, P. & Topsakal, Y. (2016). Duygusal emeğin iş tatmini ve duygusal tükenme ile ilişkisi: Antalya destinasyonu otel çalışanları örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 204.
  • Çiçeklioğlu, H. (2019). Presenteeism (işte var olamama), duygusal emek ve örgütselvatandaşlık davranışının performans üzerine etkileri: eğitim çalışanları üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çolakoğlu, Ö. (2017). Pediatrik onkoloji hemşirelerinin deneyimleri, stres düzeyleri ve tükenmişlikleri üzerine bir çalışma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Diefendorff, J. M. (2015). The dimensionality and antecedents of emotinal labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339-357.
  • Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. R. Bayraktar & İ. Dağ (Ed.), //. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları içinde (s. 143-154). Hacettepe Üniversitesi.
  • Eroğlu, Ş. G. (2014). Örgütlerde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi Ssoyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ezilmez, B. (2018). Duygusal emek gösterimlerinin bireysel ve örgütsel öncülleri ile sonuçları üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Grandey, A. (2003). When the show must go on: surface acting and deep acting as determinants of emotional burnout and peer-rated service delivery. Academy of Management Journal, 46(1), 86-96.
  • Guy, M. & Lee, H. (2013). How emotional intelligence mediates emotional labor in public service jobs. Review of Public Personnel Administration, 35(3), 262-277.
  • Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe, yöntem, analiz (3. bs.). Seçkin Yayıncılık.
  • Hayes, A. F. (2018). Partial, conditional, and moderated moderatedmediation: quantification, inferenceand interpretation. Communication Monographs, 85(1), 4 - 40.
  • Hocaoğlu, N. (2018). Duygusal zekâ beceri eğitiminin hemşirelerin tükenmişlik ve stres düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Hong, E. & Lee, Y. S. (2016). The mediating effect of emotional intelligence between emotional labour, job stress, burnout and nurses' turnover intention. International Journal of Nursing Practice, 22(6), 625-632.
  • Hochschild, Arlie R. (1979), Emotion work, feeling rules, and social structure, American Journal of Sociology, 85(3), 551-75.
  • Hochschild, Arlie R. (1983), The managed heart: commercialization of human feeling, University of California Pres.
  • House, R. J. & Rizzo, J. R. (1972). Role conflict and ambiguity as critical variables inmodel of organizational behavior, Organizational Behavior and Human Performance, 7(3), 467-505.
  • Kalay, F. (2009). Bilişim teknolojilerinin iş stresi ve iş doyumu üzerindeki etkileri: kuram ve türk bankacılık sektöründe bir uygulama [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kang, J. W., Heo. J. H., Kim, J. H. (2015). The followership of hotel employees and the relationship between occupational burnout, job stress, and customer orientation: targeting the hotel service providers at luxury hotels. Tourism and Hospitality Research, 16(4), 345-358.
  • Karakaş, A. & Gökmen, G. (2018). Kamu çalışanlarında iş tatmini, duygusal emek ve iş stresi: Konya'da bir araştırma. AİBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(18), 99-127.
  • Karakaya, E. (2018). Tükenmişlik, iş stresi ve duygusal zekâ arasındaki ilişki: Akademisyenler üzerinde bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler ve teknikler. Sim Matbaası.
  • Karimi, L., Leggat, S. G., Donohue, L., Farrel G., Couper G. E. (2013). Emotional rescue: the role of emotional ıntelligence and emotional labour on well-being and job-stress among community nurses. Journal Of Advanced Nursıng, 70(1), 1-11.
  • Kaya, E. (2009). Özel okul öğretmenlerinin duygusal emek davranışlarını algılama biçimleri ile iş doyumları ve iş stresi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kaya, M. (2018). Yükseköğretim kurumlarında çalışan akademisyenlerin çalışma biçimlerinin örgütsel bağlılıklarına ve işten ayrılma niyetlerine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Koç, A. D. (2019). Pozitif psikolojik sermaye ile duygusal emek arasındaki ilişkinin incelenmesi: hastane çalışanları üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kruml, S. M. & Geddes, D. (2000). Exploring the dimensins of emotional labor: The heart of hoschshild’s work, Management Comunication Quarterly, 14(1), 8-49.
  • Kwak, H., McNeeley, S., Kim, S. H. (2018). Emotional labor, role characteristics, and police officer burnout in South Korea: the mediating effect of emotional dissonance. Police Quarterly, 1(27), 13-14.
  • Lin, Y., Luo, J., Cai, S., Ma, S., & Rong, K. (2016). Exploring the service quality in the e-commerce context. Industrial Management & Data Systems , 116(3), 338-415.
  • Maslach, C. & Jackson, S. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal Of Occupatıonal Behavıour, 2(2), 99-113.
  • Maslach, C. & Leiter, M. (2016). Understanding the burnout experience: recent research. World Psychiatry, 15(2), 103-111.
  • Nunnally, J. (1978), Psychometric methods (2nd Ed.). McGraw-Hill.
  • Onay, M. & Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 363-372.
  • Özgün, A. (2015). Duygusal emek davranışlarının iş stresi üzerindeki etkisi: eğitim sektöründe bir uygulama [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Özsoy, T. (2018). İşkoliklik ve iş stresi arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü.
  • Öztoprak, M. (2014). Psikolojik şiddetin tükenmişlik üzerine etkisinde iş stresinin aracılık rolü. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Öztürk, İ. (2017). İşgörenin görev bağımlılığı, politik davranışları, rol çatışması ve belirsizliğinin tükenmişlik üzerindeki etkisi: Sağlık kurumlarında bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Peker, M. (2019). Duygusal emek sürecinde eylem yöneliminin koruyucu rolü: kişilik sistemleri etkileşim kuramı yaklaşımı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Sohn, B. K., Lee, J. Y., Choi, J. S., Park, M. S., Hwang, J. Y., Jung, H. Y., vd. (2018). The relationship between emotional labor and job stress among hospital workers. Journal of Korean Medical Science, 33(39), 1-10.
  • Sonkaya, M. Ç. (2018). Hemşirelerde duygusal emek davranışının incelenmesi: bir üniversite hastanesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Şar, A. H. & Işıklar, A. (2011). Ulaşım hizmetinde görevli sürücülerin stresle başetme becerileri: bir alan uygulaması. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 1(27), 1-17.
  • Ülbegi, İ. D. (2016). Yıldırma, iş stresi, tükenmişlik, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler: görgül bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldız, H. (2019). Duygusal emeğin iş stresi üzerine etkisinin incelenmesi: kamu çalışanlarına yönelik bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Zor, D. (2018). Kişilik özellikleri ile iş stresi ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü