Konya Ereğli Rüstem Paşa Hamamı

Makale kapsamında Konya Ereğli Rüstem Paşa Şifa Hamamı özelinde, 15 yüzyıl hamamlarının plantipleri, mimari tasarımları, iç donatıları nasıl şekillendiği çözümlenmeye çalışılmıştır. Ereğli Rüstem PaşaŞifa Hamamı 15 yüzyılda Karamanoğlu Döneminde İbrahim Bey (1423-1464) tarafından inşa ettirilmiştir.Aynı dönemde hem Anadolu’da hem de özellikle İstanbul’da Fatih Sultan Mehmet hamamlar inşa ettirmiştir.Bu dönemde hamamlarda yıldızvari sıcaklıklı planların ön plana çıktıkları tespit edilmektedir. Planlamaaçısından daha önce Anadolu Selçuklu Döneminde farklı özelliklerde prototipini gördüğümüz yıldızvarisıcaklıklı tip 15. yüzyılda birden adeta nasıl moda olduğu araştırma kapsamında irdelenmiştir. Yıldızvarisıcaklıklı plan tipinin geometrik tasarımının bazı faydaları belirlenmiştir. Daha fazla mekân sağlanması,sayıca artan eyvan ve halvetler ile gerçekleşmektedir. Diğer hamam planları ile karşılaştırıldığı zaman aynımetrekarede daha çok insanın yıkanabildiği ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda hem malzemeden hem de yerkazanımı ile metrekareden tasarruf edilmektedir. Ereğli Rüstem Paşa Şifa Hamamı ile diğer Osmanlı dönemi15 ve 16 yüzyıl yıldızvari sıcaklıklı planlamada inşa edilmiş hamamların benzer ve farklı yönleribelirlenmiştir. Plan özelliklerinde aynı birebir örnekler olduğu gibi, küçük farklılıklar sahip örneklerdevardır. Soyunmalık, ılıklık, sıcaklık, külhan gibi hamamların ana unsurları da değerlendirilmiştir. Diğermimari öğeler; göbektaşı, tüteklik, hela, traşlık, eyvanlar, kubbeler, tonoz, üst örtü ve malzeme gibiaraştırmada ele alınmıştır. Makalede 15. Yüzyıl hamamlarında ortaya çıkan değişimler ve yenilikler tespitedilmiştir. Sonuçta Ereğli Rüstem Paşa Şifa Hamamı ile birlikte 15. Yüzyıl Osmanlı hamamları da kendiaralarında oturmuş bir yıldızvari plan düzenlemesi, mimari genel özellikler ve artık klasikleşen tasarımlarınyapıldığı belirlenmiştir. Daha sonraki yüzyıllarda da, Mimar Sinan’ın yıldızvari sıcaklıklı planı kullandığıbilinmektedir. Yıldızvari sıcaklık 15. Yüzyılda klasik şeması, sonraki yüzyıllarda da benzer ve farklıkullanımları ile, Türk Hamam mimarisine damgasını vuran bir plan tipi olduğu görülmektedir.

Konya Ereğli Rüstem Paşa Bath

Within the scope of the article, the plan types, architectural designs, and interior fittings of 15th - century baths were analyzed in terms of Konya Ereğli Rüstem Paşa Healing Bath. Ereğli Rüstem PaşaHealing Bath was built by İbrahim Bey (1423-1464) during the Karamanoğlu Period in the 15th century. Inthe same period, Fatih Sultan Mehmet had baths built both in Anatolia and especially in Istanbul. During thisperiod, it is determined that plans with star-like hot rooms stood out in baths. In terms of planning, how thestar-like hot room type, whose prototype we have seen in different characteristics in the Anatolian SeljukPeriod, became fashionable suddenly in the 15th century was examined within the research. Some benefits ofthe geometric design of the plan type with star-like hot rooms have been determined. Providing more space isrealized with an increasing number of iwans and private rooms. When compared with other bath plans, it isrevealed that more people can bathe in the same square meter. At the same time, both material and squaremeters are saved by saving space. Similar and different aspects of Ereğli Rüstem Paşa Healing Bath andother Ottoman baths built in the 15th and 16th century with star-like hot room planning were determined. Justas there are exact examples in plan features, there are also examples with minor differences. The mainelements of the baths such as dressing room, hot room, warm room, and furnace were also evaluated. Otherarchitectural elements such as navel stone, tolling, toilet, shaving room, iwans, domes, vaults, top coveringsand materials were discussed in the study. In the article, changes and innovations in 15th -century baths weredetermined. In conclusion, it was determined that the Ereğli Rüstem Paşa Healing Bath and the 15th -centuryOttoman baths had a star-like plan arrangement, architectural general features and now classic designs. It isknown that Mimar Sinan used the plan with a star-like hot room in the following centuries. It is seen that thestar-like hot room is a plan type that left its mark on the Turkish bath architecture with its classical scheme inthe 15th century and similar and different uses in the following centuries.

PDF

___

Açıkgözoğlu, M. (1975). İslam devletleri tarihi, Asya Yayınları.
Anonim. (2004). Ereğli 2004, Ereğli Belediyesi Kültür Yay.
Aru, K. A. (1949). Türk hamamları etüdü, İstanbul Matbaacılık T.A.O.
Bilici, M.A., Erel, H. & Ertekin, F. (2005). Ereğli ve Yöresi, Herecieia Kybistra. Dizgi Ofset.
Can, Y. (1995). İslam şehirlerinin fiziki yapısı. Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
Cezar, M. (1977). Anadolu öncesi Türklerde şehri ve mimarlık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Çaycı, A. (2010). Ürdün’de Osmanlı mimarisi. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Çeşmeli, İ. (2007). Orta Asya ve Karahanlı dönemi mimarisi. Arkeoloji ve Sanat Yayinları.
Dağtekin, E. (2007). Güneydoğu Anadolu bölgesi geleneksel hamam tipolojisi ve buna bağlı koruma ölçütlerinin oluşturulması. [Yayınlanmamış doktora tezi] Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü.
Denktaş, M. (1999). Karaman hamamları. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bidileri, 4-7 Kasım 1997, 223-225.
Dülgerler, O.N. (1995). Karamanoğlu dönemi mimarisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Dülgerler, O.N. (2006). Karamanoğlu dönemi mimarisi, TTK.
Eyice, S. (1960). İznik’te büyük hamam ve Osmanlı devri hamamları hakkında bir deneme. Tarih Dergisi, XI(15), 99-120.
Eyice, S. (1997). “Hamam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı İSAM, 15, 402-430.
Gluck, H. (1921). Die bader konstantinopels, Wien.
Grabar, O. (1998). İslam sanatının oluşumu (Çev. Nuran Yavuz). YKY.
Karpuz, H. (2009). Türk kültür varlıkları envanteri Konya, C.3. TTK.
Klinghardt, K. (1927). Turkiche baeder. Stuttgart, Julius Hoffmann.
Konyalı, İ. H. (1967). Abideleri ve kitabeleri ile Konya Tarihi. Yeni Kitap Basımevi.
Memiş, E. (2002). Eski çağ Türkiye tarihi. Çizgi Kitapevi.
Michan, j., L. (1992). Dini kurumlar. İslam Şehri, 13-51.
Obruk, İ. A. (1989). İstanbul Ayasofya Haseki hamamı ve Türk mimarisindeki yeri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Önge Y. (1988). “Anadolu Türk hamamları hakkında genel bilgiler ve Mimar Koca Sinan’ın inşa ettiği hamamlar. Mimarbaşı Koca Sinan Yasadığı Cağ ve Eserleri Ayrı Basım, 403-428.
Önge, Y. (1978). Eski Türk hamamlarında aydınlatma. Vakıflar Dergisi, XIII, 121-135.
Önge, Y. (1986). “Koca Sinan’ın hamamlarında görülen bir yenilik: Merkezi kubbeli örtü sistemleri”. II.Uluslararası Türk ve İslam Bilim ve Teknoloji Tarih Kongresi, 28 Nisan, 2 Mayıs 1986, Bildiriler, II, 81-86.
Önge, Y. (1995). Anadolu’da XII-XIII. yüzyıl Türk hamamları. Vakıflar Genel Müdürlüğü.
Senan, F. (1961). Tarihte ve coğrafyada Konya Ereğli’si. Ercan Matbaası.
Tunçer, O. (1980). Mimarlık tarihi 2. A.D.M.M.A. Geliştirme Derneği.
Uca, A., & Ülker, A. (2013). 1917 Tarihli Karaman-Konya-Ereğli haritası ve değerlendirilmesi. History Studies, 5(2), 443-470.
Ülgen, A. S. (1950). Hamam, İslam Ansiklopedisi, 5, 175. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi

ISSN: 2667-5617
Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ