İstanbul Üniversitesinin Kuruluş Yıllarında Alman Profesörlerin Derslerinde Yapılan İlk Sözlü Çeviri Denemeleri * (1933-1953)

1933 yılında yapılan üniversite reformuyla birlikte kurulan İstanbul Üniversitesinde önce dört fakülte açılmıştır. Nazi Almanya’sından kaçarak ülkemize sığınan Alman profesörler ile yurt dışında doktora yapan Türk akademisyenler, İstanbul Üniversitesinin bu dört fakültesinde eğitim vermişlerdir. Üniversitede ders vermeye başlayan fakat Türkçe bilmeyen Alman hocalar ile Almanca bilmeyen üniversite öğrencileri arasında iletişimin kurulması en temel ihtiyaç olmuş ve bu durum sözlü çeviri desteğiyle aşılmaya çalışılmıştır. Doktorasını yurt dışında yapmış, yabancı dil edincine sahip Türk doçent ve asistanlar, yabancı profesörler için birçok alanda sözlü çeviriler yapmaya başlamış ve yabancı hocalara sağlanan çeviri desteği uzun yıllar devam etmiştir. Bu sayede Türk bilim insanları, akademik statülerinin dışında iletişim uzmanı ve tercüman gibi yeni kimlikler kazanmışlardır. Yapılan çalışmanın amacı, 1933-1953 yılları arasında ülkemizde kalan Alman hocalara sözlü çeviri yapan Türk bilim insanlarının eğitim geçmişlerine değinerek, sözlü çeviri sürecinde neler yaşadıklarını, sürecin kendilerine sağladığı olumlu katkıların yanı sıra sürecin olumsuz yönlerini belirlemektir. Yöntem olarak, Alman profesörlerin sözlü çeviri sürecine yönelik kişisel görüş ve değerlendirmelerine doğrudan yer verilecektir. Sözlü çeviri sürecine katılan tüm eyleyicilerin kimler olduğu, herhangi bir çeviri eğitimi almayan Türk bilim insanlarının sözlü çeviri sürecine nasıl dâhil oldukları, süreci nasıl yürüttükleri, sözlü çeviri sürecinde hangi sözlü çeviri yöntemlerini benimsedikleri, sözlü iletişimin gerçekleşmesindeki bireysel etkileri ve sözlü çeviri pratiğinin nasıl işlediği incelenmiştir.

The First Oral Translation Practices at the Lectures of German Professors in the Founding Years of Istanbul University (1933-1953)

Four faculties were opened at Istanbul University, which was established with the university reform in 1933. German professors who escaped from Nazi Germany and took refuge in our country, and Turkish academicians who earned a PhD abroad lectured at these IU faculties. The communication between German professors who could not speak Turkish and undergraduates who could not speak German was the most essential necessity, and this situation was tried to be overcome with the support of oral translation. Turkish associate professors and assistants who earned a PhD abroad and had a foreign language capital started interpreting for foreign professors in many fields and this support continued for many years. By this means, Turkish scientists acquired new identities such as communication expert and translator apart from their academic status. Referring to the educational backgrounds of Turkish scientists who interpreted for German professors settling down in our country from 1933 to 1953, the purpose of this study is to determine what Turkish scientists experienced in the process of oral translation, their positive contributions to this translation process as well as the negative aspects of this process. One of the methods used is to include directly the subjective opinions and evaluations of German professors about the process of oral translation. As a result, it was determined who were the actors involved in the process of oral translation, how Turkish scientists took part in the interpreting process without having any academic translation experience or degree, which type of interpretation they adopted in the interpreting process they conducted, their individual influences on the production of translation, how the interpreting practice worked in the cause-effect relationship considering the physical conditions.

PDF

___

Doğan, A. (2011). Sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları. Siyasal Kitabevi.
Durdağı, A. N. (2017). Çeviri yoluyla kavram aktarımı sürecinde üniversitenin rolü. Gece Kitaplığı.
Erdoğdu Yilmaz, Ş. (2020a). İstanbul üniversitesi fakülteleri örneğinde sözlü ve yazılı çeviri faaliyetleri (1933-1945). International Journal of Language Academy (IJLA), 8(1) March, 344-353. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.41817
Erdoğdu Yilmaz, Ş. (2020b). Çeviri aracılığıyla bilimsel alan dönüşümünün izinde “İstanbul üniversitesi reformu”. (Tez No: 650004) [Yayımlanmamış doktora tezi], Sakarya Üniversitesi.
Eruz, S. (2003). Çeviriden çeviribilime. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
Hänlein, A. (2006). Gerhard Kessler: Türkiye’de sürgün bir alman sosyal politikacı, (Çev. Alpay Hekimler), Çalışma ve Toplum, (2), 31-47.
Hirsch, E. E. (1997). Kayzer dönemi Weimar cumhuriyeti Atatürk ülkesi. Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Institut français de Turquie/Türkiye Fransız Kültür Merkezi. (20 Ocak 2021). Yiğit Benerle Masterclass - 4. Bölüm: Yazılı ve sözlü çeviri arasındaki farklar ve kesişmeler. Facebook. https://www.facebook.com/InstitutfrancaisdeTurquie/videos/yi%C4%9Fit-bener-ilemasterclass-4-b%C3%B6l%C3%BCm/178592904026122/
Kubbealtılügatı. (t.y.). agreje. Lugatimcom içinde. Erişim tarihi: 14.12.2020 http://www.lugatim.com/s/agreje/
Neumark, F. (2008). Boğaziçine sığınanlar: Türkiye’ye iltica eden Alman bilim, siyaset ve sanat adamları 1933-1953, (Çev. Şefik Alp Bahadır), Neden Kitap.
Öklem, N. (2007). Atatürk döneminde Darülfünun reformu. Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
Özata, M. (2013). Atatürk bilim ve üniversite. Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Taşdemirci, E. (1992). Belgelerle 1933 üniversite reformunda yabancı bilim adamları. Bizim Büro Basımevi.
Widmann, H. (1999). Atatürk ve üniversite reformu (almanca konuşulan ülkelerden 1933 yılından sonra gelen öğretim üyeleri), (Çev. Aykut Kazancıgil ve Serpil Bozkurt), Kabalcı Yayınevi.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ