Nigârî Divanında Ehl-i Beyt Sevgisi
Mîr Hamza Nigârî, XIX. yüzyılda Karabağ’da dünyaya gelmiş, âlim, fâzıl, aşk neşvesiyle dolup taşmış bir mutasavvıftır. Nigârî, Nakşibendî-Hâlidî şeyhi olmakla birlikte, divanındaki şiirleri incelendiğinde onun, tarîkat taassubu olmadığı görülmektedir. O, hareketli yaşantısının bir kısmında Amasya’da yaşamış ve Elazığ’da vuku bulan vefatından sonra vasiyeti üzerine mübarek naaşları Amasya’da sırlanmıştır. Kabrinin bulunduğu yere 1894’te Şirvanlı Camii yapılmıştır ve mevcut durumda kabir caminin haziresinde bulunmaktadır. Nigârî’nin şiirleri incelendiğinde özellikle Fuzûlî’nin etkisi çok derinden hissedilmektedir. Onun aşkı terennüm edişi Fuzûlî’nin coşkulu aşk terennümlerini hatırlatmaktadır. Ona göre yaratılışın amacı Allah’ı, Hz. Peygamberi ve Ehl-i beyti sevmektir. Divanında Ehl-i beyt sevgisine yer veren mısralar dikkat çekecek kadar çoktur. Bunun en önemli sebebi olarak Ehl-i beyt sevgisini yaradılış amacı olarak görmesi gösterilebilir. Fakat o bu konuyu işlerken sadece Ehl-i beyti sevmekten bahsetmemiştir. Aynı zamanda, Ehl-i beyte sıkıntı verdiğini düşündüğü Mervânî, Hâricî, Süfyânî ve Yezîdî gibi kelimelerle vasıflandırdığı kişileri, zaman zaman çok ağır bir şekilde yermiştir. Bu çerçevede değerlendirildiğinde o Ehl-i beytten bahsederken övgü ve yergiyi birlikte kullanmıştır. Ehl-i beyti övgüyle anarken, onlara sıkıntı verdiğini düşündüğü kişileri çok ağır denebilecek bir dille yermiştir. Biz çalışmamızda Nigârî’nin Türkçe divanındaki Ehl-i beyt sevgisini divanından örneklerle inceleyip, bu konudaki üslup ve tavrını ortaya koymaya gayret edeceğiz. Ayrıca, Nigârî neden Ehl-i beyti ve onları sevmeyi bu kadar önemli görür? O, şiirlerinde Ehl-i beyti nasıl işler? gibi sorulara cevap arayıp divandan alınmış örnekler çerçevesinde bu soruları cevaplamaya çalışacağız.
The Love For Ahl Al-Bayt In Nigari’s Divan
Mir Hamza Nigari was born in Karabakh in the 19th century and was a virtuous scholar and a love drunk mystic. Although he was a Khalidiyya sheikh of the Naqshbandi order, examining his poems in his divan, we see that he was not a cult fanatic. He lived in Amasya for a part of his restless life and after his death in Elazıg, his sanctified body was buried in Amasya upon his will. The Mosque of Shirvan was built in 1894 at where his tomb was and the tomb is currently in the burial chamber of the mosque. Examining the poems of Nigari, especially the influence of Fuzuli is felt deeply. The way he chanted love reminds the enthusiastic chants of love by Fuzuli. According to him, the purpose of creation was to love God, the Prophet and Ahl al-Bayt (People of the Lord). In his divan, verses including the love of Ahl al-Bayt are considerably vast. The fact that he viewed the love of Ahl al-Bayt as the purpose of creation can be considered the most important reason for this. But he did not only talk about the love of Ahl al-Bayt while he was handling this matter. At the same time, he sometimes heavily vilified the persons he characterized with words such as Marwanids, Kharijites, Sufyani and Yazidis, whom he thought were troubling the Ahl al-Bayt. Considered in this context, he used praise and satire together when speaking of the Ahl al-Bayt. While referring to the Ahl al-Bayt with praise, he vilified the people whom he thought was troubling them in a manner that could be called heavy. In our paper, we will examine the love of Ahl al-Bayt of Nigari in the Turkish divan literature with examples from his divan and try to reveal his style and attitude in this matter. Also, Why does Nigari consider Ahl al-Bayt and he love for them so important? How does he handle Ahl al-Bayt in his poems? we will try to answer these questions in the frame of samples taken from the divan.
___
- Akpınar, Y.(1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. Dergâh Yayınları.
- Arat, R.R.(2008).Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig. Kabalcı Yay.
- Arslan, M.(2003). Sâkinâme, Kitabevi Yayınları.
- Ayar, A.R; Özel, R.O. (2014). Osman Fevzi Olcay’ın “Menâkıb-ı Mîr Hamza Nigârî” Adlı Risalesi. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 187-201.
- Aydın, Ş.(2011). “Divan Şiirinde Ehl-i Beyt”, Doğu Araştırmaları Dergisi, (8), 23-36.
- Bice, H.(2010). Hoca Ahmed Yesevi, Divan-ı Hikmet. Türkiye Diyanet Vakfı Yay..
- Bilgin, A. A.(2007). “Nigârî”, DİA, (Cilt 33, 85-87. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Bilgin, A. A.(2017). Nigârî, Dîvân. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Âsitâne Yayınları, h.1333, c.1, s.65.
- Çınar, F.(2009). Hamza Nigârî’nin Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Düşüncesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Eğri, O.(2006). Ehl-i Beyt Sevgisi, “Kültürümüzde Ehl-i Beyt Sevgisi”, Derleyen: Ömer Menekşe.
- Ertürk, M.(1997). Havz-ı Kevser, DİA, (Cilt 16, 546-549. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Görgün, H.(2010). Sükeyne bint Hüseyin, DİA, (Cilt 38, 45-46. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Hakverdioğlu, Metin, “Nigârî’nin Fuzûlî’ye Nazireleri”, Turkish Studies, 8(9), 1657-1686.
- Kandemir,M. Y.(1989). Ali, DİA, (Cilt 2, 375-378. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Musayev, E.(2000). “Mir Hamza Seyyid Nigarî Karabağî”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 6, 244.
- Öz, M.(1994). “Ehl-i Beyt”, DİA, (Cilt 10, 498-501. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Özcan, H.(2000). İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Son Asır Türk Şâirleri (Kemâlü’ş-Şuarâ). Cilt III, 1627. s., Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Özel, A.(1989). “Âl”, DİA,(Cilt 2, 305-306. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Taşlıova, M.M.(1999). “Karabağlı Hamza Nigârî ve Nigar-nâme Mesnevîsi”.Milli Folklor Uluslararası Halkbilimi Dergisi, 6(44), 115.
- Tatcı, M.(2011). Yûnus Emre, Dîvân Risâletü’n- Nushiyye. H Yayınları.
- Uludağ, S.(1989). “Âl-i Abâ” DİA, (Cilt 2, 306-307. ss.), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
