Türkiye’nin Eğitim Tarihinde Köy Enstitülerinin Yeri: Gönen Köy Enstitüsü Örneği

Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye’de nüfusun %80’ini oluşturan köylerde okuma yazma bilennüfusun çok az olması nedeniyle birtakım eğitim politikaları geliştirilmeye çalışılmıştır. Köylerin kalkınması,öğretmen sorunu vb. nedenlerle ilk eğitmen kursu Eskişehir Çiftelerde 1936-1937 eğitim öğretim yılındaaçılmıştır. Bu kursların açılmasında dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim GenelMüdürü İsmail Hakkı Tonguç’un büyük katkısı olmuştur. Eğitmen Kursları, 17 Nisan 1940 tarihinde 3803Sayılı Köy Enstitüleri Kanunuyla Köy Enstitülerine dönüştürülmüştür. Bu okullara, ilkokuldan mezun olanöğrencilerden sınav yapılarak öğrenci alınmış olup, okulda verilen genel dersler ve öğretmenlik dersleriyleülkenin hem öğretmen sorunu giderilmeye çalışılmış hem de verilen teknik ve ziraat dersleriyle köylerinkalkınması amaçlanmıştır. 1939 yılında Gönen’de, Eğitmen Yetiştirme Kursu olarak açılan Gönen EğitmenKursu, 24 Nisan 1940 tarihinde 120 öğrencisiyle eğitmen okulu olarak faaliyete geçmiştir. Denizli, Burdur veIsparta’dan 40’ar toplamda 120 öğrenci bu okulun ilk öğrencileri olmuştur. 1943-1944 eğitim-öğretimine yılınakadar 4 yıllık eğitim veren Gönen Köy Enstitüsü bu yıldan itibaren 5 yıllık eğitime başlamıştır. Ancak 1949-1950 eğitim öğretim yılında bu okullara hazırlık sınıfı da getirilmiştir. Gönen Köy Enstitüsü, 1954’te 6234Sayılı Kanun’la köy enstitülerinin öğretmen okulları ile birleştirilmesiyle Gönen İlköğretmen Okulu adınıalmıştır. Gönen Köy Enstitüsü, 1955 yılına kadar 42 kız, 883 erkek öğretmen mezun etmiş ve 925 mezunöğretmeni ülkenin çeşitli yerlerinde görev yapmıştır. Bu çalışmada; 1940-1954 yılları arasında öğretmenyetiştirmek amacıyla faaliyet gösteren köy enstitüleri hakkında genel bilgi verildikten sonra Gönen KöyEnstitüsü’nün tarihsel gelişimi, faaliyetleri, öğretmen ve öğrenci bilgileri aktarılarak Gönen Köy Enstitüsü’nünTürkiye’nin eğitimine katkılarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Place of Village Institutes In Education History of Turkey: Example Of Gonen Village Institute

After the proclamation of the Republic have very little due to the literate population in the villages that make up 80 percent of the population in Turkey has been trying to develop some educational policies. Due to development of villages, teacher problem etc. reasons, the first instructor course was opened in Eskişehir Çifteler in the academic year of 1936-1937. In the opening of these courses, Hasan Ali Yücel, the Minister of National Education of the time, and Ismail Hakkı Tonguç, General Director of Primary Education, contributed greatly. Trainer Courses were transformed into Village Institutes on April 17, 1940 with the Law on Village Institutes No. 3803. Students who graduated from primary school were taken to these schools by taking an exam, and with the general lessons and teaching lessons given at the school, both the teacher problem of the country was tried to be solved and the development of the villages was aimed with the technical and agriculture lessons. The Gonen Instructor Course, which was opened as an Instructor Training Course in Gonen in 1939, became operational as an instructor school with 120 students on 24 April 1940. A total of 120 students, 40 each from Denizli, Burdur and Isparta, were the first students of this school. Gonen Village Institute, which provided 4-year education until 1943-1944 education, started 5-year education from this year. 1949-1950 academic year. Gonen Village Institute was named Gonen Primary Education School by combining village institutes with teacher schools in 1954 with the law numbered 6234. Gonen Village Institute had graduated 42 female and 883 male teachers until 1955, and 925 graduate teachers worked in various parts of the country. In this study; After giving general information about the village institutes that were active in order to train teachers between 1940-1954, Gonen Village Institute's contributions to Turkey's education have been aimed to reveal by transferring the historical development of Gonen Village Institute, activities, teachers and students informations.

PDF

___

Isparta Valiliği 1973 İl Yıllığı. (1973). Isparta Valiliği.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1945b). Milli Eğitim İstatistikleri 1942-1943.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1948a). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1946-1947. Pulhan Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlı İstatistik Genel Müdürlüğü. (1949b). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1947-1948. Pulhan Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlı İstatistik Genel Müdürlüğü. (1950a). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1948-1949. Yeni Matbaa.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlı İstatistik Genel Müdürlüğü. (1952a). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1949-1950.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1945a). Milli Eğitim İstatistikleri 1942-1943.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1946a). Milli Eğitim İstatistikleri 1943-1944.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1947a). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1944-1945. Pulhan Matbaası.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1947b). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1945-1946.
Türkiye Cumhuriyeti Başvekalet Devlet İstatistik Enstitüsü. (1963). Milli Eğitim Meslek, Teknik ve Yüksek Öğretim İstatistikleri 1953-1960.
10 Yıllık İlköğretim Çalışma Planı. (6 Mart 1946).
Büyük İdeal Yolunda; Bugün Ankara’da ve 14 Vilayette Halkevleri Fiilen İşe Başlıyor. (19 Şubat 1932). Hakimiyeti Milliyet.
Cumhuriyet Devrinde Isparta Maarifindeki İnkişaf. (29 Ekim 1939).
Eğitmen Okulu Açıldı. (8 Mayıs 1940).
Eğitmenlerin Müsameresi. (18 Ekim 1939).
Enstitü Müdürü Zekai Yörüker’in Söylevi. (21 Nisan 1948).
Enstitülerin Bayramı Münasebetiyle Büyüklerimize Yazılan Telgraflar ve Gelen Cevaplar. (23 Nisan 1947).
Gönen Halkevinde. (22 Aralık 1948).
Gönen Köy Enstitü Müdürlüğünden. (18 Eylül 1946).
Gönen Köy Enstitüsü. (9 Eylül 1942).
Gönen Köy Enstitüsü Müdürlüğünden. (17 Kasım 1948).
Gönen Köy Enstitüsünün Temel Atma Merasimi. (4 Haziran 1941).
Gönen Köy Öğretmen Okulunun Güzel Bir Jesti. (9 Şubat 1957). Hür Senirkent.
Gönen’de Tören. (23 Nisan 1947).
İlimizin 10 Yıllık İlköğretim Çalışma Planı. (19 Kasım 1947).
İlköğretimde Çalışmalarımız. (24 Nisan 1946).
Isparta Gönen Köy Enstitüsü. (28 Mayıs 1941).
Köy Enstitüleri. (21 Nisan 1948).
Köy Enstitüleri Kanunu. (15 Eylül 1948).
Köy Öğretmeni Derneği Mümessilleri Maarif Vekilimiz İle Konuştular. (30 Aralık 1954).
Köy Öğretmenleri Kursta. (3 Ağustos, 1947).
Kültür Direktörlüğünden. (5 Temmuz 1939).
Kültür Hareketleri. (9 Ağustos 1939).
Milli Eğitim Bakanı. (17 Nisan 1946).
Okan, K. (5 Haziran 1955). Gönen İlköğretmen Okulu.
Okan, K. (5 Haziran 1955). Gönen İlköğretmen Okulu.
Özbek, H. (27 Nisan 1971). Köy Enstitüleri.
Sayın Milli Eğitim Bakanının Köylü Yurttaşlara Köy Okulları İnşaatı Hakkındaki Mektupları. (3 Aralık 1947).
Akarsu, B. (1995). Atatürk Devrimi ve temelleri. İnkılâp Kitabevi.
Akyüz, Y. (1992). Atatürk’ün eğitim düşüncesinin kökenleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8(3), 233-239.
Anzellioğlu, Y. (2009). Harf inkılabının uygulanışı. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu. içinde (s.396-405).
Arıkan, Z. (1999). Halkevlerinin kuruluşu ve tarihsel işlevi. Atatürk Yolu, 6(23), 261-281. https://doi.org/10.1501/tite_0000000129
Aytaç, K. (1983). Atatürkçülük: Atatürk’ün eğitim görüşü (Cilt 2).
Aytan, M. E. (2001). Gönen köy enstitülü yıllar. Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği.
Çeçen, A. (1974). Atatürk’ün kurduğu halkevleri. Atatürk ve Halkevleri.
Çeçen, A. (1990). Atatürk’ün kültür kurumu halkevleri. Gündoğan Yayınları.
Dönmez, C. (2009). Harf inkılabı ve eğitim. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu. içinde (s.205-235).
Giorgetti, F. M., & Batır, B. (2008). İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı döneminde eğitim politikaları. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (13-14), 27-56.
Gül, S. S. (2013). Gönen köy enstitüsü ışığı. Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Derneği Yayınları.
İnan, A. (1983). Düşünceleriyle Atatürk. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karaeer, İ. (1992). Türk ocakları (1912-1931). Türk Yurdu Neşriyatı.
Kazandıoğlu, İ. (1943, Nisan-Mayıs-Haziran). Gönen Köy Enstitüsü. 9(109-110-111).
Kinross, L. (1994). Atatürk bir milletin yeniden doğuşu. (Çev.) Necdet Sander, Altın Kitaplar.
Kunter, H. B. (1964). Kuruluşunun 32.Yıl dönümünde halkevleri.
Niyazi Altunya. (1990). Köy enstitülerinin tarihçesi, kuruluşunun 50. yılında köy enstitüleri. Eğitder Yayınları.
Özer, İ. (2009). Harf devriminin dış basında yansımaları. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu. içinde.
Parla, T. (1992). Türkiye'de siyasal kültürün resmi kaynakları: Kemalist tek-parti ideolojisi ve CHP'nin altı ok'u. İletişim Yayınları.
Şahin, B. M. (2012). Sütçüler ilçesi tarih, coğrafya, folklor notları. Tunç Yayıncılık.
Şimşek, G., & Mercanoğlu, C. (2018). Bir planlanama örneği olarak köy enstitüleri deneyimi. Planlama, 28(3), 261-281. https://doi: 10.14744/planlama.2018.32548
Şimşek, S. (2002). Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi Halkevleri 1932-1951.
Şimşir, B. N. (2006). Türk harf devrimi üzerinde incelemeler. Atatürk Araştırma Merkezi.
Yalçın, D., Akbıyık, Y., Özkaya, Y., Bozkurt, G., Akbulut, D. A., Tokgöz, E., & ... & Eraslan, C. (2005). Türkiye Cumhuriyeti tarihi II. ATAM Yayınları.
Yıldız, N., & Akandere, O. (2017). Köy enstitülerinin ideolojik yapısı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları, 27(35), 275-316.
Yılmaz, C. (2009). Geçmişten geleceğe Isparta’da eğitim. H. Gül, & S. Boybeyi, Geçmişten Günümüze Isparta. içinde. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Yüceer, S. (2009). Millet mekteplerinin işleyişi ve Bursa’daki uygulamalar. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu. içinde (s.171-182).

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ