Bir Halkevi Emektarı Mansur Bozdoğan’ın Mersin Halkevi İçel Dergisindeki Yazıları

Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde başlatılan Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlandırılmasınınardından yeni bir Türk Devleti’nin kuruluşu gerçekleştirilmiştir. Ancak bu yeni devletin bir an evvel çağdaş vegüçlü bir yapıya dönüştürülmesi gerekiyordu. Bunun için de devrim hareketinin başlatılması bir zorunluluktu.Nitekim ülkenin bu durumdan bir an önce kurtulması için etkili devrimler yapılması gerektiğini düşünenAtatürk, her alanda köklü değişim ve dönüşüm programlarını uygulamıştır. Bu devrim hareketlerinin halkabenimsetilmesinde ise halkevleri başı çeken oluşumlardan biri olmuştur. Yeni rejimin yalnızca siyasî alandadeğil, kültürel alan ve günlük yaşam üzerinde belirleyici olma gayretinin en somut ürünü halkevleridir. Bukurum aracılığı ile Cumhuriyetin asker, bürokrat ve aydınlarından oluşan seçkinlerin alışkın oldukları yaşamtarzlarının Anadolu'ya taşınmasına çalışılmıştır. Halkevleri yayımladıkları dergiler, düzenlediklerikonferanslar ile partinin himayesi altındaki kamusal alanın genişlemesini ve tüm ülkeye yayılmasınısağlamıştır. Halkevlerinin en önemli işlevi devrimlerin telkin ve terbiye yolu ile halka benimsetilmesidir.Halkevleri, bu görevlerini ifa etmek için basılı yayından çokça faydalanmıştır. En etkin kullanılan yayınlardanbiri de aylık/haftalık çıkarılan halkevleri dergileri olmuştur. Bu çalışmada Mersin Halkevi ilk başkanı vederginin de sahibi olan Mansur Bozdoğan’ın İçel Dergisi’ndeki yazılarının özlü bir değerlendirmesiyapılmıştır. Bu makalede ulaşılmak istenen temel amaç bir Halkevi emektarı ve Cumhuriyet aydının kalemealdığı yazılarından o dönemin koşullarında yerel tarih, kültür, edebiyat değerlerinin nasıl ele alındığını tespitetmektir. Bunun yanısıra genç Cumhuriyetin değerlerine toplum tarafından nasıl sahiplenildiği ve bu değerlerinhalka mal edilmesinde ne gibi faaliyetlerin yapıldığının ortaya konulmasıdır.

The Articles of Mansur Bozdogan, a Veteran of the People’s House, in Icel, The Journal of the People’s House of Mersin

After the Turkish War of Independence began under the leadership of Mustafa Kemal Ataturk, a new Turkish state was established. However, this new state had to be transformed into a modern and powerful structure as soon as possible. Therefore, it was a necessity to start the revolutionary movement. At this point, a series of political and economic reforms, designed to overcome these challenges, implemented by Mustafa Kemal Ataturk. The People’s Houses (Halkevleri) operated as a state organization with the aim of educating the people in accordance with the reforms. Their main aim was to publicize the activities of the People’s Houses, the requirements of the republic regime and the RPP’s principles. In order to reach these goals, the People’s Houses used the printed publication. One of these publications was the People’s Houses’ journals. In this regard, the journals of People’s Houses are considered as important sources for the period. In addition, many articles of domestic writers in the field of political and literature were published in these journals. At this point, Mansur Bozdogan, who was the first president and owner of the Journal of the People’s House of Mersin, also published many articles in this journal. This study deals with a brief assessment of Mansur Bozdogan's articles in the journal of İçel. The main purpose of the article is to reveal how local history, culture and literary values were discussed under the conditions of that period, based on the writings of a Republican intellectual and veteran of the People's House. This studys also aims to reveal how the values of the new Republic were adopted and what kinds of activities were done to publicize the values of Republic based on these writings.

PDF

___

Aktaş, E. & Özdemir, Y. (2011). Bütünden parçaya halkevleri şubeleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 187-204.
Algan, H. (2011). Halkevlerinde inkılâp temsilleri (1932-1951) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
Alpaslan, E. (2013). 1923-1950 dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Maraş milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Alpaslan, E. & Gökdemir, T. (2018). Cumhuriyet döneminde bir eğitim kurumu olarak Hasanoğlan Köy Enstitüsü ve Türk eğitimine katkıları, Cappadocia Journal Of History And Social Sciences, 11, 79-210. https://doi.org/10.18299/cahij.209
Antel, S. C. (1939). Maarifimiz ve meseleleri. Remzi Kitabevi.
Binark, İ. (2004). Türk parlamento tarihi TBMM-VI. dönem (3 Nisan 1939-15 Ocak 1943). Türkiye Büyük Millet Meclisi Yayınları No, 36.
Bozdoğan, M. (1938). İçel köylüleriyle baş başa, üç tablo üç konuşma. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 1, 6-7.
Bozdoğan, M. (1938). Musahabe, İçel’de dil davası. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 2, 1-2.
Bozdoğan, M. (1938). Türkmenlerde göç. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 2, 3-4.
Bozdoğan, M. (1938). Silifke’ye bir kültür ve kaynaşma gezisi. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 3, 2-12.
Bozdoğan, M. (1938). İçel köyleri ve köylüleri. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 4, 1-2.
Bozdoğan, M. (1938). Millî birlik bağları. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 5, 1.
Bozdoğan, M. (1938). Evimizdeki hareketlerden, aşevi. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 5, 2.
Bozdoğan, M. (1938). Arpaç Sakarlar Köyünde Atatürk abidesi. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 5, 2.
Bozdoğan, M. (1938). Etnografya, Türkmen oymaklarında erkek ve kadın kıyafet ve âdetleri. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 5, 10-12.
Bozdoğan, M. (1938). Türkmen İçel’de aile hayatı. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 5, 12.
Bozdoğan, M. (1938). İçel’de harsın baharla baharın harsla kucaklaşması, Kazanlı gezisi intibalarından. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 6, 2-3,19.
Bozdoğan, M. (1938). Musahabe, önümüzdeki belediye seçimi münasebetiyle. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 8, 1-2.
Bozdoğan, M. (1938). Cumhuriyetin istediği gençlik!, Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 9, 2-3.
Bozdoğan, M. (1938). Atasına yanan İçel. Mersin Halkevi Aylık Dergisi, 10, 2-4.
Bozdoğan, M. (1938). İçel’de toprağa kavuşacak Türk oymakları. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 11, 1-2.
Bozdoğan, M. (1938). Mebus seçimi dolayısı ile bir musahabe. Mersin Halkevi Aylık Dergisi İçel, 13, 1-2.
Bozkurt B. & Bozkurt İ. (2016). Mersin Halkevi’nin kuruluşu ve tarihsel işlevi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), XXVII, 369-421. https://doi.org/10.14225/joh957
Bozkurt, İ. (2017). Atatürk’ün Mersin ziyaretleri. Atatürk Yolu Dergisi, 16(61), 79-110. https://doi.org/10.1501/tite_0000000474
C.H.F halkevleri talimatnamesi. (1932). Hakimiyeti Milliye Matbaası.
CHP programı. (1935). Ulus Basımevi.
Civci, S. (2013). Halkevleri ve İzmir Halkevi’nin faaliyetleri (1932-1951) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çanak, E. (2015). İçel, Mersin halkevi dergisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21, 219-258. https://doi.org/10.16992/asos.873
Çanak, E. (2016). Mersin halkevi ve faaliyetleri (1933-1951). Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15, 55-93. https://doi.org/10.1501/tarar_0000000523
Çetin, N. (2018). Tek partili dönemde Aydın’da yerel seçim (1938). Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 3(1), 60-98.
Demir, G. Y. (2010). Türk Tarih tezi ile Türk dil tezinin kavşağında güneş-dil teorisi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(19), 385-396. https://doi.org/10.21550/sosbilder.299395
Demircan, Ö. (1998). Güneş-dil teorisi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8, 119-143.
Duran, E. (2011). Türk basınında siyasal yanlılık, “1 Mayıs 1977 işçi bayramı” örnek olayı çerçevesinde liberal, milliyetçi muhafazakâr ve sol basını temsilen seçilen gazetelerin sunumlarının karşılaştırmalı içerik çözümlemesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Elban, S. (2018). Belediye ölçeği perspektifinden mahalli idareler reformu üzerine notlar. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1591-1602.
Ertürk, İ. H. (2010). VI. dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi (1939-1943) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
Gazel, A. A. (2006). İçel mutasarrıfı İbrahim Behcet Paşa’nın İçel Sancağı’na (Anamur, Gülnar, Ermenek, Gazipaşa) dair bir raporu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,12 (31), 119-133. https://doi.org/10.14222/turkiyat801
Gençoğlu Onbaşı, F. (2011). Halkevleri ve Ülkü Dergisi, erken cumhuriyet döneminde köycülük tartışmaları. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 20(3), 69-88.
Gökdemir, T. (2019). Türk eğitim tarihi açısından Hasanoğlan Köy Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gürman Şahin, A. (2015). İzmir Millî Kütüphane’de 1923-1938 yılları arası yayın hayatında olan edebiyat, fikir, kültür süreli yayınları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 355-376. https://doi.org/10.18026/cbusos.17411
Güz, N. (1995). Tek parti ideolojisinin yayın organları halkevleri dergileri (1932-1950). Bilgeİletişim Dizisi Yayınları.
İnce, E. (2006). Köylüyü topraklandırma kanunu’nun türk siyasal yapısının oluşumu üzerindeki etkileri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(13), 59-78.
İnci, İ. (2010). Atatürk dönemi türkiye’sinde toprak mülkiyet dağılımı ile ilgili bazı düzenlemeler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44, 345-359. https://doi.org/10.14222/turkiyat1044
Kahramanmaraş Ansiklopedisi (2017). Kahramanmaraş, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayınları. https://doi.org/10.5152/kd.2019.44
Kayıran, M. (1998). Atatürkçü düşünce ışığında, çağdaş eğitim. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(42), 779-830.
Kazan, T. (1979). Olaylar ve görüşler. Cumhuriyet Gazetesi, 1 Mayıs 1979, 2.
Korkut, S. (1984). Toprak reformu ve Türkiye. TBMM Basımevi.
Özdemir, Y. ve Aktaş, E. (2011). Halkevleri (1932’den 1951’e). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 45, 235-262. https://doi.org/10.14222/turkiyat1058
Özdoğan, M. (2015). Türkiye’de ulus inşası ve dil devrimi (1839-1936). Akademik Hassasiyetler, 2(3), 227-262.
Pınar, M. (2018). Cumhuriyet döneminde Mersin ve İçel’de siyasi hayat (1923-1950). Hiper Yayın.
Sarı, M. ve Uz, E. (2017). Cumhuriyet döneminde köy eğitmen kursları. Turkish History Education Journal, 6(1), 29-55. https://doi.org/10.17497/tuhed.296847
Şanal, M. ve Karagöz, S. (2006). Türk eğitim tarihi içerisinde Kayseri Zincidere Köy Muallim Mektebi ve faaliyetleri (1926-1932). Millî Eğitim Üç Aylık Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 172, 183-202. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2210
Şeker, K. (2011). CHP parti müfettişlerinin Isparta ve ilçe halkevi raporları (1940-1942). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 37-50. https://doi.org/10.35237/sufesosbil.549941
TBMM Arşivi, Mansur Bozdoğan. Tercüme-i Hal Kâğıdı, VI. Dönem, ŞDN, 300.
Tekdurmaz, B. (2004). Balıkesir halkevi çalışmaları ve kaynak dergisinin sistematik indeksi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Temizhan, O. (2006). Halkevleri ve halkevlerinin 1932-1940 arası eğitim faaliyetleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Titiz, H. (2012). Cumhuriyet döneminde halkevlerinin eğitim ve tarih çalışmaları 1932-1951 (Akdeniz Bölgesi Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Togayhan, A. (2005). Kültürel farklılıklar ekseninde nusayrîlik üzerine bir din sosyolojisi araştırması, Mersin Arap Alevîliği örneği. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(14), 57-91. https://doi.org/10.1501/ilhfak_0000000183
Turan, Şerafettin, (2008). Mustafa Kemal Atatürk kendine özgü bir yaşam ve kişilik. Bilgi Yayınevi.
Tümtaş, M. S. (2007). Türkiye’de iç göçün kentsel gerilime etkisi Mersin örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yaşar, H. (2016). Halkevi dergiciliğine bir örnek, Sinop halkevi dergisi Dıranaz. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 97-114. https://doi.org/10.31463/aicusbed.541531
Yavuz, E. (2004). Yaygın eğitim kurumu olarak Konya halkevi ve Konya halkevi kültür dergisi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yörükoğlu, F. (2008). 5393 sayılı belediye kanunu bağlamında Türkiye’de belediye reformu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ