İSLAM MEDENİYETİNİN İMKÂNI: ERKEN ABBASİ ÇAĞI KAPSAMINDA ULEMA-ÜMERA İLİŞKİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

İslam medeniyeti çağımızda buhran yaşamaktadır. Bu buhranıanlayabilmek için medeniyetimizin köklerine doğru bir yolculuk yapmakgerekir. Bu yolculuğun verimli sonuçlara ulaşmamızda kıymetli sonuçlarvereceğine inanıyoruz. Bu bağlamda teşekkül süreci olan Abbasilerin ilkçağına uzanmayı hedefledik. Çalışmamızda medeniyetlerin belirleyiciunsuru olan (b)ilim üzerinde gidilmesi gerektiği açıktır. İlmi temsiledenlerin de alimler olduğu dikkate alınırsa alim-yönetici ilişkisinin neanlam ifade ettiği de ortaya çıkar. Alimlerin yöneticilere hakikatihatırlatmaları, savunmaları çok kıymetli olduğu kadar zor ve riskliolmuştur. İslam tarihi bunun örnekleri ile doludur. Bu örneklerden biriside İmam Ebu Hanife ile Halife Ebu Cafer Mansur örneğidir. Bu örnek bizeulemanın mücadelesinin ne anlam ifade ettiğini gösterdiği gibi ulemaümera ilişkilerinin nasıl olması gerektiği konusunda da çok kıymetli birörnek sunmaktadır.Diğer bir örnek ise Ahmed b. Hanbel ile Halife Me’mun ilişkisidir.Alimlerin nasıl ideolojik amaçlarla zora sokulduğunun bir örneğidir.Yöneticilerin anlayışsız tutumları alimlerden yararlanmayı değil, onlarıkendilerine destekçi yapma idealini ortaya koymaktadır. Bu olumsuzilişki biçimi bize aynı zamanda alimlerin ne kadar kıymetli olduğunu,itibarlarının yüksek olduğunu göstermektedir. Oysa günümüzalimlerinin böylesi bir kıymeti/değeri yönetici elite hissettiremediğigörülmektedir. Bu da medeniyetimizi inşa etme sürecini zorasokmaktadır.Çalışmamızın konusuna esas teşkil eden dönem olarak ErkenAbbasi Çağı’nı almamızın nedeni ise özellikle Erken Abbasiler Çağı’nın,Müslüman milletlerin bugün sosyal, ekonomik, kültürel ve fikir hayatıbakımından sahip oldukları birikimin oluşumunda ve gelişimindeönemli bir yere sahip olmasıdır.

THE POSSIBILITY OF ISLAMIC CIVILIZATION: AN OVERVIEW OF ULAMA -UMERA RELATIONS IN EARLY ABBASID PERIOD

Islamic civilization is in crisis. To understand the reason, we have to embark a journey to the roots of our civilization. We believe that this journey will yield valuable results. In this context, the aim of this study was to focus on the first era of the Abbasid Dynasty, which, in a sense, witnessed the formation process. Science is the most decisive element of civilizations, and those who do science are scholars. Therefore, focusing on scholar-ruler relations is of paramount importance. It has always been as hard for scholars to remind rulers of the truth and to defend it as it has been valuable. Islamic history is full of examples of that. One of them is that of Imam Abu Hanifa and Caliph Abu Jafar Mansur. Not only does it show what the struggle of the ulama signifies but also gives important information about how scholar-ruler relations should be. Another example is the relation between Ahmed b. Hanbel and Halife Me’mun. It is an example of how scholars are put into difficult situations for ideological purposes. Rulers do not seek to benefit from scholars, but to make them the yes-men of their own political end games. This negative relationship shows us how valuable and high-esteemed scholars actually are. However, today's scholars fail to make sure that their value is understood by the ruling elites, which makes it hard to build our civilization. This study focused particularly on the Early Abbasid Era because it played a critical role in the formation and development of the social, economic, cultural and intellectual life of today’s Muslim peoples and was also the era in which the interpreters of Islamic law lived.

PDF

___

Barthold, W.(1984). İslâm Medeniyeti Tarihi(M. F. Köprülü, çev.) Ankara.
Bozkurt, N.(2004).ZMe’mun, Diyanet İslâm Ansiklopedisi(ss.103), Ankara, XXIX. Türkiye Diyanet Vakfı.
Câbirî, Muhammed Âbid(1997). İslâm’da Siyasal Akıl, (V. Akyüz, çev.) İstanbul.
Davutoğlu, A.(1996). “İslâm düşünce geleneğinin temelleri ve yeniden yorumlanması”, Divan,1996, I.
DemirciM.(2008). “Abdullah İbnü’lMukaffa’nınRisaletü’s Sahabe Adlı Risalesi: Takdim ve Tercüme”, İstem(ss.217-240),Konya, Sayı: 12.
Düzgün, Ş.A.(2009). “Dinlerin Şehirleşme Kabiliyeti”, Kelam Araştırmaları, Sayı:7/2
___________(2013). Çağdaş Meydan Okumalar Karşısında Ulema: İmkânlar ve Riskler, Kelam Araştırmaları, Sayı:11/1.
Görgün, T.(2003). Medeniyet, Diyanet İslâm Ansiklopedisi(ss. 298-301), Ankara, XXVIII. Türkiye Diyanet Vakfı.
İmadüddin H.(1988). İslâm’ın Tarih Yorumu(A. Ağırakça, çev.) İstanbul.
İslâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti, M.Holt, A.K.S. Lambton, B.Lewis,(1997).İstanbul, IV.
Kalın, İ.(2010).“Dünya Görüşü, Varlık Tasavvuru ve Düzen Fikri: Medeniyet Kavramına Giriş”, Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi(ss. 1-61),Sayı: 29, 15, II.
Kandemir, M. Y.(1989). “Ahmed b. Hanbel”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, II.
Kaya, M.(1992). Beytü’lHikme, Diyanet İslâm Ansiklopedisi(ss.88), İstanbul, VI.
Koçyiğit, T.(1984). Hadisçilerle Kelamcıların Tartışmaları(ss. 216,217), Ankara.
Ku’an Yolu Meâli (2014). Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara.
Kutlu, S.(2005). “ İslâm Mezhepleri Tarihinde Usul Sorunu” İslâmî İlimlerde Metodoloji Meselesi, İSAV Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantıları, İstanbul, I.
Kutluer İ.(2003). Medeniyet, Diyanet İslâm Ansiklopedisi(ss.296), Ankara, XXVIII. Türkiye Diyanet Vakfı.
Makdisî, G.(1997). İslâm Toplumunda Otorite, çev. İsmet Kayaoğlu, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 7.
Şentürk, R.(2010). Açık Medeniyet, İstanbul, 2010.
Özafşar, M. E(1999). İdeolojik Hadisçiliğin Tarihi Arka Planı, Ankara.
Uzunpostalcı, M. (1994). Ebu Hanife, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1994, X.
Watt, W.M.(1998). İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri(E.R.Fığlalı, çev.)İstanbul.
Yavuz, Y. Ş.(1994). Ehl-i Sünnet, Diyanet İslâm Ansiklopedisi(ss.526,527), İstanbul, X.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ