20. YÜZYILIN BAŞLARINDA DEVREK HAPİSHANESİ

nsanoğlunun farklı nedenlerle özgürlüklerinin kısıtlanması çokeskilere dayanmaktadır. Modern anlamda ise hapishane sanayi devrimiile beraber Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti’nde hapishane,Tanzimat Fermanı sonrası tüm alanlarda olduğu gibi Avrupalılaşmanınsonucu teşkilatlanmıştır. Osmanlı’da Tanzimat Dönemi öncesindesuçluların cezasının infazı öncesinde bekletildikleri mahbesler vardı.Tanzimat sonrasında bu yerler suçluların ıslah edildiği hapishaneleredönüştürülmüştür. 20. yüzyılın başlarında Devrek’te de bir hapishanevardır.Devrek’te Hükümet Konağı’nın yanında bulunan hapishanedeerkek mahkûm ve tutuklular tutulmuştur. Kadınlar için ayrı bir binakiralanarak nisa hapishanesi teşkil edilmiştir. İstatistiki bilgilerebakıldığı zaman Devrek hapishanesinde dönemin ortalamalarının altındahükümlü ve tutuklu sayısı olduğu dikkat çekmektedir. Bunun temelnedeni Devrek’te cinayet suçu işlemiş olanların doğrudan Bartın’a sevkedilmesi ve burada yargılanıp Bartın Hapishanesi’ne gönderilmeleridir.Devrek Hapishanesi, dönemin diğer hapishanelerine göre gayet iyi sıhhikoşullara sahiptir. Bunun temel nedeni ise hapishanenin mevcudununhiçbir zaman çok fazla yükselmemesi ve hapishane binasının iyidurumda olmasıdır. Aşırı sayıda tutuklu ve hükümlü barındırmayanDevrek Hapishanesi’nde salgın hastalıklar da görülmemiştir. Buçalışmada 20. yüzyılın başlarında Devrek Hapishanesi’nin fiziki ve sıhhidurumunun yanı sıra hapishane görevlileri ve mahkûmlar da elealınmıştır. Çalışma ile 20. yüzyıl başlarında Anadolu hapishaneleriningenel durumunu anlatan çalışmalara küçük de olsa katkı sağlamakhedeflenmiştir. Çalışmanın hazırlanmasında arşiv belgeleri ve tetkikeserlerden yararlanılmıştır.

DEVREK PRISON AT THE BEGINNING 20TH CENTURY

The restriction of the freedom of people for various reasons dates back to a long time. Modern prison emerged in Europe with the industrial revolution. Prison in the Ottoman Empire was organized as a result of europeanization as in all areas after the Tanzimat Edict. In the Ottoman Empire, there were precepts before Tanzimat Period where criminals were held before the execution of the sentence. These places were turned into prisons, where criminals were rehabilitated after Tanzimad Period. At the beginning of the 20th century there was a prison in Devrek as well. Male prisoners and detainees were detained in the prison located next to the Government House of Devrek. Woman prison was established by separate building was rented for woman prisons. When the statistical information is considered, the number of convicts and detainees in Devrek prison is below the average of the period. The main reason for this is that those who committed the crime of murder in Devrek were referred directly to Bartın and judgment in Bartın and sent to Bartın Prison. Devrek Prison has very good sanitary conditions compared to other prisons of the period. The main reason for this was that the population of the prison never increases too much and the prison building was in good condition. Which does not contain an excessive number of detainees and convicts Devrek Prison, epidemics have not been observed. In this study, the physical and sanitary situation of the Devrek Prison, were examined as well as prison officials and inmates in the early 20th century. The aim of this study is contribute to the studies about the general situation of the Anatolia prisons in the early 20th century. In the preparation of the study benifited from archival documents and survey works.

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA), Dâhiliye Nezareti Hukuk(DH.H).65/65 lef 1.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA), Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye 6. Şube (DH.EUM.6.Şb).29/18 lef 1.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA), Dâhiliye Nezareti Mebani-i Emiriye Hapishaneler Müdüriyeti
Evrakı (DH.MB.HPS.)1/17 lef 1.
DH.MB.HPS.12/24 lef 1.
DH.MB.HPS.13/39 lef 1-3.
DH.MB.HPS.13/51 lef 1,3,4- 5.
DH.MB.HPS.15/20 lef 1-2.
DH.MB.HPS.20/42 lef 1.
DH.MB.HPS.44/27 lef 1- 3.
DH.MB.HPS.47/41 lef 1- 2.
DH.MB.HPS.47/43 lef 2.
DH.MB.HPS.53/5 lef 1.
DH.MB.HPS.76/58 lef 1,3.
DH.MB.HPS.87/28 lef 1- 2.
DH.MB.HPS.147/73 lef 1.
DH.MB.HPS.152/35 lef 2.
DH.MB.HPS.155/100 lef 1.
DH.MB.HPS.156/74 lef 9.
DH.MB.HPS.160/6 lef 1.
DH.MB.HPS.165/19 lef 1.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA), Dâhiliye Nezareti Mebani-i Emiriye Hapishaneler Müdüriyeti Müteferrik Evrakı (DH.MB.HPS.M.).6/26 lef 1.
DH.MB.HPS.M.13/46 lef 67.
DH.MB.HPS.M.15/29 lef 1.
DH.MB.HPS.M.18/66 lef 1.
DH.MB.HPS.M.21/61 lef 3.
DH.MB.HPS.M.53/5 lef 17.
DH.MB.HPS.M.114/22 lef 13.
Aksu, Ş. (2005). “Otorite- Yaşamalanı İlişkisinde Hapishanenin Yeri”, Hapishane Kitabı, Ed: Emine Gürsoy Naskali- Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s. 59- 68.
Bardakoğlu, A. (1997). “Hapis”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, s. 54- 66.
Bilirli, T. (2018). “20. Yüzyılın Başlarında Osmanlı Hapishaneleri: Yozgat Örneği”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi(SBAD), Kış, 13/2, s. 71- 96.
Bilirli, T. (2019). “Son Dönem Osmanlı Taşra Hapishaneleri: Tokat Hapishanesi Örneği”, History Studies, 11/3, Haziran 2019, s. 891-913.
Bozkurt, N. (2012). “XX. Yüzyıl Başlarında Kütahya Hapishanesi’nin Genel Durumu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5 Sayı: 21, Bahar, s. 261- 277.
Demirkol, K. (Aralık 2012). “II. Meşrutiyet Döneminde Edirne Vilayeti Hapishaneleri”, Sakarya Üniversitesi SBE, Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya.
Develioğlu, F. (2007). “Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat”, Yay. Haz: A. S. Güneyçal, Aydın Kitapevi Yayınları, 24. Baskı, Ankara.
Foucault, M. (2006). “Hapishanenin Doğuşu”, çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitapevi, Ankara.
Gönen, Y. S. (2005). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Hapishaneleri İyileştirme Girişimi, 1917 Yılı”, Hapishane Kitabı, Ed: Emine Gürsoy Naskali- Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s. 173- 181.
Güneş, Mehmet, “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Kırşehir Hapishanesi (1873-1919)”, Türk& İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 14, (Aralık 2017), s. 64-84.
Karaca, A. (2005). “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Fahişe Hatunlara Uygulanan Cezalar: Hapis ve Sürgün”, Hapishane Kitabı, Ed: Emine Gürsoy Naskali- Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul, s. 152- 162.
Köse O. (2008). “20. Yüzyıl Başları Trabzon Vilayeti’nde Suçlar, Suçlular ve Hapishaneler” İlkadım’dan Cumhuriyet’e Milli Mücadele, Ed. Osman Köse, Samsun İlkadım Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları. İstanbul 27- 45.
O’Brien, P. (1998). “The Prison on the Continenent Europe, 1865-1965”, The Oxford History of the Prison The Practice of Punishment in Western Society, Oxford University Press, New York, s. 178- 201.
Özçelik, M. (2011). “Mütareke Dönemi’nde Osmanlı Hapishanelerinin Durumu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 7, Sayı 14, Güz, s. 16- 37.
Tekin, S. (2008). “Dr. Polliç Bey’in 1918 Tarihli Raporuna Göre Berlin ve Aydın Vilayeti Hapishanelerine Genel Bir Bakış”, OTAM, Sayı 24, s. 205- 222.
Tekin, S. ve Sevilay Özkes, (2008). “Cumhuriyet Öncesi Türkiye’de Hapishane Sorunu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VII/16- 17, 2008 Bahar- Güz, s. 187- 201.
Temel, Mehmet (2009), “XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı Hapishaneleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 26, Konya, s. 109- 136.
Türkkan, H. (Ocak 2018). “Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme ve Kanun-ı Esasi’nin Demokratik Hüviyeti”, Vakanüvis, C. 3, S. 3, s. 364- 379.
Yıldız, G. (2012). “Mapusâne: Osmanlı Hapishanelerinin Kuruluş Serüveni (1839-1908),” Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Yıldız, G. (2002). “Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı (1839- 1908)”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Yıldız, Ö. (2015). “Osmanlı Hapishaneleri Üzerine Bir Değerlendirme: Karesi Hapishanesi Örneği”, Akademik Bakış, C. 9, S. 17, Kış 2015, s. 91- 111.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ